εκτ

Το ευρώ υποχωρεί την Τρίτη, καθώς εντείνονται οι ενδείξεις ότι η επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη και η επιδείνωση της κρίσης χρέους θα αναγκάσουν αργά ή γρήγορα την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προχωρήσει σε μείωση των επιτοκίων της. Το ΔΣ της ευρωτράπεζας συνεδριάζει την Πέμπτη υπό τον Μάριο Ντράγκι.

Αμετάβλητος στο υψηλότερο επίπεδο της τριετίας παρέμεινε ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη τον Οκτώβριο, ενώ το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε στο 10,2% τον Σεπτέβριο, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε τη Δευτέρα η Eurostat και καταδεικνύουν τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι ευρωπαϊκές οικονομίες. Η Ελλάδα έχει το δεύτερο υψηλό ποσοστό ανεργίας μετά την Ισπανία, ενώ τα στοιχεία της Eurostat (για τον Ιούλιο) έχουν απόκλιση 1,1% έναντι των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ.

Από την πρώτη ημέρα που θα αναλάβει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, την 1η Νοεμβρίου, αντικαθιστώντας τον Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο Μάριο Ντράγκι θα ριχθεί στη μάχη κατά της κρίσης χρέους, σε μία περίοδο όπου το κύριο έργο της κεντρικής τράπεζας είναι η διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα την προσπάθεια για χαμηλό πληθωρισμό. 

Πρώιμο θεωρεί ο Ζαν-ΚΛοντ Τρισέ το «σφύριγμα της λήξης» στην κρίση του ευρώ, δηλώνοντας πάντως πεπεισμένος πως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα καταφέρουν να αποκαταστήσουν την ομαλότητα στις αγορές εάν ακολουθηθεί απαρέγκλιτα το Σύμφωνο Σταθερότητας. Τονίζοντας πως η αναταραχή στην Ευρωζώνη δεν έχει τελειώσει ακόμη, ο απερχόμενος πρόεδρος της ΕΚΤ υπογράμμισε πως απαιτείται γρήγορη και αποφασιστική τήρηση των αποφάσεων της τελευταίας Συνόδου Κορυφής.

Μετά από μια ολονύκτια διαπραγμάτευση, οι ευρωπαίοι ηγέτες ανακοίνωσαν νωρίς το πρωί της Πέμπτης ότι ήλθαν καταρχάς σε συμφωνία για την απομείωση ή κούρεμα όπως έχουμε συνηθίσει να λέμε στην καθημερινότητα, του ελληνικού χρέους που βρίσκεται στα χέρια ιδιωτών σε ποσοστό 50% και σε εθελοντική βάση. Παράλληλα ανακοίνωσαν ότι θα δοθεί νέο δάνειο στην Ελλάδα, ύψος 100 δισ. ευρώ για την χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας και επιπλέον 30 δισ. ευρώ στις ευρωπαϊκές χώρες για το πρόγραμμα PSI.

Ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι ζήτησε από τον Λορέντζο Μπίνι Σμάγκι, μέλος του διευθυντηρίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), να παραιτηθεί για να «μη δημιουργήσει ένα casus belli» με τη Γαλλία. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι με την διαδοχή στην κεφαλή της ΕΚΤ, όπου αναλαμβάνει από τον απερχόμενο Γάλλο Ζαν Κλοντ Τρισέ ο Ιταλός Μάριο Ντράγκι και παραμένοντας στη θέση του ο Σμάγκι, η Ιταλία έχει δύο θέσεις στην ΕΚΤ, ενώ η Γαλλία καμία.

