ανταρκτική

Έπειτα από ολόκληρες δεκαετίες συνεχών μετρήσεων με δορυφόρους, αεροσκάφη και επίγειους σταθμούς, βρετανούς ερευνητές να συνέλεξαν αρκετά δεδομένα για δημιουργήσουν το λεπτομερέστερο μέχρι σήμερα χάρτη της Ανταρκτικής, με ή χωρίς τους πάγους της.

Παρόλο που ο πάγος που επιπλέει στην Αρκτική έχει συρρικνωθεί δραματικά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες λόγω της κλιματικής αλλαγής, ο θαλάσσιος πάγος που περιβάλλει την Ανταρκτική περιέργως αυξήθηκε ελαφρά στο ίδιο διάστημα. Ολλανδοί ερευνητές εκτιμούν τώρα ότι έλυσαν το μεγάλο παράδοξο.

Μέχρι πριν από 80 εκατομμύρια χρόνια, η Ανταρκτική ήταν μέρος μιας αρχαίας υπερηπείρου που ονομάστηκε Γκοντβάνα. Αργότερα, το έδαφος σχίστηκε και δημιούργησε μια μια μεγάλη κοιλάδα, την οποία διέτρεχαν μακριά, νωχελικά ποτάμια. Αργότερα, πριν από 34 εκατομμύρια χρόνια, η επίπεδη τότε ήπειρος μπήκε στην κατάψυξη και άλλαξε για πάντα.

Έλληνες υπάρχουν πράγματι ακόμα και στον πάτο του κόσμου: Χρηματοδοτούμενος από την ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA, ο Έλληνας γιατρός Ευάγγελος Καϊμακάμης έφτασε στην ερευνητική βάση Concordia στην Ανταρκτική, κοντά στο Νότιο Πόλο, και αναφέρει τις πρώτες εντυπώσεις του στο κατεψυγμένο τοπίο.

Μόλις δύο εβδομάδες μετά την ανακοίνωση των Ρώσων ότι έχουν στα χέρια τους τα πρώτα δείγματα της λίμνης Βοστόκ στην Ανταρκτική, ενός όγκου γλυκού νερού που παραμένει απομονωμένος κάτω από χιλιόμετρα πάγου, αμερικανική αποστολή κατάφερε να φτάσει στο νερό μιας δεύτερης θαμμένης λίμνης, της Λίμνης Ουίλανς στη Δυτική Ανταρκτική.

Μια στήλη πάγου μήκους δύο μέτρων είναι το πρώτο δείγμα από την περιβόητη λίμνη Βοστόκ στην Ανταρκτική, έναν μεγάλο όγκο γλυκού νερού που εδώ και εκατομμύρια χρόνια παραμένει θαμμένος κάτω από σχεδόν τέσσερα χιλιόμετρα πάγου. Οι αστροβιολόγοι πιστεύουν ότι τα μικρόβια που ίσως ζουν στη λίμνη θα έδιναν μια εικόνα για το εάν μπορεί να υπάρχει ζωή σε υπόγειους ωκεανούς στα φεγγάρια του Δία και του Κρόνου.

Υπερβολικά δύσκολη αποδείχθηκε η απόπειρα της βρετανικής αποστολής στην Ανταρκτική να φτάσει στα μυστηριώδη νερά της λίμνης Έλσγουορθ, μιας από τις δεκάδες λίμνες της λευκής ηπείρου που κρύβονται θαμμένες κάτω από χιλιόμετρα πάγου. Τεχνικές δυσκολίες οδήγησαν στη ματαίωση της αποστολής, η οποία ήλπιζε να ανακαλύψει «εξωγήινες» μορφές ζωής.

Είναι απομονωμένη εδώ και χιλιετίες κάτω από 30 μέτρα πάγου και το νερό της είναι 13 φορές πιο αλμυρό από τη θάλασσα. Κι όμως, η λίμνη Βίντα της Ανταρκτικής φιλοξενεί πολυάριθμα είδη βακτηρίων -μια διαπίστωση που αναπτερώνει τις ελπίδες και για τον εντοπισμό εξωγήινης ζωής.

