Πώς οι κυνηγοί απομιμήσεων ξεχωρίζουν τις «μαϊμούδες» – Στα ίχνη του σκοτεινού εμπορίου

«Το κασκόλ με το ουράνιο τόξο φτάνει στην ώρα του, ταχυδρομικώς, σε μια σακούλα Ziploc. Η ετικέτα γράφει Acne Studios, μια high-end σουηδική εταιρεία, αλλά η διατύπωση φαίνεται παράταιρη. Στέλνω μια φωτογραφία σε έναν φίλο τυπογράφο» γράφει η Morwenna Ferrier στην Guardian και συνεχίζει.

«Είναι ολοφάνερο ότι είναι ψεύτικο» λέει o φίλος τυπογράφος. «Κοίτα το e και το s, είναι διαφορετικές γραμματοσειρές». Στο εσωτερικό της, η ετικέτα πλύσης συμβουλεύει «dry cean only». Το πιέζω. Το αισθάνομαι γνήσιο – όχι σε αντίθεση με το αληθινό μαλλί και μοχέρ των 250 λιρών. Αλλά δεν είναι. Δεν αποτελεί έκπληξη, ίσως, για τις 22 λίρες που ξόδεψα. Στέλνω μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στον πωλητή και επισημαίνω τις ασυμφωνίες. Δεν υπάρχει απάντηση.

Δεν ήταν η πρώτη μου απομίμηση. Στα 20 μου, πήγα στο Βιετνάμ και επέστρεψα με μια τσάντα Chanel 2.55 και δύο τσάντες Kipling που αγόρασα από την αγορά Ben Thanh της πόλης Χο Τσι Μινχ, διάσημη για την πλούσια σούπα pho και τις φτηνές απομιμήσεις της. Πριν από αυτό, σε ηλικία 18 ετών, ήταν πουκάμισα Ralph Lauren με λογότυπα skewwhiff jockey από το MBK Center της Μπανγκόκ. Για μένα ήταν όλα προφανείς απομιμήσεις. Με το κασκόλ, νόμιζα ότι είχα κάνει μια καλή συμφωνία. Είχα ξεγελαστεί.

Περίπου το ένα τρίτο από εμάς θα καταλήξει να αγοράσει μια απομίμηση, εν γνώσει του ή όχι

Το σημερινό πρόβλημα των απομιμήσεων είναι δεύτερο μετά τα ναρκωτικά όσον αφορά τα εγκληματικά έσοδα στο Ηνωμένο Βασίλειο: Πιστεύεται ότι 42 εκατομμύρια απομιμήσεις κατασχέθηκαν καθώς εισήλθαν στη χώρα το 2021, εκ των οποίων, σύμφωνα με τη μη κερδοσκοπική εμπορική οργάνωση Anti-Counterfeiting Group (ACG), 3 εκατομμύρια έπεσαν στη μόδα και τα αξεσουάρ. Και αν αυτό δεν ακούγεται πολύ, είναι επειδή δεν είναι: Δεν «συλλαμβάνεται» κάθε απομίμηση, δεν παραδέχεται κάθε άτομο που αγοράζει μία, και από τότε που φύγαμε από την ΕΕ, «απλώς δεν είχαμε το ίδιο επίπεδο ρύθμισης για το τι έρχεται», λέει ο Phil Lewis, γενικός διευθυντής της ACG.

Το λεγόμενο «σκοτεινό εμπόριο» έχει δεσμούς με την εμπορία ανθρώπων, την εργασιακή εκμετάλλευση και την παιδική εργασία, και δεν χρειάζεται να σας το πει αυτό η Europol, λέει ο Lewis.

«Όταν διακινείς αυτόν τον αριθμό αγαθών και εξετάζεις το κέρδος πολλών δισεκατομμυρίων που συνεπάγεται, οι δεσμοί μεταξύ της εγχώριας παραγωγής μεγάλης κλίμακας και του οργανωμένου εγκλήματος είναι αδιάψευστοι».

Η Olivia Windham Stewart, ειδικός στα ανθρώπινα δικαιώματα, συμφωνεί: Το ανθρώπινο κόστος μιας απομίμησης τσάντας Birkin είναι «πολύ σημαντικό και σε μεγάλο βαθμό κρυφό».

