Πόλεμος στην Ουκρανία: Μετανιωμένοι ρώσοι στρατιώτες υποστηρίζουν ότι τους «ξεγέλασαν»

Πέντε ρώσοι στρατιώτες κάθονται σε ένα πέτρινο κτίριο. Τα μάτια τους είναι δεμένα. Είναι οι τελευταίοι αιχμάλωτοι των Ουκρανών. Μια φωνή τους ανακρίνει. «Μίλα», λέει στον επικεφαλής τους. Του ζητά να στείλει κάποιο μήνυμα στους Ρώσους που βρίσκονται στην πατρίδα τους.

«Για να μιλήσω ειλικρινά, μας ξεγέλασαν», απαντά εκείνος, αναφερόμενος στους ανωτέρους του στη Μόσχα. «Ό,τι μας είπαν ήταν ένα ψέμα. Θα έλεγα στους δικούς μου να φύγουν από τα εδάφη της Ουκρανίας. Έχουμε οικογένειες και παιδιά. Νομίζω ότι το 90% από εμάς θα συμφωνούσαν να πάνε σπίτια τους».

• Διαβάστε επίσης: Πόλεμος στην Ουκρανία: Το πρώτο «debate» Πούτιν – Ζελένσκι

Το βίντεο, διάρκειας τριών λεπτών, γυρίστηκε σε συνθήκες απίστευτης πίεσης. Είναι εμφανές ότι οι στρατιώτες είναι τρομαγμένοι. Ο Guardian, όμως, επισημαίνει ότι πολλές ακόμη συνεντεύξεις ρώσων αιχμαλώτων που κυκλοφορούν στα ουκρανικά κοινωνικά δίκτυα, τους δείχνουν να εκφράζουν παρεμφερή συναισθήματα. Φυσικά, δεν αποκλείεται να πρόκειται και για σενάρια που τους «ταΐζει» ο ουκρανικός στρατός, ο οποίος διενεργεί τον δικό του πόλεμο πληροφοριών.

Οι Ρώσοι δεν θέλουν να πολεμήσουν

Ωστόσο, η βρετανική εφημερίδα υποστηρίζει ότι σημαντικός αριθμός των στρατευμάτων εισβολής έχει χάσει το ηθικό του και δεν επιθυμεί τον πόλεμο. Ορισμένοι έχουν παραδοθεί, ενώ άλλοι έχουν εγκαταλείψει τα οχήματά τους και έχουν επιστρέψει με τα πόδια στα ρωσικά σύνορα, αφήνοντας πίσω τους όπλα και εξοπλισμό, σύμφωνα με βίντεο. Αυτά τα επεισόδια δεν αρκούν ώστε το Κρεμλίνο να χάσει τον πόλεμο, αφού ήδη έχει στραφεί στους διαρκείς βομβαρδισμούς κατοικημένων περιοχών.

Οι ψευδαισθήσεις του Κρεμλίνου

Όμως το χαμηλό ηθικό των στρατιωτών της μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που η Ρωσία δεν πέτυχε το σχέδιο πολέμου-αστραπή που φαίνεται να επιθυμούσε ο Πούτιν. Σύμφωνα με βίντεο, στους στρατιώτες που απέστειλαν στην Ουκρανία είχε δοθεί αρκετό φαγητό μόνο για δυο με τρεις ημέρες.

Το Κρεμλίνο φαίνεται να πίστευε – ή μάλλον να προωθούσε – μια εντελώς εσφαλμένη άποψη για τις συνθήκες που θα συναντούσαν οι Ρώσοι περνώντας τα σύνορα. Αρκετοί αιχμάλωτοι πολέμου δήλωσαν ότι τους είχαν διαβεβαιώσει ότι οι Ουκρανοί θα τους καλοδέχονταν ως απελευθερωτές. Οι ρωσικές δυνάμεις περίμεναν λουλούδια και επευφημίες, όχι σφαίρες και βόμβες, είπαν.

«Κάποιοι από αυτούς πίστευαν ότι επρόκειτο για στρατιωτική άσκηση. Δεν περίμεναν να συναντήσουν αντίσταση», εξηγεί ο Αρτέμ Μαζουλίν, ένας 31χρονος δάσκαλος αγγλικών από το Χάρκοβο. «Πολλοί έχουν γεννηθεί το 2002 ή το 2003. Μιλάμε για 19χρονα και 20χρονα αγόρια».

Πρόσθεσε μιλώντας στον Guardian: «Από το 2014, η ρωσική κυβέρνηση κάνει πλύση εγκεφάλου στον πληθυσμό της με προπαγάνδα. Προσπαθούν να κάνουν τους Ρώσους να πιστέψουν ότι η Ουκρανία δεν είναι αληθινή χώρα και λένε ότι την έχουν καταλάβει φασιστικά τέρατα».

