Θύτες και θύματα

Είναι οι Ελληνες φιλορώσοι; Στην τελευταία δημοσκόπηση της Metron Analysis για το Mega διαφαίνεται ότι σκληροί πυρήνες στήριξης υπάρχουν ακόμη, αλλά όσο συνεχίζεται το ουκρανικό δράμα τα ποσοστά στήριξης του σχεδιασμού που έχει χαράξει ο Πούτιν φθίνουν, όπως εικόνα κατάρρευσης δείχνει και η δική του δημοφιλία εντός των ελληνικών συνόρων. Επτά στους δέκα ερωτηθέντες τοποθετούνται πλέον αρνητικά απέναντι στην παρατεινόμενη ρωσική εισβολή και την αιματοχυσία, αλλά οι αριθμοί παραμένουν ακόμη μεγαλύτεροι από εκείνους που καταγράφονται στην υπόλοιπη Ευρώπη. Πρόκειται για καταγραφή που κάνουν από καιρό και οι δυτικές κοινωνίες με το δικό τους μιντιακό σύστημα, έστω κι αν οι δικές τους κυβερνήσεις έχουν συμβάλει καθοριστικά στη μακρόχρονη εξουσία του Πούτιν.

«Σε καμία άλλη χώρα της ΕΕ δεν εκτιμούν τόσο πολύ τον Βλαντίμιρ Πούτιν όσο στην Ελλάδα», έγραφε προ διμήνου ο γερμανός σχολιαστής Γκερντ Χέλερ, αποφαινόμενος ότι η ελληνική κοινωνία εμφανιζόταν βαθιά διχασμένη μέσα στο πολεμικό σκηνικό που είχε στηθεί στις ουκρανικές πεδιάδες. Ακόμη κι αν η παραπομπή σε διχασμό αποτελούσε μια υπερβολική προσέγγιση, η πραγματικότητα είναι ότι οι Ελληνες εμφανίζονται πιο κοντά στη Μόσχα από τους ευρωπαίους εταίρους. Μόνον οι Σέρβοι καταγράφουν μεγαλύτερα ποσοστά.

Η συμπάθεια προφανώς έχει θρησκευτικές, ιστορικές και ιδεολογικές ρίζες. Οι ομόδοξοι Ρώσοι σταυροκοπιούνται όπως εμείς και αυτό έχει για πολλούς τη σημασία του – αποτελεί στοιχείο μιας κοινής ταυτότητας. Μέσω της θρησκείας, εξάλλου, σε Ρωσία και Ελλάδα τροφοδοτείται τις τελευταίες δεκαετίας και μια εθνικιστική έξαρση.

Από κει και πέρα, υπάρχουν τα επιμέρους στοιχεία που επίσης παίζουν τον ρόλο τους και επιχείρησε σε πρώτη φάση να εκμεταλλευθεί και η Μόσχα, προσδοκώντας ευρύτερη ελληνική στήριξη και ίσως μια ουδετερότητα της Αθήνας. Η ρωσόφωνη ελληνική ομογένεια της Ουκρανίας που ζει και στις ανατολικές περιοχές περίμενε, θεωρητικώς, τον Πούτιν ως απελευθερωτή. Η ελληνική ομογένεια στη Ρωσία, μαζί με όσους Ελληνες έχουν προσφυγικές ρίζες στην Ανατολή, αναγνωρίζουν την εγγύτητα της Μόσχας.

Και, βέβαια, η Μόσχα θα σήκωνε το ανάστημά της απέναντι στην Αγκυρα, αν κάποια μελλοντική στιγμή προκύψει τέτοιο ζήτημα. Οι ρωσοτουρκικοί πόλεμοι, άλλωστε, είναι περισσότεροι από τους ελληνοτουρκικούς. Αυτό ενδεχομένως είχε στο μυαλό της και η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, που εντυπωσίασε με τις γνώσεις της σχετικά με την έξοδο του Μεσολογγίου…

Ολα αυτά θα μπορούσαν όντως να λειτουργούν μέχρι τη στιγμή που άρχισαν να πέφτουν οι πρώτες σφαίρες και οι πρώτοι πύραυλοι. Μετά οι ρόλοι είναι τελείως διαφορετικοί: κάποιοι είναι οι θύτες και κάποιοι τα θύματα – και οι ρόλοι είναι για κάθε τρίτο απολύτως καθαροί.

Πρόκειται για την εικόνα που δεν ανέλυσε εκ των προτέρων η Μόσχα και δείχνει σήμερα αιφνιδιασμένη από την καθολική αποδοκιμασία και τη ρωσική απομόνωση. Το περιορισμένο ποσοστό στήριξης που εξακολουθεί ακόμη να καταγράφεται στην ελληνική κοινωνία έχει να κάνει πρωτίστως με τις καταβολές: παρά τη βαθιά βουτιά στην αρχαία ελληνική ιστορία και διεκδίκηση ευσήμων για τα δημοκρατικά ιδεώδη που κληρονόμησε από τους προγόνους η υφήλιος, οι περισσότεροι Ελληνες δεν επιστρέφουν στην αρχαία Αθήνα, αλλά έχουν συνδέσει την εθνική ταυτότητα με το Βυζάντιο.

Το βλέμμα στρέφεται στην Ανατολή, όταν η Δύση πηγαίνει πιο μακριά στη δική μας Ιστορία για να βρει τη δική της αφετηρία. Αυτό σίγουρα είχε στο μυαλό του ο Κυριάκος Μητσοτάκης όταν ανέβαινε στο βήμα του αμερικανικού Κογκρέσου…