Πόλεμος στην Ουκρανία: Η ρωσική κατοχή τελείωσε, η… βεντέτα άρχισε

Ένα μήνα αφότου τα ουκρανικά στρατεύματα απελευθέρωσαν αυτό το γραφικό χωριό στη νότια Χερσώνα, η άλλοτε στενά δεμένη κοινότητα της Σεβτσένκιβκα παραμένει χωρισμένη στα δύο λόγω των ισχυρισμών ότι ορισμένοι κάτοικοι συνεργάστηκαν με τους Ρώσους.

Οι γείτονες έχουν στραφεί ο ένας εναντίον του άλλου, διαλύοντας σχέσεις που κρατούσαν για γενιές και γενιές. Κάποιοι, μη μπορώντας να αντέξουν το τοξικό κλίμα των αλληλοκατηγοριών, έφυγαν από το χωριό – με πολλούς από αυτούς να λένε ότι δεν θα επιστρέψουν ποτέ.

Διαβάστε επίσης: Ταπεινωτική ήττα για τον Πούτιν ή (και) προάγγελος σκληρότερων μαχών; 

Όπως επισημαίνει η αμερικανική εφημερίδα «The Washington Post», πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών έχουν θέσει ερωτήματα σχετικά με το ποιος έκανε τι, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν αποδοθεί δικαιοσύνη σε όσους αισθάνονται προδομένοι.

Το «κύμα» του πολέμου έχει μετατοπιστεί, καθώς ο ουκρανικός στρατός κατάφερε να εκδιώξει τις ρωσικές δυνάμεις που είχαν καταλάβει από τις αρχές Μαρτίου πολλές πόλεις και χωριά. Αλλά σε ορισμένες περιοχές η ρωσική υποχώρηση αποκάλυψε φρικαλεότητες, θαλάμους βασανιστηρίων και ομαδικούς τάφους.

Τι συμβαίνει στη Σεβτσένκιβκα

Στη Σεβτσένκιβκα και σε πολλές άλλες πόλεις που έχουν απελευθερωθεί από τις ουκρανικές δυνάμεις, η κατοχή έδωσε τη θέση της στον διχασμό, την καχυποψία και τη συναισθηματική εγκράτεια και, δυστυχώς, η ελευθερία γέννησε σκέψεις εκδίκησης.

Ένα ηλιόλουστο φθινοπωρινό πρωινό στα μέσα Οκτωβρίου, μια εβδομάδα αφότου οι κατοχικές δυνάμεις εγκατέλειψαν τη Σεβτσένκιβκα, οι περίπου 50 εναπομείναντες κάτοικοι του χωριού καλωσόρισαν ένα φορτηγό του ουκρανικού στρατού που μετέφερε ψωμί.

Αλλά η σκιά της κατοχής παρέμενε.

Η Όλια Προνττσένκο, 45 ετών, προσφέρθηκε να μοιράσει τα τρόφιμα. Πήγε από σπίτι σε σπίτι, παρακάμπτοντας τα πολλά εγκαταλελειμμένα σπίτια, μέχρι που έφτασε σε μια φωτεινή κίτρινη και μπλε πύλη. Εκεί συνάντησε τη Halyna Pylypenko.

Η 62χρονη, ωστόσο, δεν ήθελε το ψωμί – ή οτιδήποτε έχει σχέση με την Όλια.

Ο γιος της Halyna πολεμούσε στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Στη Σεβτσένκιβκα, η Halyna είχε τους δικούς της εχθρούς. Και ο κυριότερος από αυτούς ήταν η γυναίκα που στεκόταν στην πόρτα της, την οποία υποπτευόταν ότι συνεργαζόταν με τους Ρώσους.

«Γυρνούσες δεξιά και αριστερά και έλεγες ότι υποστήριζες “τη μία και μοναδική Ρωσία”» φώναξε θυμωμένη η Halyna, καθώς η Ολια απομακρυνόταν από το κατώφλι της.

Το παράδοξο ενός πολέμου

Η ιστορία του χωριού αποδεικνύει πόσο κοντά βρίσκεται το άσπρο με το μαύρο σε έναν πόλεμο. Ενώ τα κοντινά χωριά υπέφεραν τρομερά από τη ρωσική κατοχή, η Σεφτσένκιβκα είχε γλιτώσει. Και αυτό γιατί κάποιοι κάτοικοι έπιασαν ακόμη και φιλίες με ρώσους στρατιώτες. Και ενώ η Ολια παραδέχτηκε τελικά ότι δεχόταν χρήματα και βοήθεια από τους κατακτητές, αποδείχτηκε ότι το ίδιο έκαναν και πολλοί άλλοι.