Ενίσχυση των μηχανισμών παρακολούθησης της εφαρμογής του ελληνικού προγράμματος πέραν των περιοδικών ελέγχων που διενεργεί η τρόικα, με τεχνοκράτες ειδικούς που θα εργάζονται στενά σε διαρκή βάση με την ελληνική κυβέρνηση, προβλέπει για την Ελλάδα, μεταξύ άλλων, το προσχέδιο της κοινής δήλωσης των Ευρωπαίων ηγετών της σημερινής Συνόδου Κορυφής. Η διατύπωση στο τελικό σχέδιο για την αυξημένη εποπτεία αναμένεται να είναι προσεκτική, κάνοντας πιθανώς λόγο για «τεχνική υποστήριξη» μακροχρόνιου χαρακτήρα.

H Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι έτοιμη να συνεχίσει τη χρήση μη συμβατικών μέτρων για να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία των αγορών, αλλά εναπόκειται στις κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν τις ρίζες της κρίσης, δήλωσε ο Μάριο Ντράγκι που αναλαμβάνει από την 1η Νοεμβρίου επικεφαλής της ΕΚΤ.

Πράσινο φως στη μόχλευση του μηχανισμού ευρωστήριξης αναμένεται να ανάψει την Τετάρτη η ολομέλεια του γερμανικού κοινοβουλίου, ωστόσο αυτό που είναι επίσης σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού αλλά και οι αντιπολιτευόμενοι Σοσιαλδημοκράτες θα εγκρίνουν ένα μη δεσμευτικό ψήφισμα με το οποίο θα ζητούν να τερματιστούν οι αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ στη δευτερογενή αγορά μετά την ενεργοποίηση του νέου EFSF. Παράλληλα, στο τραπέζι υπάρχει πρόταση να καλύπτονται οι εγγυήσεις στον EFSF με τον χρυσό της κεντρικής τράπεζας (Bundesbank).

Σχοινοβατούν οι διαβουλεύσεις στις Βρυξέλλες για το ελληνικό «κούρεμα» και την πολυμέτωπη κρίση χρέους στο ευρώ: Μετά την ακύρωση του Ecofin της Τετάρτης, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αφήνουν ανοικτό τώρα το ενδεχόμενο από τη Σύνοδο Κορυφής να μην ανακοινωθεί συγκεκριμένο ποσοστό απομείωσης της αξίας των ελληνικών ομολόγων, αλλά οι Ευρωπαίοι ηγέτες να «δείξουν» το επιθυμητό ύψος της με αναφορά στο επίπεδο που πρέπει να έχει το ελληνικό χρέος το 2020. Αν και οι σκληρές διαπραγματεύσεις με τους τραπεζίτες είναι σε εξέλιξη, το κούρεμα αναμένεται μεταξύ 50% και 60%.

Οι ηγέτες της Ευρωζώνης θα ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συνεχίσει να αγοράζει ομόλογα στην δευτερογενή αγορά για να στηρίξει χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, σύμφωνα με το προσχέδιο των συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής της Τετάρτης. Ωστόσο, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ εξέφρασε τη διαφωνία της με τη συγκεκριμένη αναφορά, λέγοντας δεν είναι δουλειά των κυβερνήσεων να λένε στην ΕΚΤ τι θα κάνει.

Ως δικαιολογημένες και αναγκαίες υπερασπίστηκε ο απερχόμενος πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ τις αυστηρές προϋποθέσεις που τίθενται σε χώρες που λαμβάνουν στήριξη, υποστηρίζοντας επίσης σε περίπτωση που τα κράτη μέλη επανειλημμένα αποτυγχάνουν στους στόχους των προγραμμάτων τους, «οι ευρωπαϊκές αρχές θα πρέπει να έχουν βαθύτερο και κεντρικότερο ρόλο στην χάραξη της οικονομικής τους πολιτικής». Στην τελευταία του προγραμματισμένη ομιλία ως επικεφαλής της ΕΚΤ, η οποία διακόπηκε μάλιστα από διαμαρτυρίες, ο Τρισέ τάχθηκε υπέρ μίας «νέας έννοιας της κρατικής κυριαρχίας».