«Είναι καταδικασμένοι»

Ο Μαζουλίν λέει ότι ο θείος και η θεία του, Βίκτορ και Βαλεντίνα, ίχαν μιλήσει με ρώσους στρατιώτες όταν πέρασαν από το σπίτι τους στο Κουπιάνσκ, στη βορειοανατολική Ουκρανία, κοντά στα σύνορα. Οι στρατιώτες τους είπαν ότι ψάχνουν για μπαντεριστές, δηλαδή για ακολούθους του Στεπάν Μπαντέρα, του ουκρανού φανατικού εθνικιστή ηγέτη, που κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου συνεργάστηκε με τους ναζί.

«Ο θείος μου τους είπε: “Πού σκατά βλέπετε τους μπαντερίστες;” Η θεία μου τους είπε να μην πατάνε τα παρτέρια της», θυμάται. «Αποκάλεσαν τον θείο μου “μπαμπά” και έπιασαν κουβέντα για το χόμπι του, την εκτροφή περιστεριών. Μετά πήραν το τανκ τους και έφυγαν».

Σε μαγνητοσκοπημένο διάγγελμα την Πέμπτη, ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι στάθηκε στο ίδιο μήνυμα: ότι ο Πούτιν έστειλε τις δυνάμεις εισβολής του στην Ουκρανία χωρίς μια κατανοητή αποστολή. «Έχουν χάσει το ηθικό τους. Είναι καταδικασμένοι», είπε, παροτρύνοντας τους στρατιώτες του εχθρού «να γυρίσουν σπίτι».

Οι νέοι και οι καριερίστες

Η Ουκρανία υποστηρίζει ότι στη διάρκεια του πολέμου έχουν σκοτωθεί χιλιάδες ρώσοι στρατιώτες. Το Κρεμλίνο, από την πλευρά του, ανακοίνωσε 498 νεκρούς και 1.591 τραυματίες Ρώσους.

Ο Άλεξ Κομζούν, που έχει υπάρξει σύμβουλος της πρώην πρωθυπουργού της Ουκρανίας, Γιούλια Τιμοσένκο, δήλωσε στον Guardian ότι οι ρώσοι στρατιώτες μπορούν να χωριστούν σε δυο κατηγορίες: «Υπάρχουν οι νέοι που έχουν χεστεί από τον φόβο τους. Και έπειτα υπάρχουν οι καριερίστες, που έχουν πολεμήσει στη Συρία και το Ντονμπάς».

Ο Κομβζούν παρατήρησε ότι το γενικό επιτελείο της Ρωσίας πίστευε ότι η εισβολή θα ήταν παιχνιδάκι – μια επανάληψη των επιχειρήσεων που προηγήθηκαν της προσάρτησης της Κριμαίας το 2014 ή της πρόσφατης παρέμβασης στο Καζακστάν, όπου ουσιαστικά δεν συνάντησαν αντίσταση. Αντ’ αυτού, όμως οι Ουκρανοί έχουν εμφανιστεί αποφασισμένοι να παλέψουν με ό,τι έχουν.

«Φωνάζουν βρισιές στους ενόπλους. Έχω δει τα πρόσωπα των Ρώσων. Αισθάνονται άβολα επειδή δεν το περίμεναν αυτό. Τους είπαν ότι οι Ουκρανοί είναι φυλακισμένοι από μυθικούς ναζί», τόνισε.

Αριθμοί και προπαγάνδα

Ο Νικ Ρέινολντς, ερευνητικός αναλυτής χερσαίου πολέμου και ασφάλειας στη δεξαμενή σκέψης Royal United Services Institute (Rusi), υποστηρίζει ότι οι αριθμοί των νεκρών που έχουν δημοσιεύσει οι Ουκρανοί είναι πιθανότερο να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, ενώ πρόσθεσε ότι τα βίντεο που κυκλοφορούν δείχνουν ότι οι αριθμοί που έδωσε στη δημοσιότητα η Μόσχα έχουν ξεπεραστεί προ πολλού.

Παρόλα αυτά, πρόσθεσε, δεν ξέρουμε πώς οι ουκρανικές αρχές κατέληξαν σε αυτό το σύνολο. Οι χιλιάδες νεκροί που έχουν ανακοινώσει, από μόνοι τους γεννούν υπόνοιες για υπερβολή.

Δεν υπάρχει αμφιβολία, επίσης, ότι η Ουκρανία αξιοποιεί τις δηλώσεις των αιχμαλώτων για να κάνει προπαγάνδα. Σε αρκετά βίντεο, νεαροί άνδρες καλούν τις μητέρες τους στη Ρωσία, που δεν έχουν ιδέα ότι οι γιοι τους μάχονται στην Ουκρανία. Συνήθως οι μητέρες ξεσπούν σε κλάματα. Οι ουκρανικές αρχές, σε άλλη μια μάχη του πολέμου της πληροφορίας, δημιούργησε γραμμή επικοινωνίας για τους ανήσυχους ρώσους συγγενείς.