σύμπαντος

Το μεγαλύτερο νέφος αερίων που γνωρίζουμε στο Σύμπαν, το οποίο έγινε ορατό χάρη στο φως ενός κοσμικού φάρου, δεν αποκλείεται να είναι ένα από τα αχανή νήματα που πιστεύεται ότι συνδέουν τους γαλαξίες στον λεγόμενο «κοσμικό ιστό», την αδρή υφή του Σύμπαντος.

Αμερικανικό πρόγραμμα για τη χαρτογράφηση του ουρανού μέτρησε με πρωτοφανή ακρίβεια τις αποστάσεις που χωρίζουν ένα εκατομμύριο γαλαξίες, και κατέληξε σε μια «στάνταρτ μεζούρα» για τη χαρτογράφηση του Σύμπαντος σε  μεγάλη κλίμακα. Τα αποτελέσματα αναμένεται να προσφέρουν νέα στοιχεία για την καμπυλότητα του χωροχρόνου, για τις διαστάσεις του Σύμπαντος, καθώς και για τη φύση της μυστηριώδους σκοτεινής ενέργειας, η οποία επιταχύνει τη διαστολή του κόσμου.

Ομάδα αμερικανών αστρονόμων στόχευσε τις κάμερες ορατού και υπέρυθρου φωτός του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble στα βάθη του Σύμπαντος και μετά από επίμονη παρατήρηση αποκαλύφθηκαν και φωτογραφήθηκαν περίπου 3 χιλιάδες άγνωστοι μέχρι σήμερα γαλαξίες. Ορισμένοι εξ αυτών σχηματίστηκαν λίγο μετά την Μεγάλη Εκρηξη. Η ανακάλυψη αναμένεται να προσφέρει νέα σημαντικά στοιχεία για την εξέλιξη του Σύμπαντος.

Ο Εγγύτατος του Κενταύρου λάμπει σε αυτή τη νέα εικόνα του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Το αμυδρό αστέρι, ένας κόκκινος νάνος, απέχει μόλις 4,2 έτη φωτός και είναι ο πλησιέστερος γείτονας του Ήλιου. Προβλέπεται επίσης ότι θα είναι ένα από τα μακροβιότερα άστρα του Σύμπαντος.

Ο πιο μακρινός γαλαξίας που έχει ανακαλυφθεί ως σήμερα εντοπίσθηκε από διεθνή ομάδα επιστημόνων. Ο zb_GND_5296, όπως είναι το διόλου εντυπωισακό όνομά του, βρίσκεται 13 και πλέον δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη και υπολογίζεται ότι είχε ήδη γεννηθεί όταν το Σύμπαν ήταν μόλις 700 εκατομμυρίων ετών. Η ανακάλυψη θεωρείται ότι θα βοηθήσει τους αστρονόμους να ρίξουν φως σε μια «στιγμή» του κόσμου μας που ακολούθησε αμέσως μετά τη Μεγάλη Εκρηξη.

Μια νέα κάμερα υπερυψηλής ανάλυσης, εγκατεστημένη μέσα σε ένα τηλεσκόπιο ψηλά στις Άνδεις της Χιλής, ξεκινά μια ακόμα προσπάθεια για την κατανόηση της λεγόμενης σκοτεινής ενέργειας, της μυστηριώδους δύναμης που πιστεύεται ότι αναγκάζει το Σύμπαν να επεκτείνεται με ολοένα και μεγαλύτερη ταχύτητα.

Ένα από τα μεγαλύτερα γνωστά άστρα, έτοιμο να εκραγεί σε σουπερνόβα, περιβάλλεται από ένα νέφος αερίων και σκόνης στο οποίο ανιχνεύθηκε διοξείδιο του τιτανίου, το βασικό συστατικό των αντηλιακών αλλά και των χρωμάτων για τοίχους.

Το ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο Planck ολοκλήρωσε έναν εντυπωσιακό νέο χάρτη της λεγόμενης «μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου» -το αρχαίο υπόλειμμα μιας λάμψης που γέμισε τα πάντα όταν το νεαρό Σύμπαν έγινε ξαφνικά διαφανές. Ο χάρτης, ο λεπτομερέστερος του είδους του ως σήμερα, έχει σημαντικές συνέπειες όσον αφορά τις γνώσεις μας για τη γέννηση, την εξέλιξη, τη δομή και τη σύσταση του Σύμπαντος.

