«Η ημέρα που σε πρόδωσε το μυαλό σου»: Όταν μιλάμε για κατάθλιψη, δεν αρκούν αφιερώματα και «ευρωπαϊκές ημέρες»

Γράφουν: Αλεξάνδρα Τάνκα, Σοφία Χρήστου

«Η μέρα που σε έκανε να νιώθεις ότι σε πρόδωσε το μυαλό σου, θα μείνει χαραγμένη, όπως η μέρα που γεννήθηκες».

Αυτή ήταν η πρώτη φράση που ήρθε στο μυαλό της δημοσιογράφου και συναδέλφου Αλεξάνδρας Τάνκα, όταν αποφάσισε να μιλήσει ανοιχτά για τον αγώνα της με την κλινική κατάθλιψη.

Η φράση αυτή με έκανε να συνειδητοποιήσω πως κάποιες μέρες στη ζωή ενός ανθρώπου θα έχουν πλέον τη δική τους ξεχωριστή θέση στα «κουτάκια του μυαλού» του.

Η ημέρα αυτή για την Αλεξάνδρα ξεκίνησε με ένα απλό τρέμουλο και με έναν πόνο στο στήθος.

Την ημέρα εκείνη ο φόβος έγινε τα μάτια της και οι ζαλάδες η δεύτερη της φύση.

Εκείνη την ημέρα τα δυνατά φώτα της πόλης και του δρόμου έκαναν το κεφάλι της να βουίζει, τόσο δυνατά που το φως αργά αργά σιγόσβηνε και μέσα της μέχρι να νιώσει ότι την καταπίνει το απόλυτο σκοτάδι.

«Δεν θα περάσουν πολλές ημέρες μέχρι να νιώσεις πως βρίσκεσαι στον πάτο ενός τσουβαλιού και πως τώρα αυτή θα είναι η ζωή σου, πως δεν υπάρχει διαφυγή. Πέφτεις να κοιμηθείς και οι σκέψεις και ο φόβος σε κατατρώνε. Αποφασίζεις να πας στον γιατρό, να ζητήσεις βοήθεια και ξεκινούν τα κοκτέιλ φαρμάκων. Χάπι με το χάπι, παρενέργεια με την παρενέργεια, το σώμα σου αρχίζει και ανταποκρίνεται στη θεραπεία και νιώθεις ότι μπορείς δειλά δειλά να αρχίζεις να ξαναστέκεσαι στα πόδια σου», αναφέρει και επαναφέρει στην μνήμη της τις δικές της ημέρες.

Οι ημέρες όσων παλεύουν με την κατάθλιψη έχουν την δική τους ιστορία

Για τα άτομα που διαγνώστηκαν, αντιμετώπισαν, πάλεψαν και παλεύουν ακόμη με την κατάθλιψη, οι ημέρες έχουν τη δική τους ιστορία.

Οι πρώτες ημέρες είναι σκληρές, ωμές και για πάντα χαραγμένες στη μνήμη τους. Στη συνέχεια πολλές ημέρες είναι ίδιες. Πολλές από αυτές χωρίς νόημα κι άλλες απίστευτα σκοτεινές.

«Η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί στη ζωή σου με πολλούς τρόπους. Με κρίσεις πανικού, με κάποια αγχώδη διαταραχή, με αϋπνία, με νευρική ανορεξία, με βουλιμία. Η γραμμή τόσο λεπτή όσο και τα όρια της εξώπορτας σου με τον “έξω κόσμο” που μοιάζει σαν μια μεγάλη γυάλα με νερό, όπου νιώθεις ότι δεν μπορείς να αναπνεύσεις», αναφέρει η Αλεξάνδρα περιγράφοντας πως ξεκινούσαν οι δικές της ημέρες.

«Σε ένα πρώτο βήμα, σηκώνεσαι από το κρεβάτι. Παίρνοντας μια βαθιά ανάσα καταφέρνεις και κανείς μια βόλτα στο τετράγωνο, έπειτα μια βόλτα στη γειτονιά κι από εκεί καταφέρνεις και ξαναγυρίσεις στην καθημερινότητά σου, σαν παιδί που κάνει τα πρώτα του βήματα».

Δεν αρκούν «Ευρωπαϊκές Ημέρες» στην περίπτωση της κατάθλιψης

Η Αλεξάνδρα μοιράστηκε μαζί μας μερικές δικές της σκέψεις για την μάχη της με την κατάθλιψη με αφορμή της Ευρωπαϊκή Ημέρα για την κατάθλιψη που είναι σήμερα.

Ωστόσο μιλώντας μας για τις δικές της ημέρες, καταλαβαίνεις πως αυτό που ονομάζουμε «Ευρωπαϊκή Ημέρα για την κατάθλιψη» δεν αγγίζει ούτε λίγο όσους αγωνίζονται για να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα.

Η ωμή αλήθεια είναι πως οι «Παγκόσμιες ή Ευρωπαϊκές Ημέρες» για οτιδήποτε δεν βοηθούν πρακτικά την καθημερινότητα μας.

Όλοι θυμόμαστε το πρόβλημα, ευαισθητοποιούμαστε, συμμετέχουμε σε δρώμενα ή δημοσιεύουμε ένα σχετικό post και μετά το ξεχνάμε.

Τα προβλήματα όμως σε μία κοινωνία δεν λύνονται έτσι.

