Φρούρια, κάστρα και ακροπόλεις: Ακοίμητοι φρουροί

Το μνημείο, που ενεργοποιεί τη μνήμη, και το αληθές, που δεν αφήνει τη λήθη να κυριαρχήσει, περιέχουν έννοιες συνώνυμες.

Μνημεία και αλήθειες είναι, μεταξύ άλλων, τα φρούρια, τα κάστρα και οι ακροπόλεις σε ολόκληρη την Ελλάδα, νησιωτική και ηπειρωτική, που στέκουν ακοίμητοι φρουροί, δίνοντας τη δική τους μάχη με το χρόνο.

Η έκδοση «Πύλος – Πυλία», Οδοιπορικό στο χώρο και στο χρόνο, των Γιώργου και Θάνου Παπαθανασόπουλου (Διεύθυνση Δημοσιευμάτων Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Αθήνα 2000), μας προσφέρει την ακόλουθη ορολογία φρουριακής αρχιτεκτονικής:

Φρούριο (από το αρχαίο ελληνικό φρουρέω-ώ): ο εκτεταμένος περιτειχισμένος οχυρός χώρος, που κατά κανόνα περιλαμβάνει και προστατεύει οικισμό.

Κάστρο (από το λατινικό castrum και το υποκοριστικό του castellum, απ’ όπου προκύπτουν και τα castle, château, castello κτλ.): το κληρονομικό οχυρό και η οχυρωμένη κατοικία του φεουδάρχη ηγεμόνα.

Μπούρτζι: ο ανεξάρτητος και αυτοδύναμος επιθαλάσσιος πύργος κοντά και σε άμεση σχέση με φρούριο, το οποίο και προστατεύει.

Ακρόπολη: ο ανεξάρτητος και ιδιαίτερα οχυρωμένος περίβολος που βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του φρουρίου και αποτελεί ενίοτε και την έδρα του ηγεμόνα.

*Στην κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου, το φρούριο της Μεθώνης, σταυροδρόμι πολιτισμών.