Εκλογές: Συνεργασία με… «τους όρους μας»

Ευαγγελοδήμου Ελένη Λιαλιούτη Μυρτώ Μανιάτης Δημήτρης Ν

Από τη σεναριολογία του προηγούμενου διαστήματος για τον χρόνο και τον τρόπο των εκλογών, το πολιτικό σύστημα περνά απότομα σε… μετεκλογικές συζητήσεις περί συγκυβέρνησης, ανταλλάσσοντας προς το παρόν γρίφους, νέα διακυβεύματα και διλήμματα. Χρειάστηκε μια πρωθυπουργική αποστροφή στο Forum του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» για τον υπέρτατο στόχο της σταθερότητας και όχι «επί τούτω» της αυτοδυναμίας, αφενός για να καθαρίσει το τοπίο κατηγορηματικά σε ό,τι αφορά το πότε («τέλος της άνοιξης του 2023») και το πώς (χωρίς αλλαγή του εκλογικού νόμου) θα στηθούν οι κάλπες, αφετέρου για να διαμορφωθούν ξαφνικά διαφορετικές συνθήκες σκληρού πόκερ για τρεις.

Κυριάκος Μητσοτάκης, Αλέξης Τσίπρας και Νίκος Ανδρουλάκης ζυγίζουν προκλήσεις (αλλά και… ο ένας τον άλλον) και επαναχαράσσουν στρατηγική στο μεταβαλλόμενο τοπίο. Από διαφορετική αφετηρία ο καθένας, είναι ήδη φανερό ότι μπαίνουν στη συζήτηση βάζοντας τους δικούς τους όρους. Με αλλιώτικες στοχεύσεις το κυβερνών κόμμα και τα δύο μεγαλύτερα της αντιπολίτευσης θέλουν ευελιξία κινήσεων και επιδιώκουν ουσιαστικά να θέσουν τους δικούς τους όρους σε αυτή τη νέα παρτίδα – προεκλογική για 14 μήνες και μετεκλογική. Την επιλογή του Μητσοτάκη να ανοίξει ξαφνικά στο πολιτικό τραπέζι ένα «χαρτί» που εκ των πραγμάτων οδηγεί σε θέση επανατοποθέτησης και τους πολιτικούς αντιπάλους του διαπερνούν τα εξής: η μάχη για την κυριαρχία στον κεντρώο χώρο, η προβολή μιας θεσμικής εικόνας με βάση τους ισχύοντες κανόνες του «παιχνιδιού», η άσκηση πιέσεων στην αντιπολίτευση σε μια τεταμένη περίοδο σοβαρών οικονομικοκοινωνικών επιπτώσεων από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η απόφαση για μια πρώτη ανοιχτή κίνηση ως τροχιοδεικτική για τη συνέχεια.

Ασκηση πίεσης

Δεδομένης της «αβύσσου, αξιακής, πολιτισμικής, ιδεολογικής» που, κατά τον Μητσοτάκη, τον χωρίζει από τον Τσίπρα, το πρωθυπουργικό παράθυρο άνοιξε ουσιαστικά προς την πλευρά του Ανδρουλάκη. Στόχος, η άσκηση πίεσης «ώστε να φανερώσει δημόσια τις πολιτικές θέσεις και σκέψεις του μακριά από ίσες αποστάσεις», όπως επιβεβαίωναν κυβερνητικοί παράγοντες.

Στην κυβέρνηση θεωρούν γενικόλογα και χωρίς ερείσματα σε ευρύ ακροατήριο τα αφηγήματα του ΣΥΡΙΖΑ για «προοδευτική διακυβέρνηση» και του Κινήματος Αλλαγής για «σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση», εξού και η ΝΔ μάλλον έδειξε να περιμένει τις πρώτες αντιδράσεις των πολιτικών αρχηγών και κυρίως της Χαριλάου Τρικούπη.

Η κίνηση Μητσοτάκη ήρθε χρονικά σε ουδέτερη εκλογικά περίοδο, κατά την οποία αφενός χρεώνει στην αξιωματική αντιπολίτευση «τοξικότητα» και «ψεύδη» στον πολιτικό λόγο της, αφετέρου θέλει να φέρνει το τρίτο κόμμα «ανοιχτά προ των ευθυνών του» με συγκεκριμένες θέσεις. Ενόσω δημοσκοπικά καταγράφεται η κυβερνητική φθορά, δεν αλλάζουν ευρύτερα οι συσχετισμοί, εξού και ως κυρίαρχη ακόμα η ΝΔ επιδιώκει χωρίς ρητορικές επιθέσεις τον εγκλωβισμό των πολιτικών αντιπάλων της μακριά από την «πλατιά συμμαχία», σύμφωνα με την πρωθυπουργική ορολογία. Αυτή που του έδωσε τη νίκη το 2019 και τη θέλει εκ νέου. Στο πλαίσιο αυτό προδιαγράφονται νέες κινήσεις τακτικής από κάθε πλευρά, με κομματικά στελέχη κοντά στον Πρωθυπουργό να μιλούν για «οξυγόνο της ΝΔ», αναφερόμενα στην ανανέωσή της. Προσωπικά ο Μητσοτάκης – νέα μηνύματα του οποίου αναμένονται σήμερα στο γαλάζιο προσυνέδριο στη Θεσσαλονίκη – μιλάει για κυβέρνηση «ενός κόμματος στα χαρτιά» δείχνοντας σε συνομιλητές του ότι δεν ξεφεύγει από τη… διπλή προσήλωση: τόσο στην παραδοσιακή βάση της ΝΔ όσο και σε δυνάμεις έξω από τα γαλάζια όρια.

