Η ιστορία πίσω από τα ηλεκτρικά φώτα των χριστουγεννιάτικων δέντρων

Όπως τα περισσότερα που σχετίζονται με τον ηλεκτρισμό έτσι και η ιστορία των ηλεκτρικών χριστουγεννιάτικων φώτων ξεκινά με τον Τόμας Έντισον. Κατά τη διάρκεια, λοιπόν, των Χριστουγέννων του 1880, ο Έντισον, ο οποίος είχε εφεύρει τον λαμπτήρα πυρακτώσεως τον προηγούμενο χρόνο, κρέμασε σειρές ηλεκτρικών λαμπονιών έξω από το εργαστήριό του στο Μένλο Παρκ του Νιου Τζέρσι.

Ένα άρθρο στους New York Times στις 21 Δεκεμβρίου 1880 περιέγραφε την επίσκεψη αξιωματούχων της κυβέρνησης της Νέας Υόρκης στο εργαστήριο του Έντισον στο Μένλο Παρκ. Ο περίπατος από τον σιδηροδρομικό σταθμό μέχρι το κτήριο του Έντισον ήταν γεμάτος ηλεκτρικές λάμπες φωτιζόταν με 290 λαμπτήρες «που έριχναν ένα απαλό και μεστό φως σε όλες τις πλευρές».

Από το άρθρο δεν προκύπτει ότι ο Έντισον σκόπευε να συνδέσει τα φώτα με τα Χριστούγεννα. Όμως, μιας και ήταν οικοδεσπότης ενός εορταστικού δείπνου για την αντιπροσωπεία από τη Νέα Υόρκη, ο πρωτότυπος φωτισμός φαινόταν να ταιριάζει με το εορταστικό κλίμα.

Μέχρι εκείνη την εποχή, ήταν σύνηθες να φωτίζονται τα χριστουγεννιάτικα δέντρα με μικρά κεριά, τα οποία θα μπορούσαν, φυσικά, να αποδειχθούν επικίνδυνα. Το 1882, ένας υπάλληλος του Έντισον διοργάνωσε μια παράσταση με ηλεκτρικά φώτα, η οποία είχε πλήρη σκοπό να καθιερώσει την πρακτική εφαρμογή του ηλεκτρισμού στον εορτασμό των Χριστουγέννων. Ο Έντουαρτ Τζόνσον, στενός φίλος του Έντισον και πρόεδρος της εταιρείας που ίδρυσε ο Έντισον για να παρέχει φωτισμό στη Νέα Υόρκη, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ηλεκτρικά φώτα για να φωτίσει ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Tα Χριστούγεννα των ’80s μέσα από φωτογραφίες, σκίτσα και διαφημίσεις της εποχής

Photo: Flickr

Τα πρώτα ηλεκτρικά φώτα του χριστουγεννιάτικου δέντρου

Ο Τζόνσον έστησε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο με ηλεκτρικά φώτα και, σε τυπικό στυλ για τις εταιρείες του Έντισον και ζήτησε κάλυψη από τον Τύπο. Ένα δημοσίευμα του 1882 στην εφημερίδα Detroit Post and Tribune σχετικά με μια επίσκεψη στο σπίτι του Τζόνσον στη Νέα Υόρκη μπορεί να ήταν η πρώτη ειδησεογραφική κάλυψη των ηλεκτρικών χριστουγεννιάτικων φώτων.

Ένα μήνα αργότερα, ένα περιοδικό της εποχής, το Electrical World, αναφέρθηκε επίσης στο δέντρο του Τζονσον. Το δημοσίευμά τους το αποκαλούσε «το πιο όμορφο χριστουγεννιάτικο δέντρο στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Δύο χρόνια αργότερα, οι New York Times έστειλαν έναν δημοσιογράφο στο σπίτι του Τζόνσον στο Ιστ Σάιντ του Μανχάταν, και ένα εκπληκτικά λεπτομερές ρεπορτάζ εμφανίστηκε στην έκδοση της 27ης Δεκεμβρίου 1884.

Με τίτλο «Ένα λαμπρό χριστουγεννιάτικο δέντρο: Πώς ένας ηλεκτρολόγος διασκέδασε τα παιδιά του» το άρθρο ξεκινούσε:

«Ένα όμορφο όσο και πρωτότυπο χριστουγεννιάτικο δέντρο έδειξε σε λίγους φίλους ο κ. Τζόνσον, πρόεδρος της εταιρείας Edison Company for Electric Lighting, χθες το βράδυ στην κατοικία του, αριθ. 136 East Thirty-sixth Street. Το δέντρο φωτίστηκε με ηλεκτρικό ρεύμα και τα παιδιά δεν είδαν ποτέ φωτεινότερο δέντρο ή πιο έντονα χρωματισμένο από ό,τι τα παιδιά του κ. Τζόνσον, όταν το ρεύμα άναψε και το δέντρο άρχισε να περιστρέφεται. Ο κ. Τζόνσον πειραματίζεται με τον φωτισμό των σπιτιών με ηλεκτρισμό εδώ και αρκετό καιρό και αποφάσισε ότι τα παιδιά του θα έπρεπε να έχουν ένα πρωτότυπο χριστουγεννιάτικο δέντρο.