Ένα οπτικό φαινόμενο, το οποίο προκαλεί η βαρύτητα καθώς παραμορφώνει τις ακτίνες φωτός, επέτρεψε στους αστρονόμους να μελετήσουν ορισμένους από τους πιο αρχαίους γαλαξίες του Σύμπαντος, οι οποίοι λειτούργησαν ως μαιευτήρια άστρων και επιπλέον περιέχουν τις πιο απομακρυσμένες ποσότητες νερού που γνωρίζουμε ως σήμερα.

Διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακοίνωσε την ανακάλυψη της μεγαλύτερης γνωστής δομής στο ορατό Σύμπαν: μια ομάδα από κβάζαρ που καλύπτει απόσταση τεσσάρων δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Η ανακάλυψη, λένε οι ερευνητές, δείχνει να αψηφά την Κοσμολογική Αρχή, μια βασική υπόθεση της κοσμολογίας για τη φύση του Σύμπαντος.

Ομάδα επιστημόνων στις ΗΠΑ μελετώντας εικόνες και δεδομένα του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble εντόπισε έναν υπερκαινοφανή αστέρα (σουπερνόβα) στα βάθη του Σύμπαντος. Βρίσκεται σε απόσταση δέκα δισ. ετών φωτός και είναι το πιο απομακρυσμένο και αρχαιότερο σουπερνόβα που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα. Η κωδική ονομασία του υπερκαινοφανούς αστέρα είναι SN SCP-0401 αλλά η επιστημονική κοινότητα το βάφτισε «Mingus».

Χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, αστρονόμοι κατάφεραν να κοιτάξουν ακόμα πιο πίσω στο χρόνο και να ανακαλύψουν επτά γαλαξίες που εκτιμάται ότι σχηματίστηκαν μόλις 350-600 εκατομμύρια χρόνια μετά τη γέννηση του Σύμπαντος. Είναι πιθανότατα τα πιο αρχαία και μακρινά αντικείμενα που έχουμε δει ως σήμερα.

Μια από τις μόνιμες εργασίες του Hubble την τελευταία δεκαετία είναι η συνεχής παρακολούθηση ενός μικρού τμήματος του ουρανού στο νότιο ημισφαίριο. Η συρραφή των χιλιάδων εικόνων που έχουν συλλεχθεί ως σήμερα επέτρεψε τη δημιουργία ενός φαντασμαγορικού βίντεο που ζουμάρει μέχρι τις εσχατιές του Σύμπαντος.

Ένα μακρόστενο κομμάτι του αρχέγονου «σκελετού» πάνω στον οποίο διατάσσονται οι γαλαξίες ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά ανάμεσα σε δύο μακρινά γαλαξιακά υπερσμήνη. Πρόκειται για ένα νήμα σκοτεινής ύλης, του μυστηριώδους υλικού που κατακλύζει το Σύμπαν αλλά είναι αδύνατο να παρατηρηθεί άμεσα.

Ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων του CERN δεν θα βγει από την πρίζα μετά την επιβεβαίωση της ύπαρξης του μποζονίου Χιγκς. Το γιγαντιαίο σύστημα των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ θα συνεχίσει τις συγκρούσεις πρωτονίων αναζητώντας απαντήσεις σε αρκετά ακόμα έσχατα ερωτήματα: Υπάρχουν κρυμμένες διαστάσεις στο Σύμπαν; Ποια είναι η φύση της μυστηριώδους σκοτεινής ύλης και της ακόμα πιο μυστηριώδους σκοτεινής ενέργειας; Πώς εξαφανίστηκε η αντιύλη;

Η ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA έδωσε την τελική έγκριση για την κατασκευή του διαστημικού τηλεσκοπίου Euclid (Ευκλείδης), το οποίο θα αναζητήσει απαντήσεις για τα δύο μεγαλύτερα μυστήρια της σύγχρονης κοσμολογίας: τη σκοτεινή ύλη και τη σκοτεινή ενέργεια, δύο βασικά αλλά αόρατα συστατικά του Σύμπαντος.

