Χωρίς αυταπάτες

Το έχουν επιβεβαιώσει και ακολουθήσει έκτοτε αρκετοί αρχηγοί κρατών και διπλωμάτες, αλλά η πατρότητα ανήκει στον σερ Χένρι Τζον Τεμπλ, τον βρετανό πρωθυπουργό στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν η βρετανική αποικιοκρατία βρισκόταν στο απόγειό της. Από το ασφαλές και πανίσχυρο αυτοκρατορικό Λονδίνο, ο υποκόμης του Πάλμερστον (εξού και η προσφώνηση Παμ ακόμη και από τη βασίλισσα Βικτωρία) είχε αποφανθεί ότι «στη διεθνή πολιτική δεν υπάρχουν διαρκείς αντιπαλότητες ούτε διαρκείς φιλίες. Υπάρχουν αποκλειστικώς και μόνο διαρκή συμφέροντα». Πρόκειται για απόφθεγμα στο οποίο ανατρέχουν εσχάτως τόσο στο Μέγαρο Μαξίμου όσο και στο υπουργείο Εξωτερικών, ζυγίζοντας τις κινήσεις του Ερντογάν μπροστά στις ουκρανικές φλόγες.

Κατά έναν τρόπο που δείχνει παράδοξος, ο τούρκος πρόεδρος αντιμετωπίζεται ως πρόσωπο εμπιστοσύνης και από τη Μόσχα και από το Κίεβο. Στη νέα τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Ζελένσκι, χθες το βράδυ, επανήλθε στην πρόταση για μια συνάντηση κορυφής στην Τουρκία ανάμεσα στον ουκρανό πρόεδρο και τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Ο Ζελένσκι άφησε την πρόταση να υπάρχει στο τραπέζι και ευχαρίστησε, αναλογιζόμενος ίσως ότι η Αγκυρα θα μπορούσε προσεχώς να πουλήσει στο Κίεβο κι άλλα drones Μπαϊρακτάρ ΤΒ2 για την ενίσχυση της ουκρανικής αεράμυνας. Προφανώς το Κρεμλίνο δεν έχει πρόβλημα με την, προ πολέμου, συναλλαγή και την εγγύτητα του Ζελένσκι με τον Ερντογάν – ο Πούτιν δείχνει κατανόηση, καθώς έχει στείλει τους S-400 στην Τουρκία, ενώ η Ρωσία έχει από καιρό μαζί της προνομιακές εμπορικές σχέσεις. Χωρίς η Ουκρανία να μπαίνει ανάμεσά τους, Κρεμλίνο και Αλ Σαράι αντιμετώπιζαν, από το 2014 ακόμη, τον Εύξεινο Πόντο ως δική τους θάλασσα. Ενας πιο καθαρός διαχωρισμός ίσως αποτελεί και βασικό στόχο της ρωσικής πολεμικής επιχείρησης που έχει εισέλθει στον δεύτερο μήνα της.

Ολη αυτή η κατάσταση προκαλεί μεν αμηχανία στην Αθήνα, αλλά επιτρέπει και αναστοχασμούς ακόμη και από παιδιόθεν ρωσόφιλους. Σε αυτούς, άλλωστε, απευθυνόταν και ο Ευάγγελος Βενιζέλος επισημαίνοντας – στο Forum του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» – ότι με τον πόλεμο στην Ουκρανία αίρεται οποιαδήποτε ταλάντευση και αμφιβολία του προσανατολισμού της Ελλάδας και η ρωσική εισβολή λειτουργεί κατά κάποιο τρόπο ως ιστορική δικαίωση της ένταξης της Ελλάδας στο δυτικό στρατόπεδο. Ο κατάλογος της αυταπάτης για τη συνδρομή του «ξανθού γένους» στις ελληνικές επιδιώξεις, στα 200 χρόνια του ελεύθερου ελληνικού κράτους, που διακινείται ευρέως τις τελευταίες ημέρες στα κοινωνικά δίκτυα, ενδεχομένως να σηματοδοτεί και την ιστορική ολοκλήρωση του «ρωσικού κόμματος» στην άκρη της Βαλκανικής. Πριν φτάσουμε στο Ναυαρίνο, η Ρωσία είχε καταδικάσει την Επανάσταση, ενώ επέτρεψε στους Τούρκους να εισέλθουν στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και να εξουδετερώσουν τον Ιερό Λόχο. Η ανεξάρτητη Ελλάδα δεν ήταν στις προτεραιότητές της, ήθελε τρεις αυτόνομες ηγεμονίες στον ελλαδικό χώρο. Την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, η Μόσχα επεδίωξε να παραμείνουν μακριά οι Ελληνες από τον Ελλήσποντο και την Ιωνία, ενώ οι μπολσεβίκοι – επικαλούμενοι την αποστολή ελλήνων στρατιωτών στην Κριμαία – συμμάχησαν με τον Κεμάλ Ατατούρκ και τον στήριξαν οικονομικά και στρατιωτικά. Η Μικρασιατική Καταστροφή δεν καταδικάστηκε ποτέ από τη Μόσχα. Η υπονόμευση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, δε, είναι διαρκής και με τη σφραγίδα του Κρεμλίνου.

Η επανεξέταση μιας ιστορικής διαδρομής προφανώς δεν μπορεί να αγνοήσει τους ρωσοτουρκικούς πολέμους, ούτε τους στενούς δεσμούς που διαμορφώνει η Ορθοδοξία και η μακραίωνη ελληνική παρουσία στις περιοχές της ρωσικής επικράτειας. Αλλά δεν μπορεί και να διαψεύσει τον υποκόμη του Πάλμερστον για τις διεθνείς σχέσεις και τα «διαρκή συμφέροντα».