όσφρησης

Η όσφρηση είναι σημαντική για τη ζωή μας. Με τη βοήθειά της μπορούμε να απολαμβάνουμε τα αρώματα της άνοιξης, να καταλαβαίνουμε αν κάποιο τρόφιμο είναι κατάλληλο να καταναλωθεί ή αν έχει αλλοιωθεί. Πρόσφατη μελέτη ανακάλυψε ότι η ίδια μύτη μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο «γερή» ανάλογα με το τι ώρα είναι.

Οι ηλικιωμένοι που δυσκολεύονται να διακρίνουν τις διάφορες μυρωδιές αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο άνοιας, σύμφωνα με ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Σικάγο. Οι επιστήμονες κατέληξαν στο παραπάνω συμπέρασμα αφού μελέτησαν σχεδόν 3.000 άτομα, 57-85 ετών, όπως αναφέρεται στο επιστημονικό έντυπο Journal of the American Geriatrics Society.

Η απώλεια της αίσθησης της όσφρησης μπορεί να είναι πρώιμη ένδειξη αυξημένου κινδύνου εκδήλωσης νόσου Πάρκινσον, υποστηρίζουν αμερικανοί ερευνητές σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσαν στο επιστημονικό έντυπο Neurology.

Όπως είναι γνωστό, η όσφρηση είναι βασική αίσθηση για την απόλαυση του φαγητού. Τώρα αμερικανοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η απώλεια της όσφρησης μπορεί να συντελέσει στην απώλεια βάρους, όπως προέκυψε από πειράματα που έκαναν σε τρωκτικά.

H εξασθένηση της όσφρησης σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου και για τα δύο φύλα, σύμφωνα με σουηδική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο Journal of American Geriatrics Society. Ενώ μια δεύτερη μελέτη σχετίζει την απώλεια της όσφρησης με λιγότερες κοινωνικές επαφές.

Μια σπάνια μετάλλαξη που επηρεάζει την παραγωγή μιας κρίσιμης ορμόνης στον εγκέφαλο αποκαλύπτεται ότι μπλοκάρει την έναρξη της εφηβείας αλλά και την αίσθηση της όσφρησης.

Γεμάτο κυτταρικούς υποδοχείς της όσφρησης είναι το ανθρώπινο δέρμα, σύμφωνα με γερμανική μελέτη που έρχεται να ανατρέψει την αντίληψη ότι οι μυρωδιές γίνονται αντιληπτές μόνο μέσω της μύτης.

Με τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου συνδέεται η σταδιακή απώλεια της όσφρησης στους ηλικιωμένους, σύμφωνα με αμερικανική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημνικό έντυπο PLoS One. Οι ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Σικάγο, πιστεύουν ότι η όσφρηση μπορεί να αποτελέσει αξιόπιστο προγνωστικό δείκτη της πρόωρης θνησιμότητας.

Οι ελέφαντες διαθέτουν τελικά την καλύτερη όσφρηση μεταξύ των θηλαστικών, αφού είναι πέντε φορές καλύτερη από των ανθρώπων και υπερδιπλάσια σε σχέση με τους σκύλους, σύμφωνα με ιαπωνική έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Genome Research. Πάντως, ο άνθρωπος αν και υστερεί σε επίπεδο όσφρησης, μπορεί να την βελτιώσει πίνοντας αλκοόλ.

Εναλλακτικές μεθόδους διάγνωσης της νόσου Αλτσχάιμερ παρουσίασαν τέσσερις διαφορετικές επιστημονικές ομάδες κατά τη διάρκεια του διεθνούς συνεδρίου για τη νόσο, που διεξάγεται στην Κοπεγχάγη της Δανίας.

Το δέρμα μας έχει… μύτη; Ναι, μπορεί και μυρίζει χάρη σε υποδοχείς που βρίσκονται διάσπαρτοι παντού επάνω του. Μάλιστα, αυτοί οι υποδοχείς μπορούν να βοηθήσουν στην επούλωσή του όταν έχει τραυματιστεί.

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature Neuroscience, το 30% των υποδοχέων της όσφρησης στη μύτη διαφέρει μεταξύ δύο ανθρώπων. Το ποσοστό αυτό είναι πολύ μεγάλο αν κάποιος αναλογιστεί ότι ένας και μόνο υποδοχέας μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίον το κάθε άτομο αντιλαμβάνεται τις οσμές.

Ένα φωτορεπορτάζ με τα πιο παράξενα επαγγέλματα του κόσμου φιλοξενεί η βρετανική εφημερίδα The Guardian. Από δοκιμαστές σκυλοτροφών, μέχρι ειδικούς της όσφρησης και... καθαριστές δεινοσαύρων, η φωτογράφος Νάνσι Ρίκα Σιφ κατέγραψε με τον φακό της περίεργα επαγγέλματα και τους ανθρώπους που τα επιτελούν.

Καθημερινά μυρίζουμε γύρω μας χιλιάδες μυρωδιές αλλά η πλούσια αυτή «υπερπαραγωγή» οσμών μπορεί να χωριστεί μόλις σε 10 βασικές κατηγορίες, με τον ίδιο τρόπο που η γεύση κατηγοριοποιείται σε πέντε βασικές γεύσεις. Αυτό υποστηρίζει νέα μελέτη η οποία προσέγγισε το μυστήριο της όσφρησης με μαθηματικό τρόπο προκαλώντας ποικίλες αντιδράσεις. Οι κατηγορίες περιλαμβάνουν «αναμενόμενους» χαρακτηρισμούς αρωμάτων –όπως π.χ. φρουτώδη ή λεμονάτα– αλλά και απρόσμενες μυρωδιές, όπως αυτή του ποπ κορν.