Καθώς η γραμμή του μετώπου απομακρύνεται από μέρη όπως η Σεφτσένκιβκα, ουκρανοί αξιωματικοί των μυστικών υπηρεσιών έχουν μεταβεί στην περιοχή και κάνουν ερωτήσεις σχετικά με το ποιος έκανε τι υπό τη ρωσική κατοχή. Αλλά η Όλια, της οποίας ο σύζυγος κρατήθηκε για δύο ημέρες από ουκρανούς αξιωματούχους, είπε ότι μόνο ο Θεός και οι γείτονές της μπορούν να κρίνουν.

«Έπρεπε να έχεις βρεθεί εδώ για να καταλάβεις» είπε.

«Μιλούσαν σαν εμάς»

Όταν οι (ρώσοι) κατακτητές έφτασαν για πρώτη φορά στα μέσα Μαρτίου, αμαύρωσαν μια για πάντα την ομορφιά του τόπου με τα χρωματιστά λουλούδια, τις ανθισμένες καρυδιές, τις κατσίκες και τις αγελάδες που βοσκούσαν στα λιβάδια. Στο διπλανό χωριό, το Khreshchenivka, οι ρώσοι στρατιώτες θα κατηγορούνταν ότι βασάνιζαν ουκρανούς αιχμαλώτους. Αλλά στη Σεβτσένκιβκα τα πράγματα ήταν καλύτερα.

Οι στρατιώτες στη Σεβτσένκιβκα δεν ήταν Ρώσοι, είπαν οι κάτοικοι, αλλά από τη λεγόμενη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ, μία από τις δύο υποστηριζόμενες από τη Ρωσία αυτονομιστικές περιοχές στην ανατολική Ουκρανία.

«Μιλούσαν σαν εμάς» δήλωσε η χωριανή Σβετλάνα Ιβαχνένκο. «Ήταν Ουκρανοί όπως εμείς».

Τα στρατεύματα δεν έδειχναν ευχαριστημένα που βρίσκονταν εκεί. Κάποιοι είπαν ότι νόμιζαν πως τους έστελναν στην Κριμαία –η οποία προσαρτήθηκε παράνομα από τη Ρωσία το 2014–, για να βρεθούν τελικά στη Χερσώνα. Ούτε ήταν καλά προετοιμασμένοι.

Λίγο μετά την άφιξή τους, τρεις στρατιώτες πλησίασαν τη Νάντια, μια 46χρονη γυναίκα, έξω από το σπίτι της για να τη ρωτήσουν αν μπορούσαν να αγοράσουν πατάτες. Αβέβαιη για το τι την περίμενε, αντάλλασσε τις πατάτες με γάλα, αυγά και βενζίνη.

«Είχαμε ήδη ακούσει ότι η FSB, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας της Ρωσίας, βρισκόταν εδώ» είπε η Νάντια. «Οταν, λοιπόν, μπήκαν οι στρατιώτες από το Ντονέτσκ, ανακουφιστήκαμε».

Οι κάτοικοι θυμούνται ότι στρατιώτες έφερναν νερό κάθε δεύτερη ημέρα. Κατά τη διάρκεια των επισκέψεων, η Τετιάνα έπιασε φιλία με έναν νεαρό άνδρα που ονομαζόταν Ολεχ, ο οποίος είπε ότι είχε αναγκαστεί να ενταχθεί στον στρατό, λίγες εβδομάδες νωρίτερα. «Ηταν καλό παιδί» είπε η Τετιάνα. «Ηθελε απλώς να τελειώσει όλο αυτό και να πάει σπίτι του».

Ωστόσο, οι άνδρες εξακολουθούσαν να αποτελούν μέρος της ρωσικής «πολεμικής μηχανής» και άρχισαν να πιέζουν τους χωρικούς να δίνουν στοιχεία ταυτότητας για να λάβουν νερό ή φαγητό. Κάποια στιγμή, ο τοπικός διοικητής πρότεινε στη Νάντια να ζητήσει ρωσικό διαβατήριο. Σύντομα, εκτός από τους στρατιώτες, άρχισαν να το λένε και πολλοί χωρικοί.