»Στεκόταν περίπου έξι πόδια ψηλό, σε ένα ανώτερο σημείο, χθες το βράδυ, και θάμπωνε τα άτομα που έμπαιναν στο δωμάτιο. Υπήρχαν 120 λαμπάκια στο δέντρο, με σφαίρες διαφορετικών χρωμάτων, ενώ οι γιρλάντες και ο συνήθης στολισμός των χριστουγεννιάτικων δέντρων φάνηκαν να φωτίζουν με τον καλύτερο τρόπο το δέντρο».

Photo: YouTube

Photo: YouTube

Ένα δυναμό του Έντισον γύριζε το δέντρο

Το δέντρο του Τζόνσον, όπως εξηγεί στη συνέχεια το άρθρο, ήταν αρκετά περίτεχνο και περιστρεφόταν χάρη στην έξυπνη χρήση δυναμό του Έντισον:

«Ο κ. Τζόνσον είχε τοποθετήσει ένα μικρό δυναμό Έντισον στη βάση του δέντρου, το οποίο, περνώντας ρεύμα από το μεγάλο δυναμό στο κελάρι του σπιτιού, το μετέτρεπε σε κινητήρα. Με τη βοήθεια αυτού του κινητήρα, το δέντρο περιστρεφόταν με μια σταθερή, κανονική κίνηση.

»Τα φώτα ήταν χωρισμένα σε έξι σύνολα, από τα οποία ένα σύνολο ανάβει κάθε φορά μπροστά καθώς το δέντρο γυρίζει. Με μια απλή επινόηση διακοπής και σύνδεσης μέσω χάλκινων ταινιών γύρω από το δέντρο με αντίστοιχα κουμπιά, τα σύνολα των φώτων σβήνονταν και άναβαν σε τακτά χρονικά διαστήματα καθώς το δέντρο γύριζε. Ο πρώτος συνδυασμός ήταν καθαρό λευκό φως, στη συνέχεια, καθώς το περιστρεφόμενο δέντρο διέκοπτε τη σύνδεση του ρεύματος που το τροφοδοτούσε και έκανε σύνδεση με ένα δεύτερο σύνολο, εμφανίζονταν κόκκινα και λευκά φώτα. Στη συνέχεια ήρθαν κίτρινα και λευκά και άλλα χρώματα. Έγιναν ακόμη και συνδυασμοί των χρωμάτων. Διαχωρίζοντας το ρεύμα από το μεγάλο δυναμό ο κ. Τζόνσον μπορούσε να σταματήσει την κίνηση του δέντρου χωρίς να σβήσουν τα φώτα».

Οι New York Times παρέθεσαν δύο ακόμη παραγράφους που περιέχουν ακόμη περισσότερες τεχνικές λεπτομέρειες για το εκπληκτικό χριστουγεννιάτικο δέντρο της οικογένειας Τζόνσον. Διαβάζοντας το άρθρο περισσότερα από 120 χρόνια αργότερα, είναι προφανές ότι ο δημοσιογράφος θεωρούσε τα ηλεκτρικά χριστουγεννιάτικα φώτα μια σοβαρή εφεύρεση.

Photo: YouTube

Τα πρώτα ηλεκτρικά χριστουγεννιάτικα φώτα ήταν δαπανηρά

Ενώ το δέντρο του Τζόνσον θεωρήθηκε θαύμα και η εταιρεία του Έντισον προσπάθησε να διαθέσει στην αγορά ηλεκτρικά χριστουγεννιάτικα φώτα, δεν έγιναν αμέσως δημοφιλή. Το κόστος των φώτων και των υπηρεσιών ενός ηλεκτρολόγου για την εγκατάστασή τους ήταν απρόσιτο για το ευρύ κοινό. Ωστόσο, πλούσιοι άνθρωποι διοργάνωναν πάρτι χριστουγεννιάτικων δέντρων για να επιδείξουν τον ηλεκτρικό φωτισμό.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Γκρόβερ Κλίβελαντ, φέρεται να παρήγγειλε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο του Λευκού Οίκου που φωτίστηκε με λαμπτήρες Έντισον το 1895. (Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο του Λευκού Οίκου ανήκε στον Μπέντζαμιν Χάρισον, το 1889, και φωτιζόταν με κεριά).