Μια ρωγμή πλάτους έως και 250 μέτρα που εντόπισε δορυφόρος της NASA σε παγετώνα της Δυτικής Ανταρκτικής σηματοδοτεί τη γέννηση ενός νέου παγόβουνου στο μέγεθος της πόλης της Νέας Υόρκης.

Μπορούμε να επιβιώσουμε στην Ανταρκτική; Πώς επηρεάζουν οι θερμοκρασίες του εδάφους την ανθρώπινη συμπεριφορά; Τι μπορεί να κάνει κάποιος για να επιζήσει σε αυτή την «κατεψυγμένη» έρημο; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που επιχειρεί να απαντήσει η έκθεση «Αποστολή: Παγωμένη Ανταρκτική» που φιλοξενείται από το Σάββατο 20 Οκτωβρίου μέχρι τον Φεβρουάριο του 2013 στον «Ελληνικό Κόσμο». Η έκθεση έρχεται από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου.

Μικρόβια τα οποία σιγοτρώνε τα υπολείμματα των δασών που ενδεχομένως κάλυπταν κάποτε την Ανταρκτική παράγουν δισεκατομμύρια τόνους μεθανίου, το οποίο θα μπορούσε να επιδεινώσει σημαντικά την κλιματική αλλαγή, προειδοποιεί νέα μελέτη στο περιοδικό Nature.

Οι τεράστιες κρηπίδες πάγου που περιβάλλουν την Ανταρκτική δεν συρρικνώνονται λόγω του θερμού αέρα, αλλά λόγω του ζεστού νερού που τις κατατρώει από τη βάση τους, αποκαλύπτει μελέτη που βασίστηκε σε δορυφορικά δεδομένα. Το φαινόμενο δεν οφείλεται αποκλειστικά στην κλιματική αλλαγή, δείχνει όμως ότι η άνοδος της στάθμης των ωκεανών μπορεί να είναι ταχύτερη από ό,τι προβλεπόταν μέχρι σήμερα.

Από την Ανταρκτική μέχρι το Περού και από το Σίδνεϊ μέχρι τη Γενεύη, ένα ξωτικό με την ονομασία Κερν μεταφέρει μια ζυγαριά σε όλο τον κόσμο προκειμένου να ζυγιστεί σε διάφορες τοποθεσίες και να μετρήσει τις ανωμαλίες στο βαρυτικό πεδίο του πλανήτη.

Η Ιαπωνία ανακοίνωσε ότι τερματίζει πρόωρα τη φετινή φαλαινοθηρική περίοδο λόγω των ακατάλληλων καιρικών συνθηκών στην Ανταρκτική αλλά και λόγω των «σαμποτάζ» από την ακτιβιστική οργάνωση Sea Shepherd.

Κανένα μέρος στη Γη δεν είναι πια ασφαλές από τις παρενέργειες της ανθρώπινης παρουσίας: οι χιλιάδες τουρίστες και επιστήμονες που επισκέπτονται κάθε χρόνο στην Ανταρκτική μεταφέρουν άθελά τους χιλιάδες σπόρους ξενικών φυτών, τα οποία έχουν ήδη αρχίσει να κατακτούν την ήπειρο, εις βάρος της ενδημικής πανίδας.

Μια γυάλινη φιάλη με νερό από την μυστηριώδη, υπόγεια Λίμνη Βοστόκ στην Ανταρκτική παραδόθηκε συμβολικά στον Ρώσο πρωθυπουργό Βλαντιμίρ Πούτιν, λίγες ημέρες μετά την ολοκλήρωση της γεώτρησης σε βάθος σχεδόν τεσσάρων χιλιομέτρων μέσα στον πάγο.

