Η Ρωσία, ο πόλεμος και ένα ακόμα ελληνικό παράδοξο

Το ερώτημα «πού ανήκομεν; Στην Ανατολή ή τη Δύση;» επιστρέφει κάθε φορά που μια μεγάλη κρίση ξεσπά – είτε έχει το επίκεντρό της εδώ, είτε όχι. Στα χρόνια των Μνημονίων ο αντιευρωπαϊσμός εκείνων που φαντασιώνονταν τη μητέρα Ρωσία να στέλνει αεροπλάνα με χαρτονομίσματα για να αποπληρωθεί το ελληνικό δημόσιο χρέος στους επάρατους Ευρωπαίους είχε γίνει σχεδόν μέινστριμ.

Στην πανδημία το βαθύ αντιεμβολιαστικό Ιντερνετ επικαλείτο τις συμβουλές πνευματικών, μασώντας σαν σανό τη ρωσική προπαγάνδα κατά των ευρωπαϊκών εμβολίων. Στην ουκρανική κρίση ο ισαποστακισμός ανάμεσα στο θύμα και τον θύτη καλύπτει με ένα πέπλο πολιτικής ορθότητας τις ρωσοφιλικές τάσεις.

Οι συγκρίσεις, μάλιστα, με τις απόψεις που κυριαρχούν σε άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες επιβεβαιώνουν όλους όσοι υποστηρίζουν ότι η Ρωσία προκαλεί ένα ακόμη ελληνικό παράδοξο: το παράδοξο της αδιαπραγμάτευτης συμμετοχής της Ελλάδας στους δυτικούς θεσμούς ενώ σημαντική μερίδα των πολιτών της τρέφει αντιδυτικά και φιλορωσικά αισθήματα.

Στην πρόσφατη έρευνα του Politico σε έξι ευρωπαϊκές χώρες η απόσταση που χωρίζει τη χώρα ακόμη κι από τους νότιους εταίρους της έγινε εμφανής. Το 60% των ελλήνων ερωτηθέντων δήλωσε ότι είναι «απαράδεκτη» η ρωσική επίθεση, όταν τα αντίστοιχα ποσοστά στην Ιταλία ήταν 71%, στη Γαλλία 78%, στη Γερμανία 82%, στην Ισπανία 86% και στην Ολλανδία 88%. Κι όχι μόνο. Το 34% τη βρήκε «απαράδεκτη αλλά κατανοητή». Την ίδια γνώμη είχαν μόλις το 19% στην Ιταλία, το 13% στη Γαλλία, το 11% στη Γερμανία, το 10% στην Ισπανία και το 9% στην Ολλανδία.

Δεν είναι έκπληξη

Το ρεύμα, την ύπαρξη του οποίου αναδεικνύει η συγκεκριμένη δημοσκόπηση – όπως και άλλες που έκαναν ελληνικές εταιρείες από την πρώτη εβδομάδα του πολέμου κι έπειτα – δεν εξέπληξε φυσικά κανέναν. Αναλυτές και πολιτικοί, ον και οφ δε ρέκορντ, το αποδίδουν τόσο στους ελληνορωσικούς ιστορικούς δεσμούς όσο και στο κοινό θρησκευτικό δόγμα. Κι όλοι παραδέχονται ότι «διατρέχει οριζόντια την ελληνική κοινωνία» – δεν βασίζεται, με άλλα λόγια, σε κομματικές ταυτίσεις.

Σε μέτρηση που είχε γίνει σε Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ολλανδία και Ελλάδα από τη Euroskopia, προτού οι ρωσικοί πύραυλοι αρχίσουν να βομβαρδίζουν την Ουκρανία, το 21% των Ελλήνων είχε αντιταχθεί σε κάθε είδους στήριξη – διπλωματική ή στρατιωτική – στο Κίεβο. Ηταν το μεγαλύτερο ποσοστό που καταγράφηκε στις οκτώ χώρες που συμμετείχαν. Και σίγουρα εξηγεί σε κάποιο βαθμό για ποιον λόγο η αντίθεση στην αποστολή στρατιωτικού υλικού στους Ουκρανούς, η οποία παρατηρείται σε όλες τις σφυγμομετρήσεις της περιόδου, είναι πλειοψηφική.

Πουτινοφιλία

Βέβαια, σύμφωνα με έμπειρο αναλυτή είναι λάθος η ανάγνωση της ρωσοφιλίας. «Πρόκειται», λέει, «για πουτινοφιλία. Ψηφοφόροι όλων των ελληνικών κομμάτων, άλλων – όπως της Ελληνικής Λύσης – περισσότερο κι άλλων – όπως της ΝΔ ή του ΚΙΝΑΛ – λιγότερο, έλκονται πιο πολύ από τον ηγέτη, όχι απ’ τη χώρα».

Πιθανότατα δεν έχει άδικο. Σε γκάλοπ του αμερικανικού Pew τον Ιούνιο του 2021 το 55% των Ελλήνων απάντησε ότι εμπιστεύεται τον Πούτιν – και πάλι ήταν το υψηλότερο ποσοστό στις 17 χώρες που έλαβαν μέρος. Μικρή ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια; Παρότι ο ρώσος πρόεδρος δεν είχε κρύψει ποτέ τον αυταρχισμό του τα τελευταία 22 χρόνια, το 63% της συριζαϊκής εκλογικής βάσης και το 52% της νεοδημοκρατικής απάντησαν ότι έχει την εμπιστοσύνη τους.