Η στρατηγική Ανδρουλάκη

Η στρατηγική που ακολουθεί το Κίνημα Αλλαγής και ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι η λεγόμενη στρατηγική «πρώτου γύρου» – δηλαδή, αυτή που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις πρώτες εκλογές που θα γίνουν, αυτές της απλής αναλογικής. Στη Χαριλάου Τρικούπη θέλουν να πάρουν όσο μεγαλύτερο ποσοστό γίνεται, ώστε να «πάρουν εντολή σχηματισμού κυβέρνησης» και να μπορέσουν να επιβάλουν και όρους, αλλά και πρόσωπα. Στην πρώτη Κυριακή, σύμφωνα με τον Ανδρουλάκη, και όχι στη δεύτερη με το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα μετριούνται και οι προθέσεις για συνεργασίες, που μέχρι τώρα κρίνονται από το κεντροαριστερό στρατόπεδο ως προσχηματικές – τόσο από την πλευρά της ΝΔ, που βλέπει μια πτώση στις δημοσκοπήσεις, όσο και από τον ΣΥΡΙΖΑ, που ξέρει ότι με βάση τα ίδια δημοσκοπικά δεδομένα δεν μπορεί να ξαναγίνει κυβέρνηση χωρίς κάποιου είδους συνεργασία.

Το επόμενο διάστημα, επομένως, ο ρυθμιστικός ρόλος του ΚΙΝΑΛ θα αναδειχθεί από τις αντιδράσεις των αντιπάλων του – η κυβέρνηση, που μετά την απάντηση Ανδρουλάκη μιλάει και πάλι για αυτοδυναμία, αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ, κατά τη μεταξύ τους μάχη για την επικράτηση του προοδευτικού Κέντρου, εκτιμάται πως θα επιχειρήσουν να πιέσουν το κόμμα, με ορίζοντα εκλογών. Στο ΚΙΝΑΛ, ωστόσο, τονίζουν πως οι ίδιοι στο τέλος θα «βρίσκονται στην όχθη των νικητών», με διπλασιασμένο ποσοστό σε σχέση με το προηγούμενο, την ώρα που τα άλλα δύο κόμματα θα μετρούν απώλειες – και έτσι θα μπορέσουν να είναι υπολογίσιμος παίκτης τις μέρες που θα ακολουθήσουν την εκλογική αναμέτρηση.

Το χαρτί της «προοδευτικής διακυβέρνησης»

Τα νέα δεδομένα στο πολιτικό σκηνικό με την κουβέντα για προοπτική κυβέρνησης συνεργασίας από τον Πρωθυπουργό και η εκδοχή «κυβέρνησης από την πρώτη κάλπη» από τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ εκ των πραγμάτων μετασχηματίζουν και την τακτική του ΣΥΡΙΖΑ. Αναζητώντας λύσεις στη νέα εξίσωση, στην Κουμουνδούρου θεωρούν πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται πλέον σε κενό στρατηγικής. Κι αυτό «αφού πρέπει να απαντήσει ξεκάθαρα στο ερώτημα: Με ποιον θα κυβερνήσει, δεδομένου ότι τη φαντασίωση της αυτοδυναμίας την έκαψε ο ίδιος;», συμπληρώνουν οι κομματικές πηγές. Κι εδώ ο ΣΥΡΙΖΑ και οι επιτελείς του αποσαφηνίζουν ότι θα είναι ήδη η πρώτη κάλπη της απλής αναλογικής σημαντική και μπορεί και θα δώσει κυβέρνηση σταθερότητας. Με την προϋπόθεση, εξηγούν, πως πρώτο κόμμα πρέπει να είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Πάμε όμως τώρα λίγο βαθύτερα για την ανάγνωση των παραπάνω ερμηνειών. Εμπειροι πολιτικοί παρατηρητές λένε με έμφαση πως στην πραγματικότητα η πολιτική παρτίδα άνοιξε από τον Κυριάκο Μητσοτάκη ακριβώς για να αποκαλυφθεί η στάση των δύο ετέρων πόλων. Σε μια δυνητική συζήτηση για κυβέρνηση από την πρώτη κάλπη, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να λείπει, εξού και μετακινεί την κουβέντα για τις εξελίξεις σε αυτήν – ας μην ξεχνούμε πως πρόκειται για την κάλπη όπου θα ισχύει το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής που ο ίδιος έφερε.

Κι εδώ τίθενται δύο ακόμη ζητήματα: Πώς θα κινηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ έναντι του όμορου πόλου, του ΚΙΝΑΛ; «Τόσο, όσο. Για εμάς ο αντίπαλος είναι η κυβέρνηση της Δεξιάς», λέει κορυφαίο στέλεχος. Η πίεση θα έχει τα χαρακτηριστικά κλιμάκωσης μα και χειρουργικής προσοχής, λόγω και της απεύθυνσης στο προοδευτικό Κέντρο που ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας θέλει. «Μητσοτάκης ή σταθερότητα;», θα λέει το δίλημμα που όλο και πιο εμφατικά θα θέτουν όλοι οι όροφοι της Κουμουνδούρου. Το επίδικο της προοδευτικής διακυβέρνησης θα χτιστεί με δομική αντιπολίτευση στην κυβέρνηση και με «μαρκάρισμα» της ενδιάμεσης περιοχής μεταξύ ΝΔ και ΚΙΝΑΛ. Στον ΣΥΡΙΖΑ εξάλλου έχουν στον νου τους τη ρήση του πυγμάχου Μοχάμεντ Αλι: «Η θέληση πρέπει να είναι πιο δυνατή από την ικανότητα».