Η αποκτήνωση δεν «χτίστηκε» σε μια μέρα

Από τις διαδικτυακές (και μη) φωνές για θανατική ποινή, ως τον 36χρονο που τον πέταξαν στην θάλασσα του Πειραιά, η αποκτήνωση, ακριβώς όπως κι η Ρώμη, δεν «χτίστηκε» σε μια μέρα.

Δεν πιστεύω ότι μας σοκάρει τίποτε πλέον. Το σοκ διαρκεί πολύ και σε αλλάζει, σε κάνει να μην θες να το ξαναζήσεις. Αντιθέτως, εμείς ξαφνιαζόμαστε -για λίγο- και μετά αλλάζουμε σελίδα. Ώστε να ξαφνιαστούμε πάλι, αλλά για λίγο. Μέχρι να μη μας νοιάζει και πολύ πια. Αυτή είναι η απόλυτη επιτυχία της βιοπολιτικής.

Η βιοπολιτική εξουσία είναι η διαχείριση της ρύθμισης της ζωής και του θανάτου, της ανθρώπινης ζωής, των πληθυσμών, των κοινωνιών από τη νεότερη εξουσία. Η βιοπολιτική, ας πούμε, ήταν η πολιτική του ναζισμού. Βάσει καταγωγής, σεξουαλικής προτίμησης ή αναπηρίας, πέθαινες. Πέθαινες και αν ήσουν κομμουνιστής, βεβαίως. Κι έτσι, η βιοπολιτική, με μια ακόμη πιο νεωτεριστική της έννοια, είναι η τέχνη της εξουσίας να δημιουργεί εσωτερικούς εχθρούς, έτσι ώστε να κάνει τις κοινωνίες να μισούν τον διπλανό, παρά να αντιλαμβάνονται τον καταπιεστή.

Μα σας κούρασα με τους ορισμούς, πιστεύω. Ας δούμε τι συμβαίνει γύρω μας. Ποιους μισούμε ως κοινωνία: τους πρόσφυγες, τους μετανάστες. Το κίνητρο είναι ρατσιστικό, σωστά; Δεν θα το παραδεχτούμε, φυσικά, αλλά τι άλλο θα μπορούσε να είναι όταν έχουμε πια φτάσει στο σημείο που ψηφίσαμε τρία νεοφασιστικά κόμματα στην ελληνική Βουλή;

Δεν εμφανίστηκαν από το πουθενά. Τους μετανάστες και τους πρόσφυγες πρώτα τους πνίξαμε στο Αιγαίο και στον Έβρο. Μετά τους σκοτώσαμε στα φραουλοχώραφα. Τους μαχαίρωσαν οι ναζί. Και φώναζαν κάποιοι «θα έρθει για όλους μας η βιοπολιτική!». Αλλά δεν είχε σημασία καμία άλλη φωνή, εφόσον υπήρχε ο εσωτερικός εχθρός.

Η ακροδεξιά στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης, εμφανίστηκε -κοινοβουλευτικά- με το ΛΑ.Ο.Σ. Ακολουθούσε τη σειρά των ακροδεξιών κομμάτων μίας παρηκμασμένης οικονομικά Ευρώπης, λίγο πριν εκραγεί η οικονομική φούσκα και χτυπήσει με βαρβαρότητα τις πιο αδύναμες οικονομίες. Η δική μας ήταν μία τέτοια.

Έπειτα, η βιοπολιτική, με τους εσωτερικούς της εχθρούς, συνέχισε να ανθίζει και να επεκτείνεται. Γιατί ο μετανάστης έπαιρνε την δουλειά από τους έλληνες, επομένως ήταν κομμάτι του προβλήματος, σωστά; Κι έπειτα, η βία, η τιμωρητική βία, η πειθαρχική βία, επεκτάθηκε σε άλλα σώματα: εχθρός ήταν όποιος διαμαρτυρόταν.

