Η Ρουμανία, η έκπληξη του Νίκουσορ Νταν και οι ανοιχτές προκλήσεις της Ευρώπης

Από το Παρίσι μέχρι το Κίεβο, μπορούσε κανείς να ακούσει νοερά μια τεράστια ανάσα ανακούφισης το βράδυ της Κυριακής (18/5) από τα αποτελέσματα του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών στη Ρουμανία.

Όχι τυχαία, το τηλέφωνο του 55χρονου φιλοευρωπαίου Νίκουσορ Νταν πήρε «φωτιά» από τις κλήσεις Ευρωπαίων ηγετών για να τον συγχαρούν για την απρόσμενη εκλογική του νίκη.

Ήταν μια ανατροπή βάσει των δημοσκοπήσεων, που έφεραν ως φαβορί τον 38χρονο Τζόρτζε Σιμιόν: έναν ακροδεξιό θαυμαστή του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, αμφισβητία της ΕΕ, επικριτή του ΝΑΤΟ και αντίθετο στη συνέχιση της στήριξης της Ουκρανίας έναντι της ρωσικής εισβολής.

Μοιραία, το διακύβευμα της εκλογικής αναμέτρησης στη Ρουμανία ξεπέρασε κατά πολύ τα σύνορά της.

Είχε ως φόντο τα χαρακτηριστικά μια συνταγματικής κρίσης και ποικίλων υβριδικών παρεμβάσεων, ένεκα ευρύτερων γεωπολιτικών ανταγωνισμών.

Αφετηρία αποτέλεσε η ακύρωση του περσινού πρώτου γύρου από το ρουμανικό Ανώτατο Δικαστήριο, μετά την απρόσμενη αρχική επικράτηση του ακροδεξιού φιλορώσου Καλίν Τζορτζέσκου, σήμερα υπό ποινική έρευνα ένεκα ενδείξεων ρωσικής υβριδικής παρέμβασης στην τότε προεκλογική διαδικασία, μέσω του TikTok.

Ακολούθησαν έρευνα της ΕΕ για τον ρόλο της κινεζικής ιδιοκτησίας πλατφόρμας, ωμές πολιτικές παρεμβάσεις μελών της κυβέρνησης Τραμπ στις ΗΠΑ -και όχι μόνον- υπέρ της ρουμανικής ακροδεξιάς, και, εσχάτως, καταγγελίες του ιδρυτή του Telegram για «δάκτυλο» των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών στις προεδρικές εκλογές της Ρουμανίας.

Τούτων λεχθέντων, η επικράτηση του Νίκουσορ Νταν με 53,9% ήταν ένας μικρός γεωπολιτισμός «σεισμός».

Το μόνο βέβαιο είναι ότι τυχόν επικράτηση του Σιμιόν θα είχε τεράστιο αντίκτυπο στην πολιτική της ΕΕ.

Θα αύξανε περαιτέρω την επιρροή του εθνικισμού τύπου Βίκτορ Όρμπαν, σε μια χώρα διπλάσια σε μέγεθος από την Ουγγαρία, όμορη της Ουκρανίας στο ανατολικό άκρο της ΕΕ και με στρατηγικό ρόλο στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.

Ωστόσο, η εκλογή στη ρουμανική προεδρία του κεντρώου Νίκουσορ Νταν, νυν δημάρχου του Βουκουρεστίου, στέλνει έτερα προειδοποιητικά μηνύματα στην Ευρώπη.

Πλαισιωμένος από υποστηρικτές του, ο Νίκουσορ Νταν πανηγυρίζει τη νίκη του στις επαναληπτικές προεδρικές εκλογές στη Ρουμανία (REUTERS/Stoyan Nenov)

Η ανάδυση ενός νέου «αντισυστημικού»

Γενημμένος στο Φαιγκαιράς της κεντρικής Ρουμανίας, στην ιστορική περιοχή της Τρανσυλβανίας, ο Νίκουσορ Νταν λειτουργεί με μαθηματική σκέψη.

Ήταν άλλωστε αυτή που του εξασφάλισε στα νιάτα του διεθνή αναγνώριση, με χρυσά μετάλλια σε δύο Διεθνείς Μαθηματικές  Ολυμπιάδες, προτού αρχίσει τις σπουδές του στον κλάδο στο Πανεπιστήμιο του Βουκουρεστίου και έπειτα σε μεταπτυχιακό επίπεδο στη Γαλλία.

Ήταν επίσης εν μέρει αυτή που καθόρισε τη μετέπειτα πολιτική σταδιοδρομία του, σε μια χώρα όπου στην κεντρική πολιτική σκηνή της κυριαρχεί η ενδημική διαφθορά και η μαζική απόρριψη των παραδοσιακών κομμάτων εξουσίας.

Μέχρι και πέρυσι, για την ακρίβεια, ο Νίκουσορ Νταν δεν είχε καν πρόθεση να διεκδικήσει το Παλάτι Κοτροτσένι -την επίσημη κατοικία του προέδρου της Ρουμανίας.

Το αποφάσισε μετά την ακύρωση των εκλογών του Νοεμβρίου 2024, υπολογίζοντας με.. μαθηματική ακρίβεια στην αδυναμία των συστημικών υποψηφίων και στα δημοκρατικά αντανακλαστικά των απογοητευμένων από την πολιτική τάξη Ρουμάνων ψηφοφόρων, κόντρα στη ραγδαία άνοδο της ακροδεξιάς.