Ένας γαλαξίας που εντοπίστηκε με τα τηλεσκόπια Subaru και Keck στη Χαβάη πρέπει να έχει ηλικία 12,91 δισ. ετών και είναι επομένως ο αρχαιότερος και πιο μακρινός που έχει ανακαλυφθεί ως σήμερα, ανακοίνωσαν Ιάπωνες ερευνητές. Σύμφωνα με ανεξάρτητους ειδικούς, η νέα μελέτη είναι πιο πειστική σε σχέση με προηγούμενες ανακοινώσεις για την ανακάλυψη ακόμα αρχαιότερων γαλαξιών.

Αστρονόμοι που σάρωσαν τη γειτονιά του Ήλιου αναζητώντας ίχνη της μυστηριώδους σκοτεινής ενέργειας ξύνουν τα κεφάλια τους μετά την αποτυχία τους να την εντοπίσουν. Η σκοτεινή ύλη, το μυστηριώδες υλικό που αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο μέρος της μάζας του Σύμπαντος, έπρεπε να ήταν άφθονη στην περιοχή γύρω από το Ηλιακό Σύστημα.

Όσα βλέπουμε στο Σύμπαν, έχουν συνειδητοποιήσει οι αστρονόμοι, δεν αντιστοιχούν παρά στο 4% της συνολικής μάζας και ενέργειας που υπάρχει στον κόσμο. Δύο νέες έρευνες επιχειρούν τώρα να ρίξουν φως στο υπόλοιπο 96%, τη μυστηριώδη σκοτεινή ύλη και την ακόμα πιο μυστηριώδη σκοτεινή ενέργεια.

Το ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο Planck, σχεδιασμένο να μελετήσει ένα από τα πρώτα στάδια στην εξέλιξη του Σύμπαντος, ανίχνευσε εκπομπές μικροκυμάτων κοντά στο κέντρο του Γαλαξία μας οι οποίες «αψηφούν σήμερα κάθε εξήγηση».

Το μεγαλύτερο σμήνος γαλαξιών που έχει ανακαλυφθεί ως σήμερα, ένας σχηματισμός με μάζα δύο εκατομμύρια δισεκατομμύρια μεγαλύτερη του Ήλιου, βαφτίστηκε χαϊδευτικά El Gordo, που στα ισπανικά σημαίνει «Ο Χοντρός».

Ο μεγαλύτερος μέχρι σήμερα χάρτης της σκοτεινής ύλης, του μυστηριώδους, αόρατου υλικού που αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο μέρος της ύλης του Σύμπαντος, δημιουργήθηκε με τη βοήθεια τηλεσκοπίου που σάρωσε δέκα εκατομμύρια γαλαξίες.

Κανένα άλλο όργανο δεν έχει βοηθήσει τόσο στην ιστορία της αστρονομίας: έπειτα από 21 χρόνια συνεχών παρατηρήσεων, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έφτασε το ορόσημο των 10.000 επιστημονικών δημοσιεύσεων, ανακοίνωσε η NASA. Το ιστορικό τηλεσκόπιο μεταξύ άλλων μέτρησε το ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος και έδωσε ενδείξεις για τη μυστηριώδη σκοτεινή ενέργεια.

Σχεδόν όλοι οι γαλαξίες του Σύμπαντος έχουν συγκρουστεί με έναν τουλάχιστον γείτονά τους τα τελευταία εννέα δισεκατομμύρια χρόνια, δείχνει ανάλυση που συνδύασε προσομοιώσεις με παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Ακόμα και ο δικός μας Γαλαξίας έχει συγκρουστεί αρκετές φορές στο παρελθόν με άλλους γαλαξίες.

Με το Νόμπελ Φυσικής τιμώνται οι τρεις επιστήμονες που έδειξαν ότι το Σύμπαν όχι απλώς συνεχίζει να διογκώνεται, αλλά διαστέλλεται όλο και ταχύτερα. Πρόκειται για τους Σολ Περλμάτερ και Ανταμ Ρις από τις ΗΠΑ και τον Μπράιαν Σμιντ από την Αυστραλία. Το ερευνητικό τρίο διαπίστωσε ότι τα ουράνια σώματα που βρίσκονται πιο μακριά από τη Γη απομακρύνονται και πιο γρήγορα -ήταν μια αναπάντεχη ανακάλυψη που γέννησε τελικά το μυστήριο της σκοτεινής ενέργειας.