«Παρακολουθούμε την πρώτη φεμινιστική επανάσταση στον κόσμο»

Σαν σήμερα πριν από έναν χρόνο, μία 22χρονη Ιρανή, η Μαχσά Αμινί, άφησε την τελευταία της πνοή σε ένα νοσοκομείο της Τεχεράνης.

Τρεις ημέρες νωρίτερα, την είχε συλλάβει η διαβόητη «αστυνομία των ηθών», για ένα «χαλαρό» χιτζάμπ.

Οι Αρχές υποστήριξαν πως πέθανε εξαιτίας υποκείμενων ιατρικών νοσημάτων. Γυναίκες που είχαν κρατηθεί μαζί της, ωστόσο, αποκάλυψαν πως την είχαν ξυλοκοπήσει άγρια, η οικογένειά της κατήγγειλε πως τη σκότωσαν με χτυπήματα στο κεφάλι και τα άκρα.

Οι πρώτες διαδηλώσεις

Οι πρώτες διαδηλώσεις σημειώθηκαν στη γενέτειρά της, την πόλη Σακίζ, στο ιρανικό Κουρδιστάν, και σύντομα, εξαπλώθηκαν σε όλη τη χώρα. Γυναίκες, ακόμα και μαθήτριες σχολείου, έβγαζαν και έκαιγαν τα χιτζάμπ τους.

Οι διαδηλωτές, με τους νέους στην πρώτη γραμμή, παρέδιδαν στην πυρά εικόνες του ανώτατου πνευματικού ηγέτη, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, φωνάζοντας «Θάνατος στον Δικτάτορα!».

Το σύνθημά τους, «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», έκανε τον γύρο του κόσμου, έγινε αναρίθμητες φορές τίτλος στα δυτικά μέσα ενημέρωσης.

Οι διαδηλώσεις κράτησαν μήνες. Ηταν ένα από τα μεγαλύτερα κύματα αμφισβήτησης που έχει αντιμετωπίσει η ιρανική θεοκρατία μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979.

Με τον οικονομικό ζόφο που επικρατεί στο Ιράν να τροφοδοτεί την οργή των διαδηλωτών, οι σκληροπυρηνικοί μουλάδες απάντησαν με πολύ μαστίγιο, αρκετή συνωμοσιολογία, και ένα ίχνος καρότου.

Άγρια καταστολή

Εξαπέλυσαν μια άγρια εκστρατεία καταστολής, που είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους περισσότεροι από 500 διαδηλωτές, ανάμεσά τους και 71 ανήλικοι, να τραυματιστούν εκατοντάδες άνθρωποι, να συλληφθούν χιλιάδες – επίσημα στοιχεία δεν υπάρχουν, εκτιμάται όμως ότι ξεπερνούν τις 22.000.

Τουλάχιστον επτά άνδρες εκτελέστηκαν, έπειτα από δίκες-εξπρές. Η κυβέρνηση του Ιράν κατηγόρησε τη Δύση ότι υποδαύλιζε τις «ταραχές».

Παράλληλα, όμως, φρόντισε να εξαφανίσει την αστυνομία των ηθών από τη δημόσια θέα – για λίγο.

Από τα μέσα Ιουλίου, η ισλαμική θρησκευτική αστυνομία έχει επιστρέψει στους δρόμους της Τεχεράνης και άλλων πόλεων του Ιράν, συνεπικουρούμενη από άλλες δυνάμεις ασφαλείας.

Αρχές Αυγούστου, ο πρόεδρος της χώρας, ο Εμπραχίμ Ραϊσί, κάλεσε τους Ιρανούς να μην «ανησυχούν» αφού, όπως υποσχέθηκε, «η αφαίρεση του χιτζάμπ θα λάβει οριστικά τέλος».

Ενας νέος νόμος «Χιτζάμπ και Αγνότητα» βρίσκεται καθ’ οδόν, μαζί με ένα πακέτο κατασταλτικών μέτρων, που περιλαμβάνουν εξωφρενικά πρόστιμα για τις παραβάτισσες και ακόμα μεγαλύτερη αστυνομική επιτήρηση.

Προληπτικά μέτρα καταστολής

Τους τελευταίους μήνες, το καθεστώς δεν διστάζει να καταδικάζει τις γυναίκες που συλλαμβάνονται χωρίς χιτζάμπ – πέραν της φυλακής – και σε καταναγκαστική «ψυχοθεραπεία», κρίνοντας πως πάσχουν από «αντι-οικογενειακή διαταραχή προσωπικότητας» και άλλα παρόμοια.