Στο φόντο ήταν η ίδρυση το 2006 από τον ίδιο του κινήματος «Σώστε το Βουκουρέστι» (ASB) για την προστασία των κτιρίων πολιτιστικής κληρονομιάς της ρουμανικής πρωτεύουσας και τη διατήρηση των χώρων πρασίνου, κερδίζοντας περισσότερες από είκοσι δικαστικές διαμάχες έναντι επενδυτών ακινήτων και δημοτικών αρχών.

Δεν μεταφράστηκαν σε πολιτικές νίκες, μετά τη μετεξέλιξη του τοπικού κινήματος σε πανεθενικό, υπό τον τίτλο «Σώστε τη Ρουμανία», με το οποίο τελικά ο Νίκουσορ Νταν διέρρηξε τους δεσμούς το 2017, λόγω εσωτερικών διαφορών.

Ως ανεξάρτητος πια, κατάφερε με την τρίτη προσπάθεια να εκλεγεί δήμαρχος του Βουκουρεστίου το 2020.

Επανεξελέγη στο αξίωμα το 2024.

Κατέβηκε στις φετινές επαναληπτικές προεδρικές εκλογές με εχέγγυα ότι έσωσε το Βουκουρέστι από την πτώχευση.

Κατάφερε να επικρατήσει με την υπόσχεση αναβίωσης της φιλοευρωπαϊκής κατεύθυνσης της Ρουμανίας και καταπολέμησης των κακώς κειμένων στη χώρα, όπως έκανε τα τελευταία πέντε χρόνια στην πρωτεύουσά της.

Υποστηρικτές του Νίκουσορ Νταν με αφίσες του σε συγκέντρωση μετά τη εκλογική νίκη του, στο Βουκουρέστι (REUTERS/Andreea Campeanu)

Ανοιχτές προκλήσεις για τη Ρουμανία και την Ευρώπη

Γνωρίζοντας καλά ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού στη χώρα του έχει χάσει την εμπιστοσύνη στα παραδοσιακά κέντρα εξουσίας, στρεφόμενο προς τον λαϊκισμό, ο Νίκουσορ Νταν επικέντρωσε την εκστρατεία του στη διαφάνεια, στην καταπολέμηση της διαφθοράς, στη χρηστή διακυβέρνηση.

Οιονεί ανεξάρτητος, με την ταυτότητα του κεντρώου ευρωπαϊστή, κατάφερε να κερδίσει το «στοίχημα» της προεδρίας -κομβικής στο ημιπροεδρικό σύστημα της Ρουμανίας- εξαφαλίζοντας πρακτικά τη λεγόμενη συστημική ψήφο.

«Αυτή η νίκη σας ανήκει», διακήρυξε ενώπιον χιλιάδων ενθουσιασμένων υποστηρικτών του την εκλογική βραδιά της Κυριακής.

Όπως ωστόσο και η διχασμένη ΕΕ, έτσι και ο ίδιος βρίσκεται τώρα -ως δεδηλωμένος φιλοευρωπαϊστής- αντιμέτωπος με μύριες όσες προκλήσεις.

Ενόσω επικρίνει την αμφισημία του Αμερικανού προέδρου Τραμπ έναντι της Ρωσίας του Βλαντιμίρ Πούτιν, στη χώρα του σοβεί η θεσμική κρίση και ο πληθωρισμός βυθίζει περαιτέρω στη φτωχοποίηση μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Η ακροδεξιά -αν και ηττημένη στις κάλπες των προεδρικών εκλογών- ενισχύεται και η πολιτική ρευστότητα παραμένει.

Ο σχηματισμός σταθερής νέας κυβέρνησης, με φόντο έναν υψηλού ελλείμματος προϋπολογισμό, συνεχίζει να αποτελεί μείζονα πρόκληση για το Βουκουρέστι.

Από τις 31 ευρωπαϊκές χώρες που αποτελούν μέρος της ΕΕ ή του ΟΟΣΑ, εν τω μεταξύ, μόλις οι 8 κυβερνώνται σήμερα από αριστερές κυβερνήσεις και οι 23 από δεξιές, με τάσεις ενίσχυσης των ακροδεξιών κομμάτων.

Τάση, που αποτυπώνεται στην πύρρειο νίκη της κεντροδεξιάς στις βουλευτικές εκλογές επίσης αυτή την Κυριακή στην Πορτογαλία ή την άνοδο της ακροδεξιάς στις παράλληλες προεδρικές εκλογές στην Πολωνία, όσο και στις δημοσκοπήσεις σε κομβικές χώρες της ΕΕ, όπως στη Γαλλία και τη Γερμανία, όπου διέξοδοι τύπου Νίκουσορ Νταν είτε δεν υφίστανται, είτε δεν είναι πλέον πειστικές.

Αυτά εν μέσω των τραμπικών εμπορικών πολέμων, βιομηχανικής παρακμής στην Ευρώπη, σταδιακής αυτοματοποίησης και εύλογων φόβων για επικράτηση μιας τεχνο-ολιγαρχίας, με απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και περαιτέρω αποξένωση της εργατικής τάξης από τον ευρύτερο χώρο της αμήχανης Αριστεράς.