Έρωτας στα χρόνια των Ρωμαίων: Αρχαίες συμβουλές για να βρεις την σύγχρονη αγάπη

Σήμερα, στην εποχή της αλλοτρίωσης και των dating apps, συχνά ακούμε ιστορίες για το πόσο δύσκολος είναι ο έρωτας και για τις δοκιμασίες των σχέσεων και του γάμου.

Μερικές φορές, το άτομο που αγαπάμε δεν μας αγαπάει. Μερικές φορές, δεν αγαπάμε το άτομο που μας αγαπάει.

Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι είχαν επίσης πολλά να πουν για αυτό το θέμα.

Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι σήμερα στην αναζήτηση του έρωτα αναφέρονται ήδη στην αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία.

Τι έλεγαν λοιπόν; Και οι συμβουλές που έδιναν εξακολουθούν να ισχύουν για τους σύγχρονους ανθρώπους;

Συμβουλές για την εύρεση συντρόφου

Σύμφωνα με άρθρο του The Conversation, ο Ρωμαίος ποιητής Οβίδιος (43 π.Χ.–17 μ.Χ.) έγραψε ένα ποίημα με τίτλο «Η τέχνη του έρωτα» (Ars Amatoria). Σε αυτό, έδινε συμβουλές σε όσους ήταν ακόμα ανύπαντροι.

Πρώτον, λέει ο Οβίδιος, πρέπει να προσπαθήσεις να βρεις κάποιον που σε ενδιαφέρει.

Η ερωμένη σου «δεν θα έρθει να σε βρει από τον ουρανό, πρέπει να την αναζητήσεις».

Ως κατάλληλα μέρη για να βρεις ερωμένη, ο Οβίδιος προτείνει να περπατάς σε στοές και κήπους, να πηγαίνεις στο θέατρο ή (περιέργως) να περιφέρεσαι κοντά σε δικαστήρια.

Πρέπει να τραβήξεις την προσοχή κάποιου και μετά να βρεις μια δικαιολογία για να του μιλήσεις, λέει.

Αναζήτησε τον/την ερωμένο/η σου κατά τη διάρκεια της ημέρας, λέει ο Οβίδιος. Πρόσεχε τη νύχτα. Δεν θα διαλέξεις το σωστό άτομο αν είσαι μεθυσμένος.

Και δεν μπορείς να δεις καλά το πρόσωπό του/της αν είναι πολύ σκοτεινά – μπορεί να είναι πιο άσχημος/η από ό,τι νομίζεις.

Δεύτερον, ο Οβίδιος λέει ότι πρέπει να είσαι ευπαρουσίαστος. Φρόντισε τα ρούχα σου να είναι καθαρά και τα μαλλιά σου κομμένα.

Επιπλέον, φρόντιζε να είσαι πάντα περιποιημένος:

Μην αφήνεις τα νύχια σου να είναι μακριά και βρώμικα, ούτε να έχεις τρίχες στις ρουθούνες. Μην αφήνεις την αναπνοή σου να είναι ξινή και δυσάρεστη.

Το έργο του Οβιδίου «Η τέχνη του έρωτα» μπορεί να θεωρηθεί ως ένα είδος εγχειριδίου για τον έρωτα.

Η τέχνη του προξενιού

Ωστόσο, εκτός από τις προσωπικές προσπάθειες για να βρουν σύντροφο, οι άνθρωποι μπορούσαν επίσης να προσφύγουν σε προξενητές.

Ωστόσο, το προξενιό ήταν μια δύσκολη διαδικασία. Μερικές φορές οι προξενητές δεν έλεγαν την αλήθεια για την κατάσταση των εμπλεκόμενων μερών. Έτσι, ο Αθηναίος συγγραφέας Ξενοφών (430-353 π.Χ.) λέει ότι οι άνθρωποι ήταν μερικές φορές «θύματα εξαπάτησης» στη διαδικασία του προξενιού.

Τι γίνεται αν δεν είσαι ερωτευμένος;

Οι αρχαίοι αναγνώριζαν ότι το να μην είσαι ερωτευμένος μπορεί να είναι πρόβλημα. Θεωρούσαν ότι είναι κακό για την ψυχική και σωματική υγεία, αλλά και για την κοινωνία γενικότερα.

Για παράδειγμα, ο Ρωμαίος συγγραφέας Κλαύδιος Αιλιανός (2ος-3ος αιώνας μ.Χ.) στο έργο του «Ιστορικά Μικτά» λέει ότι οι ερωτευμένοι στρατιώτες πολεμούν καλύτερα από τους στρατιώτες που δεν είναι ερωτευμένοι:

Στη φρενίτιδα της μάχης, όταν ο πόλεμος φέρνει τους άνδρες σε σύγκρουση, ένας άνδρας που δεν είναι ερωτευμένος δεν μπορεί να αντισταθεί σε έναν που είναι.

Ο άνδρας που δεν έχει αγγίξει ο έρωτας αποφεύγει και τρέχει μακριά από τον άνδρα που αγαπά, σαν να είναι ένας ξένος που δεν έχει μυηθεί στα μυστήρια του θεού, και η ανδρεία του εξαρτάται από τον χαρακτήρα και τη σωματική του δύναμη.