Παράλληλα, καθώς πλησίαζε η πρώτη επέτειος του θανάτου της Μαχσά Αμινί, φρόντισε να πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να μην αναζωπυρωθεί το κύμα των λαϊκών διαμαρτυριών: συλλήψεις, παρακολουθήσεις, απειλές.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, την περασμένη Δευτέρα οι υπηρεσίες πληροφοριών κάλεσαν τον πατέρα της 22χρονης και απαίτησαν να μην πραγματοποιήσει σήμερα την «παραδοσιακή και θρησκευτική τελετή» που ήθελε η οικογένεια στη μνήμη της, απειλώντας πως σε περίπτωση οποιασδήποτε «δραστηριότητας, συνέντευξης ή ομιλίας» θα συλλαμβάνανε το άλλο του παιδί, τον γιο του Ασκάν.

Θα μπορούσε λοιπόν να πει κανείς πως (και) η εξέγερση αυτή απέτυχε στο Ιράν, πως για μια ακόμα φορά νίκησαν οι μουλάδες. Ομως η ιρανική κοινωνία παραμένει δυστυχής, θυμωμένη, ανήσυχη.

Και όλο και περισσότερες Ιρανές, «ανώνυμες» και «επώνυμες», επιμένουν να εμφανίζονται χωρίς χιτζάμπ, παρά τους κινδύνους. «Παρακολουθούμε την πρώτη φεμινιστική επανάσταση στον κόσμο, η οποία επιπλέον στηρίζεται από τους άνδρες», δήλωνε τις προάλλες στη γαλλική «Le Monde» η διάσημη γαλλοϊρανή καλλιτέχνις Μαργιάν Σατραπί, η συγγραφέας της «Περσέπολις».

«Πρόκειται σαφώς για μια επανάσταση»

«Υπήρξαν ήδη εξεγέρσεις, κινήματα εξέγερσης, που καταστάλθηκαν γρήγορα. Αλλά εδώ, είναι η αμφισβήτηση του πατριαρχικού συστήματος που καθιστά τις γυναίκες υποδεέστερα όντα υποταγμένα στο άλλο μισό του πληθυσμού και τις υποχρεώνει να εξαφανίζονται από τον δημόσιο χώρο.

Είναι η απόρριψη αυτού του απαρτχάιντ των φύλων, που είναι απολύτως ασύμβατο με τη δημοκρατία. Αυτή η πολιτισμική αλλαγή είναι μείζονος σημασίας. Υποδηλώνει πως το 90% του επαναστατικού έργου έχει γίνει, και δεν απομένει παρά το 10% που αφορά την πολιτική. Ναι, πρόκειται σαφώς για μια επανάσταση!».

Η Σατραπί μόλις έβαλε την υπογραφή της, ως συντονίστρια, σε ένα διεθνές, συλλογικό έργο, ένα graphic novel με τίτλο – τι άλλο; – «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», που κυκλοφόρησε ήδη στη Γαλλία και πολλές ακόμη χώρες και θα διατεθεί δωρεάν στους Ιρανούς, μεταφρασμένο στα περσικά, μέσω Ιντερνετ.

«Γιατί δεν ξέρετε πόσο χρειάζεται να νιώθουν ότι τους στηρίζουμε, πόση ελπίδα τους δίνει η παραμικρή χειρονομία», λέει, χωρίς να κρύβει την απογοήτευσή της για τον χλιαρό τρόπο με τον οποίο έχει αντιδράσει η Δύση στην άγρια ιρανική κρατική καταστολή.

«Παραμένω πολύ ανήσυχη βραχυπρόθεσμα», ομολογεί, «αλλά γεμάτη εμπιστοσύνη στο μέλλον. Το καθεστώς της Τεχεράνης είναι ένα χοντρό βρωμερό πτώμα, ακόμα ακραία τοξικό. Παραμένει όμως ένα πτώμα».

Εναν χρόνο μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί, αυτό το κεφάλαιο της μετεπαναστατικής ιστορίας του Ιράν εξακολουθεί να γράφεται, η υγεία της Ισλαμικής Δημοκρατίας όμως μοιάζει εξίσου εύθραυστη με εκείνη του 84χρονου Χαμενεΐ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ «ΤΑ ΝΕΑ»