Σαλμονέλα: Υψηλός ο κίνδυνος δηλητηρίασης από το βακτήριο

Η δηλητηρίαση από σαλμονέλα, ή αλλιώς σαλμονέλλωση, είναι μια βακτηριακή λοίμωξη που μπορεί να προκαλέσει από ήπια συμπτώματα έως σοβαρές επιπλοκές και που συχνά παρερμηνεύεται ως γαστρεντερίτιδα.

Όπως αναφέρει ο ΕΟΔΥ στην ιστοσελίδα του, το επαρκές μαγείρεμα του κρέατος, των πουλερικών και των αυγών, η λήψη μέτρων για την αποφυγή της επιμόλυνσης τροφίμων που καταναλώνονται ωμά (π.χ. σαλάτες) από μολυσμένα τρόφιμα ή μολυσμένες επιφάνειες, καθώς και η αυστηρή τήρηση των κανόνων υγιεινής αποτελούν τους βασικούς άξονες πρόληψης της σαλμονέλλωσης.

Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι πυρετός, διάρροια και πόνος στην κοιλιά

Τον Αύγουστο του 2023, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) ανακοίνωσε δύο συρροές κρουσμάτων σαλμονέλλωσης σε 11 χώρες της ΕΕ, με τον κίνδυνο εμφάνισης νέων λοιμώξεων να παραμένει υψηλός.

Στην Ελλάδα, σημειώνει ο ΕΟΔΥ, από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2023 δηλώθηκαν 488 κρούσματα σαλμονέλλωσης.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου 1,35 εκατομμύρια άνθρωποι δηλητηριάζονται κάθε χρόνο από σαλμονέλα, ενώ πεθαίνουν περισσότεροι από 400, σύμφωνα με άρθρο στους New York Times.

Οι μολύνσεις από τα βακτήρια είναι η πιο συχνά αναφερόμενη αιτία τροφιμογενών ασθενειών. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι πυρετός, διάρροια και πόνος στην κοιλιά, τα οποία μπορεί να διαρκέσουν μέρες.

Οι άνθρωποι συχνά αρρωσταίνουν από σαλμονέλλωση μετά την κατανάλωση άψητου κρέατος ή άλλων μολυσμένων τροφίμων, αλλά τα μικρόβια μπορεί να παραμονεύουν και αλλού.

Πώς προκαλείται η λοίμωξη

Τα βακτήρια αναπτύσσονται φυσιολογικά στα έντερα διαφόρων ζώων, συμπεριλαμβανομένων των κοτόπουλων, των πτηνών και των αγελάδων, σημειώνει ο Μάρτιν Γουάιντμαν, κτηνίατρος και επιστήμονας τροφίμων στη σχολή Γεωπονικών και Βιολογικών Επιστημών του πανεπιστημίου Κορνέλ.

Μία στις 25 συσκευασίες κοτόπουλου περιέχει σαλμονέλα, σύμφωνα με το CDC

Όταν τα ζώα σφαγιάζονται, τα βακτήρια στα έντερά τους ενδέχεται να μολύνουν το κρέας. Οτιδήποτε ακουμπήσει το ωμό κρέας, όπως μια επιφάνεια, μπορεί στη συνέχεια να μολυνθεί, δήλωσε ο δρ Γουάιντμαν.

Αυτό σημαίνει ότι αν αγγίξετε το κρέας ή τη μολυσμένη επιφάνεια και μετά φέρετε τα χέρια σας στο στόμα σας, θα αρρωστήσετε.

Επειδή τα βακτήρια ευδοκιμούν στα έντερα των ζώων, καταλήγουν και στα περιττώματά τους ή, μερικές φορές, στα πόδια και το τρίχωμά τους.

Αυτό μπορεί να επιτρέψει στη σαλμονέλα να εξαπλωθεί στις καλλιέργειες και στα εργοστάσια επεξεργασίας τροφίμων, όπου τα βακτήρια μπορούν να μολύνουν τα προϊόντα και τα συσκευασμένα τρόφιμα.