Σύμφωνα με τον Αιλιανό, οι Σπαρτιάτες είχαν μια τιμωρία για τους άνδρες που δεν ερωτεύονταν:

Κάθε άνδρας με καλή εμφάνιση και χαρακτήρα που δεν ερωτευόταν κάποια καλοαναθρεμμένη γυναίκα τιμωρούνταν επίσης με πρόστιμο, επειδή παρά την αρετή του δεν αγαπούσε κανέναν […] η αγάπη των εραστών για την αγαπημένη τους έχει μια αξιοσημείωτη δύναμη να διεγείρει τις αρετές.

Έτσι, όταν δύο άνθρωποι είναι ερωτευμένοι, μπορούν να εμπνέουν ο ένας τον άλλον και να αναδεικνύουν το καλύτερο του άλλου. Το να είσαι ερωτευμένος μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο να γίνει καλύτερο και να πετύχει περισσότερα.

Αγωνιζόμαστε για έναν εραστή και τον κρατάμε

Αν είμαστε τυχεροί, το άτομο που αγαπάμε θα μας αγαπάει και αυτό, και δεν θα έχουμε ερωτικούς αντιπάλους.

Αλλά τι συμβαίνει όταν το άτομο που αγαπάμε αγαπάει και κάποιον άλλο;

Ίσως χρειαστεί να καταβάλουμε περισσότερες προσπάθειες για να κερδίσουμε την αγάπη αυτού του ατόμου, αλλά μερικές φορές αυτό μας φέρνει σε σύγκρουση.

Για παράδειγμα, ο Ρωμαίος ρήτορας και πολιτικός Μάρκος Τύλλιος Κικέρων (106–43 π.Χ.), στο έργο του «Περί του ρήτορος», αναφέρει ότι ο Γάιος Μέμιος, Ρωμαίος του έτους 111 π.Χ., δάγκωσε τον ερωτικό του αντίζηλο «όταν τσακώθηκε μαζί του στην Ταρρακίνα για μια κοπέλα».

Μερικοί τρόποι για να διατηρήσει κανείς το ενδιαφέρον του ερωμένου του που αναφέρονται σε αρχαίες πηγές περιλαμβάνουν την επίδειξη του πλούτου του.

Για παράδειγμα, σε ένα από τα έργα του ποιητή Αλέξις (375-275 π.Χ.), ένας νεαρός ερωτευμένος διοργανώνει ένα μεγάλο συμπόσιο για να εντυπωσιάσει την κοπέλα του με την επίδειξη του πλούτου του.

Εκείνη την εποχή, οι αρραβώνες ακυρώνονταν μερικές φορές αν αποκαλυπτόταν ότι ο σύζυγος ήταν πολύ φτωχός.

Φυσικά, τα πράγματα δεν πήγαιναν πάντα καλά και οι άνθρωποι είχαν παράπονα από τους πρώην εραστές τους. Μια ιδιαίτερα διάσημη ύβρις ήταν αυτή του ποιητή Μαρτιαλίου (38–104 μ.Χ.) προς μια γυναίκα που ονομαζόταν Μαννέα:

Μαννέα, το σκυλάκι σου γλείφει το πρόσωπό σου και τα χείλη σου. Δεν είναι περίεργο που ένα σκυλί τρώει κοπριά!

Διαχρονικά ζητήματα

Σήμερα, συχνά βλέπουμε συζητήσεις για το αν είναι καλύτερο να μένεις ανύπαντρος ή να έχεις σχέση.

Το ίδιο ίσχυε και στην αρχαιότητα. Στο θεατρικό έργο του ποιητή Μενάνδρου «Αρρεφόρος ή Η αυλητρίνα» του 4ου αιώνα π.Χ., ένας από τους χαρακτήρες λέει:

Αν έχεις λίγο μυαλό, δεν θα παντρευτείς […] Εγώ είμαι παντρεμένος – γι’ αυτό σου συμβουλεύω να μην το κάνεις.

Άλλοι θρηνούσαν που έχασαν την ευκαιρία τους για αγάπη. Έτσι, ο ποιητής Πίνδαρος (6ος-5ος αιώνας π.Χ.) έγραψε ένα ποίημα με το οποίο εκφράζει τη λύπη του που δεν μπόρεσε να κάνει τον πολύ νεότερο Θεοξένιο σύντροφό του:

Έπρεπε να είχες μαζέψει τα λουλούδια του έρωτα την κατάλληλη στιγμή, καρδιά μου, όταν ήσουν νέος. Όσο για τις αστραφτερές ακτίνες από τα μάτια του Θεοξένου, όποιος τις κοιτάξει και δεν ταράζεται από λαχτάρα έχει μαύρη καρδιά σφυρηλατημένη με κρύο πυρ από χάλυβα ή σίδηρο.

Είναι σαφές ότι το να βρεις ερωτικό σύντροφο ήταν τόσο δύσκολο τότε όσο είναι και σήμερα.