Διπλασίασε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα την αξία των ομολόγων που αγόρασε την περασμένη εβδομάδα (13 με 19 Οκτωβρίου), αποκτώντας χρεόγραφα συνολικού ύψους 4,49 δισ. ευρώ, όπως ανακοίνωσε τη Δευτέρα. Από το ξεκίνημά του, το μέγεθος του προγράμματος κυμαινόταν σε ευθεία αναλογία με την ισχύ των πιέσεων που ασκούν οι αγορές στο ευρωπαϊκά ομόλογα -και ενώ τους τελευταίους δύο μήνες, καθώς στο στόχαστρο βρέθηκαν τα ισπανικά αλλά ιδιαίτερα τα ιταλικά ομόλογα, η ΕΚΤ επανεκκίνησε το πρόγραμμα.

Η ενδεχόμενη συμφωνία στην Ευρωζώνη για «κούρεμα» 50% στα ελληνικά κρατικά ομόλογα που κατέχουν οι ιδιώτες (συνολικής αξίας 149 δισ. ευρώ περίπου ώς το 2020) θα μειώσει το δημόσιο χρέος κατά 75 δισ. ευρώ περίπου, όταν το σύνολο του χρέους έχει σκαρφαλώσει στα 360 δισ. ευρώ. Καθώς μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους αποτελούν, πλέον, τα δάνεια των κρατών της Ευρωζώνης και τα ομόλογα, ονομαστικής αξίας 60 δισ. ευρώ, που έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ, είναι προφανές ότι τα οφέλη δεν είναι τόσο μεγάλα, ιδίως αν συνυπολογισθούν οι επιπτώσεις που θα έχει η πτώχευση σε τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία και κατά συνέπεια στο ίδιο το κράτος και τους φορολογούμενους.

Από το πρωί της Κυριακής άρχισε ο νέος γύρος διαβουλεύσεων μεταξύ των ηγετών της ΕΕ, προκειμένου η «προπαρασκευαστική» Σύνοδος Κορυφής να σχηματοποιήσει τη λύση για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη, η οποία αναμένεται να λάβει την τελική έγκριση την Τετάρτη. Στο επίκεντρο ένα «κούρεμα» του ελληνικού χρέους της τάξης του 50%, η επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με «ένεση» περίπου 100 δισ. ευρώ και η μόχλευση του EFSF -με τη Γαλλία να επιμένει στην εμπλοκή της ΕΚΤ. Παράλληλα, στο προσκήνιο έρχεται η Ιταλία, στην οποία ασκούνται πιέσεις για να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις, υπό το φόβο γενίκευσης της κρίσης.

Ευέλικτος και γρήγορος μηχανισμός αντιμετώπισης της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη φιλοδοξούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να γίνει ο EFSF, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά για τους βασικούς άξονες του σχεδίου που θα συζητήσουν την προσεχή Κυριακή στη Σύνοδο Κορυφής. Για τις χώρες που λαμβάνουν ήδη βοήθεια ο μηχανισμός ευρωστήριξης θα μπορεί να αγοράζει ομόλογα στην πρωτογενή αγορά (δηλαδή κατά την έκδοση τους από τα κράτη) έως το 50% της αξίας τους και θα απαιτείται προηγουμένως η έγκριση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης (Eurogroup).

Την άποψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να προχωρήσει σε αλλαγή της Συνθήκης, ώστε να μην επιτρέπεται σε ένα κράτος - μέλος να αποσταθεροποιεί ολόκληρη την Ένωση, εξέφρασε την Κυριακή ο απερχόμενος πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ. Παράλληλα, ο κεντρικός τραπεζίτης ζήτησε ισχυρότερη διακυβέρνηση στην Ευρωζώνη.

Την προειδοποίηση ότι χρεοκοπία της Ελλάδας συνεπάγεται μη αποδοχή των ομολόγων της ως ενέχυρο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, απηύθυνε ο πρόεδρος της Ζαν Κλοντ Τρισέ σε συνέντευξη που παραχώρησε στους Financial Times. Σύμφωνα με το Reuters, ο Τρισέ δήλωσε πως η ΕΚΤ έχει εξαντλήσει όλα τα μέσα στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης χρέους, η οποία είναι μια ξεχωριστή περίπτωση δεδομένων των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα, και πως πλέον η ευθύνη περνά στις κυβερνήσεις της ζώνης του ευρώ.