Δείτε το βίντεο

Πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε τι είναι αληθινό και τι ψεύτικο; Μπορεί κανείς να είναι σίγουρος;

Υπάρχουν 60 κυνηγοί απομιμήσεων που εργάζονται για τη Vestiaire Collective -μια πλατφόρμα μόδας που ξεκίνησε το 2009 στη Γαλλία και πουλάει μεταχειρισμένα, επώνυμα ρούχα σε όλο τον κόσμο-, σε τοποθεσίες στο Χονγκ Κονγκ, τη Σεούλ, το Μπρούκλιν και τη Γαλλία. Μεγάλο μέρος της αρχικής «επεξεργασίας» είναι αυτοματοποιημένο.

«Αλλά δεν θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε ρομπότ στην κατάλληλη αυθεντικοποίηση», λέει ο Bill Porter, ο ιδιοκτήτης της πλατφόρμας. «Είναι πολύ εξειδικευμένο». Μόλις το 70% των εισερχόμενων εγγράφων ελέγχεται. Από αυτά, έως και το 2% αποδεικνύεται ότι είναι πλαστά. «Αν επρόκειτο να πουλήσετε μια απομίμηση, μάλλον δεν θα την καταχωρούσατε εδώ» λέει η Justine Bammez, ο οποίος διευθύνει την πλευρά του ελέγχου γνησιότητας. «Αλλά κάποιοι εξακολουθούν να το κάνουν».

Κανένας κυνηγός απομιμήσεων δεν μοιάζει με τον άλλον

Ο καθένας έχει τη δική του μεθοδολογία, το δικό του υπόβαθρο και τη δική του απαιτητική υπερδύναμη. Η Mayra Afzal, για παράδειγμα, ήταν κάποτε λάτρης των αεροπλάνων: «Μου άρεσαν οι μηχανές, το τι τις κάνει να λειτουργούν, τα πράγματα μέσα, οι ήχοι». Ξεκίνησε να εργάζεται σε καταστήματα στα 16 της, και προχώρησε στον ποιοτικό έλεγχο σε μεγάλες μάρκες όπως η Rolex και η Omega. «Μαθαίνεις μέσα από τη δουλειά. Η πελατεία των ρολογιών είναι πολύ συγκεκριμένη, πολύ επιλεκτική».

Η Afzal είναι τριαντάρα. «Έχω συνηθίσει να εργάζομαι σε μικροκλίμακα, να ψάχνω βελόνες στα άχυρα. Αλλά είμαι και καρακάξα – όταν ένα ρολόι χτυπάει σωστά, είναι σαν μουσική για μένα. Μπορώ να καταλάβω αμέσως αν ένα τικ είναι λάθος», λέει, κρατώντας ένα μικρό ασημένιο Rolex στο αυτί της.

Η Justine Bammez, η οποία είναι Γαλλίδα και γύρω στα 30, διευθύνει την επιχείρηση με ήρεμη ψυχραιμία. Έχει πτυχίο στην ιστορία της τέχνης και εργαζόταν σε αρχεία μουσείων. Φορώντας λευκά βαμβακερά γάντια, ανοίγει ένα κουτί Hermès και βγάζει μια γκρι τσάντα Birkin που πωλείται για περίπου 12 χιλιάδες λίρες. Κρατώντας την στο φως του γραφείου της, ελέγχει τη συσκευασία, τον τόνο satsuma του κουτιού και ότι το ανθρωπάκι στο λογότυπο έχει το χέρι του στην τσέπη: «Κάποιες λεπτομέρειες είναι πιο δύσκολο να πλαστογραφήσεις και αυτή είναι μία από αυτές».

«Το γράμμα r στην Hermès είναι το πιο δύσκολο γράμμα που μπορεί να πλαστογραφηθεί, και ένας μεγάλος δείκτης είναι η μυρωδιά». Κρατάει την τσάντα στη μύτη της (η Hermès μυρίζει απαλά και καπνιστά, η Gucci περισσότερο σαν ξύλο) προτού ελέγξει αν έχει κάθετες γραμμές στο δέρμα. Οι μικρότερες λεπτομέρειες χρειάζονται μεγεθυντικό φακό. Κάποτε μπορούσες να περιμένεις ορθογραφικά λάθη – Herpes αντί για Hermès.

Δείτε το βίντεο

Rolex των 300 λιρών

Πριν από το 2020 και την πανδημία, το 40% από εμάς ψώνιζε online. Μέχρι το 2021, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί στο 75%. «Δεν ήταν μόνο τα είδη πρώτης ανάγκης, επίσης. Τα ψώνια έγιναν θεραπευτικά – γιατί να μην αγοράσουμε ένα «Rolex» 300 λιρών, αν αυτό μας κάνει να νιώθουμε καλύτερα;» λέει ο Lewis της ACG της Βρετανίας.