Έπειτα από μια δεκαετία προσπαθειών, η ρωσική αποστολή στην Ανταρκτική έφτασε μέχρι την επιφάνεια της περίφημης Λίμνης Βοστόκ, μιας γιγάντιας μάζας γλυκού νερού που παραμένει απομονωμένη εδώ και εκατομμύρια χρόνια κάτω από τέσσερα χιλιόμετρα πάγου, μεταδίδει το πρακτορείο RIA Novosti.

Μια ρωγμή μήκους 30 χιλιομέτρων που εμφανίστηκε σε έναν μεγάλο παγετώνα της Δυτικής Ανταρκτικής σηματοδοτεί τη γέννηση ενός παγόβουνου έκτασης 900 τετραγωνικών χιλιομέτρων, λίγο μεγαλύτερο από το νησί της Χίου.

Οι παράξενοι λόφοι που ανακαλύφθηκαν το 1958 στην Ανατολική Ανταρκτική αποδείχθηκαν οι βουνοκορφές μιας γιγάντιας οροσειράς, θαμμένης κάτω από ενάμισι χιλιόμετρο πάγου. Μισό αιώνα μετά, διεθνής ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι έλυσε το μυστήριο για το σχηματισμό αυτού του γεωλογικού θαύματος.

Μια γιγάντια ρωγμή που εμφανίστηκε στον Παγετώνας της Νήσου Πάιν στην Ανταρκτική σηματοδοτεί τη γέννηση ενός παγόβουνου των 880 τετραγωνικών χιλιομέτρων, την οποία παρακολουθούν για πρώτη φορά «καρέ-καρέ» ερευνητικά αεροσκάφη της NASA.

Οι καλύτερες τοποθεσίες για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας ενδέχεται να μην είναι οι έρημοι όπως η Σαχάρα, αλλά παγωμένες περιοχές όπως τα Ιμαλάια, η Ανταρκτική και οι Άνδεις, εκτιμούν Ιάπωνες ερευνητές. Τα φωτοβολταϊκά, εξηγούν, αποδίδουν καλύτερα στο κρύο.

Η τρύπα του όζοντος τείνει να επουλωθεί στην Ανταρκτική, μια άλλη τρύπα όμως ανοίγει στην άλλη άκρη του κόσμου: το ασυνήθιστα παρατεταμένο ψύχος στη στρατόσφαιρα προκάλεσε πρωτοφανή απώλεια στο στρώμα του όζοντος τους πρώτους μήνες του 2011.

Μοιάζει οξύμωρο, αυτές τις μέρες που η Αθήνα βυθίζεται στην οικονομική δίνη, η πόλη να φιλοξενεί το Διεθνές Συνέδριο Διαστημικής Τεχνολογίας. Από τους σύνεδρους που ξεχώρισαν, ο καθηγητής Φυσικής και βετεράνος αστροναύτης της NASA, Δρ Τζιμ Νιούμαν, ο οποίος μίλησε στο in.gr για την έλλειψη βαρύτητας, αλλά και για το μέλλον μετά το τέλος του διαστημικού λεωφορείου, του σκάφους με το οποίο πέταξε τέσσερις φορές.

Εκατομμύρια βασιλικά καβούρια, μεγάλα καρκινοειδή που σκάβουν το βυθό και τρώνε ό,τι συναντήσουν, έχουν αρχίσει να επελαύνουν στο βυθό της Δυτικής Ανταρκτικής, πιθανότατα λόγω της παγκόσμιας θέρμανσης.

Ο νεαρός αυτοκρατορικός πιγκουίνος που βρέθηκε σε παραλία της Νέας Ζηλανδίας, 4.000χλμ μακριά από τον τόπο του, θα μεταφερθεί πίσω στη Ανταρκτική. Το ταξίδι ξεκινά στις 29 Αυγούστου και η μεταφορά θα γίνει με ερευνητικό πλοίο σε ειδικά σχεδιασμένο για τις ανάγκες του κλουβί.