Σύμφωνα με το CDC, μία στις 25 συσκευασίες κοτόπουλου που πωλούνται στην αγορά περιέχει σαλμονέλα, αναφέρουν οι New York Times.

Πώς εξελίσσεται

Τα άτομα που εκτίθενται στη σαλμονέλα συνήθως ασθενούν έξι ώρες έως έξι ημέρες αργότερα, λέει η δρ Λουίζ Γουάτκινς από το CDC.

Οι περισσότερες λοιμώξεις είναι ήπιες και διαρκούν τέσσερις με επτά ημέρες. Αν και η σαλμονέλα προσβάλλει άτομα όλων των ηλικιών, εμφανίζεται συχνότερα σε παιδιά κάτω των 5 ετών, εν μέρει επειδή το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένο.

Μία στις 30 περιπτώσεις επιβεβαιώνεται κλινικά – Οι περισσότεροι αγνοούν ότι έχουν σαλμονέλα

Η λοίμωξη συνήθως κάνει τον κύκλο της, λέει η δρ Γουάτκινς, αλλά το CDC συνιστά επίσκεψη στον γιατρό εάν το άτομο έχει διάρροια περισσότερες από τρεις ημέρες, πυρετό άνω του 38.8 ή αφυδάτωση που εκδηλώνεται με περιορισμένη ούρηση.

«Μόνο μία στις 30 περιπτώσεις σαλμονέλας ανιχνεύεται και επιβεβαιώνεται κλινικά», λέει η Άντρια Έτερ, επιστήμονας τροφίμων στο πανεπιστήμιο του Βερμόντ, επειδή πολλοί δεν πάνε στον γιατρό και αγνοούν ότι έχουν σαλμονέλλωση.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, η σαλμονέλα προκαλεί μηνιγγίτιδα και άλλες σοβαρές λοιμώξεις, σημειώνει ο δρ Γουάιντμαν.

Μέτρα πρόληψης

Μην ξεπλένετε ποτέ με νερό τα ωμά κρέατα, συμπεριλαμβανομένου του κοτόπουλου ή της γαλοπούλας, προτού τα μαγειρέψετε.

«Το μόνο που καταφέρνετε είναι να εξαπλωθεί η σαλμονέλα σε όλον τον νεροχύτη», εξηγεί η δρ Έτερ.

Χρησιμοποιείτε ξεχωριστές σανίδες κοπής και σκεύη όταν προετοιμάζετε το ωμό κρέας

Μαγειρεύετε πάντα τα κρέατα στις ελάχιστες εσωτερικές θερμοκρασίες που συνιστώνται. «Μη βασίζεστε μόνο στις αισθήσεις σας, αλλά να μετράτε τη θερμοκρασία», συστήνει ο δρ Γουάιντμαν.

Για να αποφύγετε την επιμόλυνση άλλων τροφίμων, να χρησιμοποιείτε ξεχωριστές σανίδες κοπής και σκεύη. Αφού μαγειρέψετε τα κρέατα, να πλένετε τα χέρια σας και να απολυμαίνετε τις επιφάνειες.

Για ακόμα μεγαλύτερη ασφάλεια, βάλτε τα βρεγμένα σφουγγάρια καθαρισμού στον φούρνο μικροκυμάτων για ένα λεπτό σε υψηλή θερμοκρασία. Αυτό θα σκοτώσει τα περισσότερα βακτήρια.

Αποθηκεύστε τις συσκευασίες των ωμών κρεάτων μακριά από άλλα τρόφιμα ή τυλίξτε τα σε σακούλα για προστασία από διαρροές.

Μην αφήνετε τα μαγειρεμένα τρόφιμα έξω από το ψυγείο, επειδή με τη ζέστη τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται.

Τέλος, εάν έχετε κατοικίδια ή εκτρέφετε ζώα, μας λέει η Άντρια Έτερ, να μη τα φιλάτε ποτέ και να πλένετε πάντα τα χέρια σας αφού φροντίσετε τα ζώα, καθώς και να απολυμαίνετε τις λεκάνες όπου καθαρίζετε τα δοχεία τους.