Υγιεινές συνήθειες μπορούν να αποτρέψουν τους καρκίνους στο πεπτικό

Το 6% των νέων διαγνώσεων καρκίνου παγκοσμίως και η 2η αιτία θανάτου από καρκίνο στην Αμερική είναι ο καρκίνος παχέος εντέρου, που αντιστοιχεί στον πιο συχνό καρκίνο του γαστρεντερικού συστήματος.

Ακολουθεί ο καρκίνος στομάχου, που παρότι η συχνότητα του μειώνεται παγκοσμίως, παραμένει ο 5ος σε συχνότητα και η 5η αιτία θανάτου από καρκίνο. Εμφανίζει διπλάσια επίπτωση στους άνδρες και είναι ιδιαίτερα συχνός στην Ανατολική Ασία και Νότιο Αμερική.

O καρκίνος του ήπατος (ηπατοκυτταρικός καρκίνος) αυξάνεται σε συχνότητα παγκοσμίως τα τελευταία 20 χρόνια. Είναι εξαιρετικά πιο συχνός σε χώρες όπως η Αφρική και η Ασία που χαρακτηρίζονται από αυξημένη επίπτωση ηπατίτιδας Β και C, οι οποίες αποτελούν και τις κυριότερες αιτίες του.

Ο καρκίνος του παγκρέατος αποτελεί το 2,6% των νέων περιπτώσεων καρκίνου ετησίως και είναι η 4η αιτία θανάτου από καρκίνο.

Όπως επισημαίνει στο in.gr η Ογκολόγος – Παθολόγος από την Ογκολογική Μονάδα της Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του ΕΚΠΑ στο «Αττικόν» νοσοκομείο, Γιώτα Οικονομοπούλου, η πρόληψη στους συγκεκριμένους καρκίνους είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Πρωτογενής πρόληψη

Η αποφυγή επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος και η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου παχέος εντέρου και στομάχου όπως και η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ.

Η αποφυγή κατανάλωσης τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι βοηθάει στη μείωση εμφάνισης καρκίνου του στομάχου.

Τα υψηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα έχουν συσχετισθεί με μείωση εμφάνισης καρκίνου παχέος εντέρου. Κάποιες μελέτες αναφέρουν ότι η χορήγηση ασπιρίνης ή αντιφλεγμονωδών φαρμάκων μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου παχέος εντέρου και στομάχου.

Για το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, η πρωτογενής πρόληψη εστιάζει στον εμβολιασμό κατά της ηπατίτιδας B και στην χορήγηση αντι-ιικής θεραπείας για την ηπατίτιδα C που αποτελούν τις δύο πιο συχνές αιτίες.  Η αποφυγή κατανάλωσης αλκόολ και η υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής είναι απαραίτητες για τη μείωση της αλκοολικής ηπατίτιδας και μη αλκοολικής στεατοηπατίτιδας  (η οποία είναι απότοκος της παχυσαρκίας), οι οποίες αποτελούν σημαντικές αιτίες ηπατοκυτταρικού καρκινώματος στο Δυτικό κόσμο.

Η αποφυγή κατανάλωσης καπνού και παχυσαρκίας  μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου παγκρέατος.

Δυνατός και ο προσυμπτωματικός έλεγχος

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος αποτελεί σημαντικό όπλο διάγνωσης του γαστρεντερικού καρκίνου σε αρχικά στάδια.

Για τον καρκίνο παχέος εντέρου, συνιστάται η διενέργεια κολονοσκόπησης σε ηλικίες 50-74 έτη κάθε 10 χρόνια. Είναι μια μέθοδος που συνταγογραφείται και με την πρόοδο της επιστήμης αποτελεί απλή διαδικασία . Εναλλακτικά μπορεί να γίνεται ορθοσιγμοειδοσκόπηση κάθε 5 χρόνια, μια ενδοσκόπηση που ελέγχει το αριστερό τμήμα του εντέρου σε συνδυασμό με Mayer κοπράνων (εξέταση κοπράνων που ελέγχει την εμφάνιση αίματος στα κόπρανα) κάθε έτος.

Προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του στομάχου γίνεται στην Ιαπωνία και την Κορέα όπου ο καρκίνος εμφανίζει μεγάλη συχνότητα, με διενέργεια ετήσιων γαστροσκοπήσεων.

Για τον ηπατοκυτταρικό καρκίνο, προσυμπτωματικός έλεγχος γίνεται σε ασθενείς υψηλού κινδύνου για εμφάνιση του καρκίνου, όπως οι ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα Β, ασθενείς που έχουν κίρρωση (αντικατάσταση του υγιούς ιστού του ήπατος από ουλώδη ιστό) οποιασδήποτε αιτιολογίας και σε κάποιους ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος γίνεται με διενέργεια υπερήχου κάθε 6 μήνες με ή χωρίς τη μέτρηση α-φετοπρωτεϊνης, ως καρκινικό δείκτη.

