χιμπατζήδων

Δύο χρόνια μετά τη «συνταξιοδότηση» των περισσότερων χιμπατζήδων που ζούσαν σε ομοσπονδιακά εργαστήρια των ΗΠΑ, τα αμερικανικά Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) ανακοινώνουν ότι τερματίζουν κάθε πείραμα με τους στενότερους συγγενείς του ανθρώπου.

Μια καλύτερη μέρα ξημερώνει για τους χιμπατζήδες που ζουν σε εργαστήρια, τσίρκα και ζωολογικούς κήπους στις ΗΠΑ, έπειτα από την απόφαση να κηρυχθούν κι αυτοί ως απειλούμενο είδος, όπως ίσχυε ήδη για τους συγγενείς τους στη φύση.

Αν κάποιος άνθρωπος έχει χρόνιους πόνους στην μέση του, είναι πολύ πιθανό ότι η σπονδυλική στήλη του μοιάζει περισσότερο με εκείνη ενός χιμπατζή, του στενότερου συγγενούς μας, παρά ενός ανθρώπου χωρίς τέτοια προβλήματα. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας βρετανο-καναδικής επιστημονικής έρευνας, η οποία συνέκρινε σύγχρονους και αρχαίους σκελετούς ανθρώπων με σκελετούς χιμπατζήδων και ουρακοτάγκων.

Ο αρσενικός χιμπατζής αρπάζεται από τον κορμό ενός δέντρου και τον χτυπά ρυθμικά και με τα δύο πόδια, παράγοντας έναν ήχο που ταξιδεύει σε απόσταση άνω του ενός χιλιομέτρου. Ποιο όμως είναι το νόημα αυτού του τυμπανίσματος; Το πιθανότερο είναι ότι οι χιμπατζήδες θέλουν να ενημερώσουν τους συντρόφους τους για το πού βρίσκονται, αναφέρουν ερευνητές που μελέτησαν κοινότητες χιμπατζήδων στην Ουγκάντα.

Η μιμητική και κοινωνική εξάπλωση των νέων ιδεών, των τεχνολογικών εφευρέσεων, των συνηθειών και γενικότερα του πολιτισμού, ήταν κάτι που έως τώρα θεωρείτο αποκλειστικά ανθρώπινο προνόμιο, ωστόσο τώρα οι επιστήμονες επιβεβαιώνουν ότι οι χιμπατζήδες μαθαίνουν ο ένας από τον άλλο τη χρήση νέων πραγμάτων και μετά διαδίδουν τη χρήσιμη ιδέα σε άλλους.

Ο άνθρωπος και ο χιμπατζής είναι ίσως τα μόνα είδη ζώων που εξαπολύουν συντονισμένες επιθέσεις σε άτομα του είδους τους. Η ανάλυση παρατηρήσεων που συγκεντρώθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες δείχνει τώρα να διαψεύδει τη θεωρία ότι οι χιμπατζήδες γίνονται βίαιοι μόνο όταν ο άνθρωπος διαταράξει τα ενδιαιτήματά τους. Όπως και εμείς, οι συγγενείς μας φαίνεται ότι είναι γεννημένοι δολοφόνοι.

Σε μια από τις «τελευταίες παρθένες εκτάσεις της Αφρικής», το δύσβατο και επικίνδυνο δάσος Μπίλι-Ουέλε στα βόρεια της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, ερευνητική αποστολή ανακάλυψε τον μεγαλύτερο ίσως πληθυσμό χιμπατζήδων στην Αφρική, αποτελούμενο από χιλιάδες ή δεκάδες χιλιάδες άτομα. Είναι μια από τις τελευταίες «μεγα-κοινότητες» χιμπατζήδων, με ξεχωριστές συνήθειες και έθιμα.

Ένα τριπλό «όχι» εισέπραξε από τα αμερικανικά δικαστήρια η οργάνωση που ζητά την αναγνώριση των χιμπατζήδων και άλλων ζώων ως νομικών προσώπων που έχουν δικαίωμα στην ελευθερία. Η προσπάθεια, πάντως, θα συνεχιστεί με την κατάθεση εφέσεων.

Οργάνωση για την προστασία των ζώων, την οποία ίδρυσαν δεκάδες νομικοί και επιστήμονες, καταθέτει αγωγές στη Νέα Υόρκη με τις οποίες ζητά να αναγνωριστούν ως νομικά πρόσωπα οι χιμπατζήδες που ζουν σήμερα «ως σκλάβοι» σε εργαστήρια και ιδιωτικούς χώρους.

Έπειτα από την πρόσφατη, ιστορική απόφαση να περιοριστούν στο ελάχιστο τα πειράματα στον στενότερο συγγενή του ανθρώπου, η αμερικανική κυβέρνηση ενέκρινε κονδύλι έως και 12 εκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο για τη συνταξιοδότηση 310 χιμπατζήδων που ζούσαν ως σήμερα σε εργαστήρια.

Έπειτα από πρόσφατη γνωμοδότηση που έκρινε ότι οι περισσότερες έρευνες σε χιμπατζήδες δεν είναι απολύτως απαραίτητες, τα αμερικανικά Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας, ένας από τους μεγαλύτερους δημόσιους οργανισμούς έρευνας στις ΗΠΑ, καλούνται να «συνταξιοδοτήσουν» τα περισσότερα από τα περίπου 700 ζώα που χρησιμοποιούν.

Οι επιστήμονες πίστευαν έως τώρα ότι ο χωρισμός των ανθρώπων από τους στενότερους γενετικά συγγενείς μας, τους χιμπατζήδες, συνέβη πριν από περίπου 6 εκατ. χρόνια, ενώ από τους κάπως πιο μακρινούς μας συγγενείς, τους γορίλες, πριν από 7 έως 9 εκατ. χρόνια. Όμως, νέες εκτιμήσεις από Γερμανούς και Αμερικανούς ερευνητές μεταθέτουν πιο πίσω στο παρελθόν, κατά τουλάχιστον ένα εκατ. χρόνια, τον διαχωρισμό των προγόνων μας από τους χιμπατζήδες και κατά αρκετά περισσότερα εκατoμμύρια χρόνια τον χωρισμό από τους γορίλες.

Όπως οι στενότεροι συγγενείς τους οι άνθρωποι, οι χιμπατζήδες κηρύσσουν «πολέμους» σε γειτονικές ομάδες, σκοτώνοντας άλλους χιμπατζήδες για να κερδίσουν περισσότερη γη και τρόφιμα, επιβεβαιώνει δεκαετής μελέτη στην Ουγκάντα.

Λονδίνο: Διεθνής ερευνητική ομάδα εντόπισε ενδείξεις ενός ιού που μοιάζει με τον HIV σε χιμπατζήδες στο νότιο Καμερούν, επιβεβαιώνοντας έτσι μια υποψία οτι τα συγκεκριμένα ζώα είναι φυσικοί φορείς του ιού.