Η ACG συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά με τις απομιμήσεις και τις μοιράζεται με τα εμπορικά πρότυπα, την αστυνομία και τα τελωνεία. Αντιπροσωπεύει 3.000 εμπορικά σήματα, από ανταλλακτικά αυτοκινήτων μέχρι τη Chanel. Οι περισσότερες απομιμήσεις έρχονται στο Ηνωμένο Βασίλειο με θαλάσσια μεταφορά, αλλά όλο και περισσότερο, μικρότερα αντικείμενα – ας πούμε, μερικά μπλουζάκια σε σακούλα Jiffy – φτάνουν με courier ή αεροπλάνο.

Αλλά αν οι απομιμήσεις γίνονται όλο και πιο δύσκολο να εντοπιστούν, γίνονται επίσης πιο διαδεδομένες καθώς η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται, με τα παραδείγματα μεσαίου επιπέδου να αυξάνονται – πράγματα που απλώς δεν θα περίμενε κανείς να είναι απομιμήσεις, επειδή το περιθώριο κέρδους δεν είναι ούτε κατά διάνοια εκείνο μιας τσάντας Birkin. Σκεφτείτε τις ισιωτικές μαλλιών, τα πολυτελή προϊόντα περιποίησης δέρματος και, όλο και περισσότερο, τις φανέλες ποδοσφαίρου.

Όταν η μαφία πουλούσε απομιμήσεις

Μια φορά κι έναν καιρό, η ναπολιτάνικη Καμόρα πουλούσε απομιμήσεις που κατασκευάζονταν από τα ίδια εργοστάσια που κατασκεύαζαν τα πρωτότυπα. Αυτό πιθανότατα εξακολουθεί να συμβαίνει, λέει η Ciara Barry της Fashion Revolution, του παγκόσμιου κινήματος ακτιβισμού της μόδας. Σήμερα, περίπου το 80% των απομιμήσεων προέρχεται από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ, αν και πρόσφατα τα πράγματα έχουν ανατεθεί σε χώρες που βρίσκονται πιο κοντά στις κύριες αγορές της Ευρώπης. Αυτό συχνά σημαίνει Ιταλία και Μαρόκο. «Έχουν καλύτερο δέρμα και καλύτερα μηχανήματα» λέει η Justine Bammez. «Κάποια κατασκευάζονται στα ίδια εργοστάσια με τα αυθεντικά, ή χρησιμοποιώντας τα ίδια υλικά ή τον ίδιο εξοπλισμό, αλλά πρόκειται για ένα πραγματικό μείγμα».

Όμως, λίγα είναι γνωστά για το από πού προέρχονται οι κυριότερες απομιμήσεις. «Αυτά τα εργοστάσια είναι πλέον τόσο υπόγεια, που είναι ένας εφιάλτης – αλλά το σκηνικό προσφέρεται για τους πιο ευάλωτους εργαζόμενους» λέει η Barry.

Παιδική εργασία και περιβάλλον

Αυτό που μπορούμε να υποθέσουμε, λέει ο Windham Stewart, ο οποίος είναι ειδικός στα εργασιακά δικαιώματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, είναι ότι οι εργαζόμενοι που παράγουν προϊόντα απομίμησης είναι πιο ευάλωτοι από τους εργαζόμενους σε λιγότερο παράνομες εφοδιαστικές αλυσίδες. «Η πίεση των τιμών έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στους εργαζόμενους σε όλες τις αλυσίδες εφοδιασμού μόδας- μπορεί κανείς λογικά να υποθέσει ότι η πίεση των τιμών για τις μαϊμούδες είναι ακραία … Ο κίνδυνος αναγκαστικής ή παιδικής εργασίας, κακής υγείας και ασφάλειας και άλλων καταχρήσεων είναι βέβαιο ότι είναι μεγαλύτερος» λέει.

Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, από την απόρριψη των τοξικών βαφών που χρησιμοποιούνται για το χρωματισμό των τσαντών μέχρι τη χρήση ούρων ζώων για τη σταθεροποίηση των αρωμάτων και ακόμη, σύμφωνα με την Peta, γούνα γάτας ή σκύλου αντί για ψεύτικη γούνα για τα πομ-πομ που κάποτε ήταν δημοφιλή για να κρεμαστούν στις τσάντες των σχεδιαστών. Είπαν επίσης ότι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να διαπιστώσετε αν η γούνα είναι ψεύτικη είναι να την κάψετε: «Ας ελπίσουμε ότι θα μυρίζει μόνο πλαστικό».

*Με στοιχεία από theguardian.com