Μέσα σε αυτόν τον βίαιο κύκλο, αυξήθηκαν οι επιθέσεις γενικώς: σε ΛΟΑΤΚΙ άτομα, σε γυναίκες. Η κανονικοποίηση της βίας. Η αίσθηση του ισχυρού πάνω στον ανίσχυρο, ενός ισχυρού, όμως, που δεν είναι τίποτε παρά κι ο ίδιος θύμα μιας βίας άλλης, μιας βίας που λέγεται φτώχεια κι εξαθλίωση. Όχι, όχι, δεν υπάρχει δικαιολογία για τον θύτη, μιλώ για τον τρόπο που μόνοι μας αγνοούμε τις παρωπίδες μας.

Ας φτάσουμε σε πιο πρόσφατες εποχές: πόσες φορές κραύγασε το «κοινό αίσθημα» υπέρ της θανατική ποινής για βιαστές και γυναικοκτόνους; Της θανατικής ποινής! Της πιο βίαιης μορφής βιοπολιτικής, είτε στην κυριολεξία της, είτε παρεμπιπτόντως.

Παρεμπιπτόντως, δηλαδή για τη μοίρα του θανάτου που περιμένει τους αδύναμους, τους «ξένους», τους ανάπηρους, τους παράξενους. Αυτόν τον θάνατο δεν τον αποφασίζει κανείς σε αίθουσα δικαστηρίου, αλλά είναι εξ ορισμού προαποφασισμένος.

Ζητήσαμε θανατικές ποινές για γυναικοκτόνους, λες κι οι νεκρές δεν ήταν αρκετές ήδη. Για παιδοβιαστές, για μη καταδικασμένες περιπτώσεις ανθρώπων, που ο νόμος επιφυλάσσεται, αλλά εμείς ξέρουμε ότι φταίνε.

Έπειτα, θυμώσαμε για λίγο. Το ναυάγιο της Πύλου και τα Τέμπη και οι νεκρές γυναίκες και… οι καμμένοι πρόσφυγες στον Έβρο όχι, δε μας εξόργισαν εξίσου. Ούτε οι δολοφονημένοι Ρομά. Αλλά, οπωσδήποτε διατηρούμε την τέχνη του να μπορούμε να νιώθουμε σοκ. Επιλεκτικό σοκ, φυσικά. Δε νιώσαμε σοκ, ας πούμε, για τους νεκρούς στα υποστελεχωμένα νοσοκομεία του κόβιντ, ούτε για την διαλογή των ασθενών: πρώτα οι υγιείς, τελευταίοι οι ανάπηροι.

Αλλά οπωσδήποτε δεν θα μπορούσαμε να φταίμε. Αν σοκαριστούμε με τα πάντα, θα πρέπει και να αντιδράσουμε κι έχει μια ζέστη βολική η επιλεκτική ευαισθησία.

Κάποιοι θα φωνάξουν, όμως: όταν έρχεται για τους ανίσχυρους τέτοια μοίρα, θα έρθει για όλους. Δεν θα τους ακούσουμε. Θα σοκαριστούμε όταν κρίνουμε πως πρέπει, βεβαίως. Όπως προχθές τη νύχτα, όλοι σοκαριστήκαμε που πέταξαν νέο άνθρωπο – έλληνα, μάλιστα, πού ακούστηκε!- στα νερά του Πειραιά και τον σκότωσαν. Τον δολοφόνησαν, δηλαδή.

Όλοι σοκαριστήκαμε, είτε εκθρέψαμε το τέρας, είτε όχι. Είτε το χρησιμοποιήσαμε, είτε ηττήθηκαν οι φωνές μας, πάντως το σοκ ήταν γενικευμένο. Αλίμονο, αυτό μας έλειπε! Να μην έχουμε ψυχή; Τι είμαστε, κτήνη;

Ίσως, βέβαια, να είχαμε λιγότερη ψυχή αν ο νεκρός δεν ήταν έλληνας, αλλά ας μη σας κουράσω με ανόητες σκέψεις. Πίσω από όλα τα δάχτυλα του κόσμου κι αν κρυφτείς, πάντα θα ξέρεις.

Η αποκτήνωση, εξάλλου, δεν χτίστηκε σε μία μέρα. Κι αλίμονο αν δεν το ξέρουμε αυτό. Αλίμονό μας.