Έντονες είναι οι διαφωνίες μεταξύ της ΕΚΤ και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη, με την κεντρική τράπεζα να προειδοποιεί ότι ενδεχόμενο «κούρεμα» στα κρατικά χρέη θα μπορούσε να πλήξει το ευρώ και τις τράπεζες, ενώ παράλληλα θα ενθάρρυνε τη μεταβλητότητα στις αγορές συναλλάγματος.

Εξαιρετικά επικίνδυνη θεωρεί η ΕΚΤ μια μεμονωμένη χρεοκοπία κράτους στην Ευρωζώνη. Την εκτίμηση ότι η Ελλάδα μπορεί να αποφύγει αυτόν τον δρόμο, αν η ίδια και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα για τη μείωση του χρέους (απόφαση 21ης Ιουλίου), εξέφρασε την Τετάρτη ο απερχόμενος πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ.

Οι συζητήσεις που γίνονται μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και του ΔΝΤ για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους προβλέπουν την απομείωση της αξίας των ελληνικών ομολόγων («κούρεμα») από 40% έως 60%, ανάλογα με το μοντέλο που θα χρησιμοποιηθεί, όπως διαρρέεται από πηγές που παρακολουθούν στενά τις διαβουλεύσεις. Εκτός από το ποσοστό της απομείωσης, αξίζει να σημειωθεί ότι παραμένει ανοικτό το θέμα αν εκτός από τους ιδιώτες ομολογιούχους θα πρέπει να εγγράψουν ζημίες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η ΕΚΤ. 

Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα περιορίσθηκαν την περασμένη εβδομάδα στο ποσό των 2,3 δισ. ευρώ, το χαμηλότερο επίπεδο από τον περασμένο Αύγουστο. Συνολικά, οι αγορές από τον Μάιο του 2010, όταν ξεκίνησε το σχετικό πρόγραμμα, ανέρχονται σε 163 δισ. ευρώ.

Σχέδιο στήριξης για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα και μάλιστα πριν τη Σύνοδο Κορυφής στις 23 Οκτωβρίου ζητά ο Γερμανός υφυπουργός Οικονομικών -και προαλειφόμενος για το εκτελεστικό συμβούλιο της ΕΚΤ- Γιοργκ Άσμουσεν. Το σχέδιο σχετικά με την κεφαλαιακή ενίσχυση θα πρέπει να είναι μέρος του συνολικού πακέτου για την Ευρωζώνη και «ειδικά για την αντιμετώπιση της ελληνικής κατάστασης» και όχι ξεχωριστό εργαλείο, υποστήριξε ο Γερμανός αξιωματούχος.

Ειδικό σύμβουλο που θα πραγματοποιήσει εισηγήσεις για τη διαχείριση της έκθεσής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στα ελληνικά ομόλογα και την απεξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από τη χρηματοδότηση της ΕΚΤ αναζητεί η Κεντρική Τράπεζα. Σύμφωνα με πληροφορίες ο εν λόγω τεχνικός σύμβουλος θα πρέπει να καταθέσει και προτάσεις για την αναμόρφωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Συνάντηση με τους επικεφαλής του κλιμακίου των ελεγκτών της Κομισιόν, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ είχε την Πέμπτη ο υπουργός Οικονομικών κ. Ευάγγελος Βενιζέλος. Στη συνάντηση οριστικοποιήθηκε το μνημόνιο του ΔΝΤ (το Μνημόνιο για την Οικονομική και Χρηματο-οικονομική Πολιτική ή MEFP). Την Παρασκευή, ίδια ώρα, θα γίνει νέα συνάντηση στην οποία θα εξεταστεί το αντίστοιχο μνημόνιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.