Πριν από τον πόλεμο, οι κάτοικοι δεν έμπαιναν σε συζητήσεις για το αν «συμπαθούσαν» τη Μόσχα ή όχι. Αλλά λίγες εβδομάδες μετά την εισβολή, μια μικρή ομάδα φέρεται να άρχισε να ασπάζεται ανοιχτά την ιδέα της ένταξης στη Ρωσία. Σύμφωνα με αρκετούς κατοίκους, η Σβετλάνα Ιβατσένκο και η Ολια ήταν μεταξύ εκείνων που έκαναν φιλορωσικά σχόλια.

Η Σβετλάνα αρνήθηκε την κατηγορία, αλλά παραδέχτηκε ότι ένιωθε νοσταλγία για την εποχή της Σοβιετικής Ενωσης, όταν η Σεφτσένκιβκα ευημερούσε, στέλνοντας σιτηρά και προϊόντα στη Μόσχα.

«Ματωμένα χρήματα»

Για μήνες, οι χωρικοί αγωνίζονταν να παραμείνουν ζωντανοί, αλλά και πιστοί στη χώρα τους. Τότε, στα τέλη του καλοκαιριού, περίπου την περίοδο που ο Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε δημοψηφίσματα στις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας, οι κάτοικοι της Σεβτσένκιβκα δοκιμάστηκαν.

Στρατιώτες πήγαν από πόρτα σε πόρτα, προσφέροντας 5.000 ουκρανικά γρίβνα – περίπου 135 δολάρια – ανά άτομο. Για ποιο λόγο, δεν είπαν.

Η Tetiana προσευχήθηκε για καθοδήγηση. Όπως όλοι οι άλλοι στο χωριό, ήταν φτωχή πριν από τον πόλεμο και τώρα ήταν φτωχότερη. Αλλά η προσφορά δεν της φάνηκε σωστή. «Ο Θεός μου είπε να μην τη δεχτώ» είπε. «Ήταν λεφτά με αίμα».

Η Halyna, η καλύτερη φίλη της, απέρριψε επίσης τα μετρητά. Πώς, αναρωτήθηκε, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ξανά τον στρατιώτη γιο της αν τα δεχόταν;

Στην αντίπερα όχθη, η Όλια δεν δίστασε. «Φυσικά και τα πήραμε» είπε η Όλια. «Ήμασταν σε κατεχόμενο έδαφος. Έπρεπε να επιβιώσουμε».

Άλλοι κάτοικοι του χωριού περίμεναν να δουν τι θα συνέβαινε σε όσους τα δέχονταν. Αφού δεν υπήρξαν άμεσες επιπτώσεις, οι περισσότεροι στη Σεβτσένκιβκα πήραν τα χρήματα -συμπεριλαμβανομένης της Nadiya η οποία βοηθούσε κρυφά τον ουκρανικό στρατό.

Οι στρατιώτες κατέγραφαν τα στοιχεία διαβατηρίου κάθε ατόμου που πήρε τα χρήματα, είπε η Nadiya. Λίγες εβδομάδες αργότερα, οι κάτοικοι του χωριού κατάλαβαν το γιατί. Μισή ντουζίνα στρατιώτες πήγαν από πόρτα σε πόρτα στα τέλη Σεπτεμβρίου, ζητώντας από τους ανθρώπους να ψηφίσουν για την ένταξή τους στη Ρωσία. Κάποιοι φορούσαν πολιτικά ρούχα- άλλοι φορούσαν στολή και ήταν οπλισμένοι.

Κανένας κάτοικος δεν δήλωσε ότι ψήφισε υπέρ – ούτε καν εκείνοι που υποτίθεται ότι υποστήριζαν τη Ρωσία. Αλλά αρκετοί είπαν ότι υποψιάστηκαν πως οι στρατιώτες κατέγραψαν τις ψήφους τους ως θετικές, επειδή είχαν δεχτεί τα χρήματα.

Σήμερα, η περιοχή παραμένει χωρισμένη σε δύο «στρατόπεδα». Ο πόλεμος, αντί να τους ενώσει, τους χώρισε. Και το χειρότερο είναι ότι δεν τους χώρισε ο εχθρός, αλλά ο «εχθρός» που γεννήθηκε στην καρδιά τους από την καχυποψία.