Να μην βάζουμε στόχους, να τους πετυχαίνουμε

Χρειάζεται στρατηγική, παρεμβάσεις και κονδύλια από την πλευρά της Πολιτείας και κινητοποίηση από την πλευρά της κοινωνίας και όχι «μία υπενθύμιση 24 ωρών» που θα συνοδεύεται από πολλές αναρτήσεις και εκδηλώσεις.

Η σημερινή ημέρα έχει στόχο την βελτίωση της αντίληψης της παγκόσμιας κοινότητας για την ασθένεια και την φροντίδα της.

Είναι όμως πρωταρχικός και αναγκαίος στόχος να βελτιώσουμε την αντίληψη που έχουμε για την κατάθλιψη;

Φυσικά είναι σημαντικός, ωστόσο ζώντας μία πρωτόγνωρη κοινωνική αλλαγή που επέφεραν τα συνεχόμενα lockdown και προσπαθώντας να αντιμετωπίσουμε τις κοινωνικές και ψυχολογικές πιέσεις που άφησε πίσω της η πανδημία, ο στόχος αυτός δεν είναι αρκετός.

Ψυχική υγεία, η επόμενη πανδημία

Από την πρωτόγνωρη αύξηση των περιστατικών βίας, γυναικοκτονιών και αυτοκτονιών, μέχρι το φαινόμενο της «μεγάλης παραίτησης» στον εργασιακό χώρο, ακόμη και την υψηλή θνησιμότητα των χρηστών ουσιών, είναι πασιφανές πως δεν αρκεί να θέτουμε στόχους. Πρέπει και να τους πετυχαίνουμε.

Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κατάθλιψη πρέπει αφενός να μην νιώθουν φόβο να ζητήσουν βοήθεια και αφετέρου να έχουν ευκολότερη πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας. Και για να γίνει αυτό η κινητοποίηση της Πολιτείας είναι πιο αναγκαία από ποτέ.

Ο παραπάνω στόχος μάλιστα είναι μόνο ένας από τους πολλούς που πρέπει να επιτευχθούν δεδομένου πως σύμφωνα με τον ΠΟΥ η επόμενη πανδημία θα αφορά την ψυχική υγεία μας.

Άλλωστε τα δεδομένα μιλούν από μόνα τους:

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της διεθνούς έρευνας COMET-G» του ΑΠΘ και της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας, κατά τη διάρκεια της πανδημίας ένα στα τρία άτομα βίωσε είτε άγχος είτε κατάθλιψη, ενώ κατάθλιψη εμφάνισε το 12% των πολιτών, ποσοστό που είναι διπλάσιο από αυτό που έχει μετρηθεί από επιδημιολογικές μελέτες πριν από την πανδημία.»

Κι ενώ οι περιορισμοί από τον κοροναϊό αποτελούν παρελθόν, δεν συμβαίνει το ίδιο με την κατάθλιψη.

Πλέον πολλοί πολίτες παλεύουν με το σύνδρομο του long covid, το οποίο όπως αποδείχτηκε και επιστημονικά επηρεάζει πιο εύκολα όσους είχαν ήδη ψυχολογικό στρες πριν την λοίμωξη.

Την ίδια ώρα η κατάθλιψη και άλλες ψυχικές διαταραχές έχουν συνδεθεί με μεγαλύτερο κίνδυνο για βαρύτερη Covid-19 και κατ’ επέκταση για ανάγκη νοσηλείας, η οποία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για μακρά Covid-19.

Οι έρευνες πλέον δυστυχώς δεν αρκούνται μόνο σε όσους νόσησαν από κοροναϊό. Ερευνητές θεωρούν πως η λάθος διατροφή, η ατμοσφαιρική ρύπανσή, οι μεγάλες αλλαγές στον εργασιακό τομέα τα τελευταία δύο χρόνια σχετίζονται με την νόσο.

Είναι αναμφίβολο πως εξαιτίας της πανδημίας, η κατάθλιψη βρήκε ευκαιρία να χτυπήσει την πόρτα περισσότερων συνανθρώπων μας και ο στόχος πλέον δεν είναι να μην την αφήσεις να μπει.

Στόχος είναι να παρακινήσεις και να βοήθησεις έμπρακτα όσους έκλεισαν την πόρτα, να την ανοίξουν ξανά.

Στόχος είναι όσοι προβληματίζονται με κάποια συμπτώματα, να μη διστάσουν να αναζητήσουν την ενδεδειγμένη ιατρική βοήθεια.

Στόχος είναι όσοι δεν έχουν χρήματα να διαθέσουν για να επισκεφτούν έναν ιδιωτικό γιατρό, να μπορέσουν να το κάνουν μέσω των δημόσιων υπηρεσιών ή μέσα από το Ταμείο τους.

Στόχος είναι οι Δήμοι και οι Περιφέρειες της Ελλάδας να φέρουν περισσότερα πρόγραμμα αντιμετώπισης για τους δημότες.

Στόχος είναι να μην κοστίζουν τόσο ακριβά τα φάρμακα για όσους τα έχουν ανάγκη.

Στόχος είναι κάθε χώρος εργασίας να έχει κι έναν ψυχολόγο, έστω για κάποιες ημέρες.

Αυτοί οι στόχοι πρέπει να μας απασχολούν, όχι το τι εκδήλωση θα κάνουμε για την «Ευρωπαϊκή Ημέρα» για την κατάθλιψη.