Η χρήση μικρών κεριών, παρά την εγγενή επικινδυνότητά τους, παρέμεινε η δημοφιλής μέθοδος φωτισμού των οικιακών χριστουγεννιάτικων δέντρων μέχρι και τον 20ό αιώνα.

Photo: YouTube

Τα ηλεκτρικά φώτα των χριστουγεννιάτικων δέντρων γίνονται ασφαλή

Ένας δημοφιλής θρύλος λέει ότι ένας έφηβος ονόματι Άλμπερτ Σάντακα, αφού διάβασε για μια τραγική πυρκαγιά στη Νέα Υόρκη το 1917 που προκλήθηκε από κεριά που φώτιζαν ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο, παρότρυνε την οικογένειά του, η οποία ασχολείτο με τις καινοτομίες, να αρχίσει να κατασκευάζει προσιτές σειρές φωτιστικών. Η οικογένεια Σάντακα δοκίμασε την εμπορία ηλεκτρικών χριστουγεννιάτικων φωτιστικών, αλλά οι πωλήσεις ήταν αργές στην αρχή.

Καθώς οι άνθρωποι εξοικειώνονταν όλο και περισσότερο με τον οικιακό ηλεκτρισμό, οι σειρές ηλεκτρικών λαμπτήρων έγιναν όλο και πιο συνηθισμένες στα χριστουγεννιάτικα δέντρα. Ο Άλμπερτ Σάντακα, παρεμπιπτόντως, έγινε επικεφαλής μιας εταιρείας φωτισμού αξίας εκατομμυρίων δολαρίων. Άλλες εταιρείες, μεταξύ των οποίων κυρίως η General Electric, μπήκαν στην επιχείρηση χριστουγεννιάτικων λαμπτήρων και μέχρι τη δεκαετία του 1930 τα ηλεκτρικά χριστουγεννιάτικα λαμπάκια είχαν γίνει καθιερωμένο μέρος της εορταστικής διακόσμησης.

Στις αρχές του 20ού αιώνα άρχισε η παράδοση της δημόσιας φωταγώγησης των δέντρων. Ένα από τα πιο διάσημα, η φωταγώγηση του Εθνικού Χριστουγεννιάτικου Δέντρου στην Ουάσιγκτον, ξεκίνησε το 1923. Το δέντρο, που τοποθετείται στο νότιο άκρο του χώρου του Λευκού Οίκου, φωταγωγήθηκε για πρώτη φορά στις 24 Δεκεμβρίου 1923 από τον πρόεδρο Κάλβιν Κούλιτζ. Ένα ρεπορτάζ εφημερίδας την επόμενη ημέρα περιέγραφε τη σκηνή:

«Καθώς ο ήλιος βυθιζόταν κάτω από τον Ποτόμακ, ο Πρόεδρος άγγιξε ένα κουμπί που άναψε το χριστουγεννιάτικο δέντρο του έθνους. Το γιγάντιο έλατο από τη γενέτειρά του, το Βερμόντ, έλαμψε αμέσως με μυριάδες ηλεκτρικά στοιχεία που φώτιζαν μέσα από πράσινα και κόκκινα χρώματα, ενώ όσοι περιτριγύριζαν το δέντρο, παιδιά και μεγάλοι, ζητωκραύγαζαν και τραγουδούσαν.

»Το πλήθος των πεζών αυξήθηκε από χιλιάδες που ήρθαν με αυτοκίνητα, και στη μουσική των τραγουδιστών προστέθηκε ο θόρυβος των κόρνων. Για ώρες ο κόσμος συνέρρεε στο σημείο, το οποίο ήταν σκοτεινό εκτός εκεί όπου βρισκόταν το δέντρο, η λαμπρότητα του οποίου ενισχύθηκε από έναν προβολέα που έριχνε τις ακτίνες του από το μνημείο της Ουάσιγκτον που βρισκόταν πάνω από αυτό».

Μια άλλη εξέχουσα φωταγώγηση δέντρου, στο Rockefeller Center στη Νέα Υόρκη, ξεκίνησε σεμνά το 1931, όταν εργάτες οικοδόμων στόλισαν ένα δέντρο. Όταν το συγκρότημα γραφείων άνοιξε επίσημα δύο χρόνια αργότερα, η φωταγώγηση του δέντρου έγινε επίσημη εκδήλωση. Στη σύγχρονη εποχή η φωταγώγηση του δέντρου στο Rockefeller Center έχει γίνει ετήσιο γεγονός που μεταδίδεται ζωντανά από την εθνική τηλεόραση.

Δείτε το βίντεο

*Με στοιχεία από thoughtco.com