Τα απολαυστικά αρώματα του καφέ ίσως δεν αποπλανούν μόνο τη μύτη: οι ενδείξεις αυξάνονται για την ύπαρξη οσφρητικών υποδοχέων σε όργανα όπως η καρδιά και οι πνεύμονες, ακόμα και στο αίμα. «Μπορεί άραγε η η καρδιά να "μυρίζει" τη μπριζόλα που μόλις φάγατε; Δεν γνωρίζουμε ακόμα την απάντηση σε αυτή την ερώτηση» σχολιάζουν οι ερευνητές.

Η αντικατάσταση ενός ισοτόπου του υδρογόνου στο μόριο ενός αρώματος κανονικά δεν θα έπρεπε να αλλάζει καθόλου τη μυρωδιά του. Κι όμως, πειράματα σε ανθρώπους που πραγματοποίησαν νευροβιολόγοι στην Ελλάδα δείχνουν ότι η μύτη μπορεί να αντιλαμβάνεται τέτοιες διαφορές επειδή αναγνωρίζει τις κβαντικές ταλαντώσεις των μορίων.

Μηχανισμούς της κβαντικής φυσικής χρησιμοποιεί η ανθρώπινη μύτη για την λειτουργία της όσφρησης, δείχνουν πειράματα που έγιναν σε ανθρώπους από ομάδα Ελλήνων και ξένων ερευνητών.

Όταν η διάθεση σας δεν είναι σε αυτό που λέμε «τσακίρ κέφι», ποντάρετε σε μια από τις αισθήσεις σας: Την όσφρηση. Για θυμηθείτε: Πόσες φορές μυρίσατε κάτι ωραίο και αμέσως χαλαρώσατε; Μια εισπνοή αρκετή για να απελευθερώσει τις ενδορφίνες μας και να πλημμυρίσει το μυαλό από ωραίες εικόνες. Έτσι, αφού μια επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ (ή το φαρμακείο) επιβάλλεται μετά τις διακοπές, τουλάχιστον φροντίστε αυτά που θα αγοράζατε να έχουν το πιο ανεβαστικό άρωμα, ανάλογα με το γούστο σας. Εμένα για παράδειγμα μου φτιάχνουν το κέφι οι εξωτικές και γλυκιές μυρωδιές, π.χ. καρύδα, ορχιδέα, moringa. Να, λοιπόν, τι βρίσκεται στο μπάνιο μου αυτήν την περίοδο...

Ποντίκια που είχαν γεννηθεί χωρίς την αίσθηση της όσφρησης μπόρεσαν για πρώτη φορά να μυρίσουν το περιβάλλον και την τροφή τους χάρη σε νέα γονιδιακή θεραπεία. Οι ερευνητές ελπίζουν μάλιστα ότι η ίδια προσέγγιση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και σε άλλα αισθητήρια όργανα όπως το αφτί.

Αμερικανική μελέτη που έγινε σε πειραματόζωα αποδεικνύει ότι η όσφρηση είναι μια αίσθηση που μπορεί να βελτιωθεί μέσω εκπαίδευσης, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στο επιστημονικό έντυπο Nature Neuroscience.

Οι σομελιέ και οι κορυφαίοι ειδικοί της αρωματοποιίας δεν γεννιούνται, αλλά γίνονται εξπέρ της όσφρησης μέσω της εμπειρίας, υποδεικνύουν πειράματα (πού αλλού;) στη Γαλλία. Το συμπέρασμα, πάντως, δεν βρίσκει απόλυτα σύμφωνους άλλους ειδικούς.

Αποτέλεσμα συστηματικής εκπαίδευσης και όχι γονιδίων είναι η ικανότητα ορισμένων ανθρώπων να ξεχωρίζουν δια της όσφρησης τις διαφοροποιήσεις των αρωμάτων ή των κρασιών, σύμφωνα με γαλλική έρευνα, η οποία πάντως δεν γίνεται ομόφωνα αποδεκτή από τους ειδήμονες.

Νέα Υόρκη: Η εξασθένηση της όσφρησης είναι γνωστό ότι σχετίζεται με τη νόσο Πάρκινσον και τώρα αμερικανική έρευνα, που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο Annals of Neurology δείχνει ότι η απώλεια της όσφρησης ενδεχομένως να προηγείται χρονικά της απαρχής των κλινικών συμπτωμάτων της νόσου κατά αρκετά χρόνια.

Σικάγο: Η δυσκολία στην αναγνώριση συνηθισμένων οσμών, όπως το λεμόνι και η κανέλα, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι ένα από τα πρώτα συμπτώματα της νόσου του Ατλσχάιμερ, δείχνουν πειράματα σε αμερικανικό πανεπιστήμιο. Η έρευνα θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαγνωστικά τεστ «ξύστε και μυρίστε».

Λονδίνο: Μια αμφιλεγόμενη θεωρία για τον μηχανισμό της όσφρησης, σύμφωνα με την οποία η αίσθηση εξαρτάται από την κβαντομηχανική, διατυπώνει ομάδα Βρετανών ερευνητών σε άρθρο που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο Physical Review Letters.