Για τον καρκίνο του παγκρέατος, λόγω της εντόπισης και της επιθετικότητας της νόσου, δεν υπάρχει δυνατότητα προσυμπτωματικού ελέγχου ή διάγνωσης σε αρχικά στάδια. Στις λίγες περιπτώσεις (<10% των καρκίνων παγκρέατος)  που σχετίζονται με κληρονομούμενα γονίδια, συνιστάται ο προληπτικός απεικονιστικός έλεγχος σε άτομα που φέρουν τη γονιδιακή μετάλλαξη και έχουν μεγάλη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου παγκρέατος κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Η έκβαση της νόσου

Όπως επισημαίνει η ειδικός, «η πρόγνωση όλων των καρκίνων εξαρτάται από το στάδιο κατά τη διάγνωση. Ο καρκίνος παχέος εντέρου έχει πολύ καλή πρόγνωση σε αρχικά στάδια (5ετής επιβίωση για το 70-90% των περιστατικών). Όμως οι ασθενείς που διαγιγνώσκονται με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου – και δυστυχώς είναι περίπου οι μισές περιπτώσεις – έχουν χειρότερη πρόγνωση (5ετής επιβίωση μόλις το 15%).

O καρκίνος του στομάχου έχει χειρότερη πρόγνωση από τον καρκίνο παχέος εντέρου. Οι ασθενείς με τοπική νόσο έχουν 5ετή επιβίωση 70%, που όμως μειώνεται στο 30% αν υπάρχει διήθηση στους λεμφαδένες της περιοχής. Οι ασθενείς με μεταστατική νόσο έχουν κακή πρόγνωση.

Για το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, η πρόγνωση ποικίλλει ανάλογα με την αιτιολογία κα το στάδιο. Οι ασθενείς με ηπατίτιδα Β έχουν γενικά καλύτερη πρόγνωση από τους ασθενείς με ηπατίτιδα C ή αλκοολική ηπατίτιδα. Η 5ετής επιβίωση για όλα τα στάδια είναι 20%.

Οι ασθενείς με καρκίνο παγκρέατος έχουν γενικά κακή πρόγνωση. Στα αρχικά στάδια η 5ετής επιβίωση είναι περίπου 40%. Συνήθως όμως ο καρκίνος παγκρέατος διαγιγνώσκεται σε προχωρημένα στάδια  επιτρέποντας να επιτευχθεί 5ετής επιβίωση μόλις στο 3-10% των περιστατικών.

Θεραπείες και αποτελέσματα

Για τον καρκίνο παχέος εντέρου, η θεραπεία είναι χειρουργική στα αρχικά στάδια. Οι ασθενείς υψηλού κινδύνου για υποτροπή λαμβάνουν επικουρική χημειοθεραπεία. Για τους ασθενείς με μεταστατική νόσο, βάση της θεραπείας αποτελεί η χημειοθεραπεία σε συνδυασμό με στοχεύουσες θεραπείες (που στοχεύουν πρωτεΐνες των καρκινικών κυττάρων) ή αντι-αγγειογενετικούς παράγοντες, ανάλογα με το μοριακό προφίλ του κάθε όγκου. Οι μοριακές διαταραχές που εμφανίζουν οι όγκοι έχουν μεγάλη σημασία για την επιλογή της θεραπείας. Κάποιοι ασθενείς μπορούν να λάβουν και ανοσοθεραπεία. Για τη μεταστατική νόσο, σημαντική είναι και η χειρουργική θεραπεία των μεταστάσεων ή η εφαρμογή τοπικών θεραπειών.

Για τον καρκίνο του στομάχου, στα αρχικά στάδια η θεραπεία είναι χειρουργική και συχνά γίνεται προεγχειρητική χορήγηση χημειοθεραπείας. Για τη μεταστατική νόσο αναλόγως με το μοριακό προφίλ του όγκου χορηγείται συνήθως χημειοθεραπεία μόνη της ή σε συνδυασμό με ανοσοθεραπεία ή στοχεύουσα θεραπεία.

Για τον καρκίνο του ήπατος, η επιλογή της θεραπείας γίνεται με βάση τη  έκταση του όγκου, την κατάσταση λειτουργίας του ήπατος και την κατάσταση του ασθενούς. Η τοπική θεραπεία μπορεί να είναι χειρουργική ή άλλο είδους επεμβατική θεραπεία (χημειοεμβολισμός, θερμοκαυτηριασμός κ.α.) Σε ασθενείς με κίρρωση και μικρούς όγκους έχει θέση η μεταμόσχευση ήπατος. Συστηματική θεραπεία λαμβάνουν οι ασθενείς των οποίων η νόσος είναι εκτεταμένη ή μεταστατική (ανοσοθεραπεία ή στοχεύουσες θεραπείες).

Για τον καρκίνο του παγκρέατος, στα αρχικά στάδια η θεραπεία είναι χειρουργική, ενώ χορηγείται επικουρική θεραπεία σε ασθενείς που δύνανται να λάβουν. Για τη μεταστατική νόσο, βάση αποτελεί η χημειοθεραπεία. Οι ασθενείς πρέπει να ελέγχονται για κληρονομούμενες μεταλλάξεις γονιδίων καθώς υπάρχει ειδική θεραπεία. Τέλος, μελέτες δείχνουν υποσχόμενα αποτελέσματα για φάρμακα που στοχεύουν μεταλλάξεις του γονιδίου KRAS , που είναι συχνές στον καρκίνο αυτό.