Πανεπιστήμια: Πανίσχυρα συμβούλια, αδύναμοι πρυτάνεις – Η πρόταση Κεραμέως για τον νέο νόμο

Ανοιξιάτικος «καύσωνας» αναμένεται στα πανεπιστήμια, καθώς το υπουργείο Παιδείας μετά από μήνες περισυλλογής, ανταλλαγής απόψεων και αλλαγές πορείας, κατέληξε στην τελική πρότασή του για τον νέο νόμο-πλαίσιο της λειτουργίας τους. Ο οποίος, όπως είναι φυσικό, για μια ακόμη φορά περιστρέφεται γύρω από τα θέματα «εξουσίας» στα πανεπιστήμια και ελάχιστα αφορά στην καθημερινότητα των φοιτητών.

Από τα εσωτερικά μέλη των συμβουλίων θα επιλέγεται και ο πρύτανης. Ετσι, επιστρέφουν τα συμβούλια διοίκησης στα ΑΕΙ και «φεύγει» η απευθείας εκλογή πρύτανη από το εκλογικό σώμα και τους καθηγητές τους.

Κατ’ επέκταση, από τα… ανεξέλεγκτα πρυτανικά συμβούλια των πανεπιστημίων (εάν αυτό φοβούνταν τα προηγούμενα χρόνια οι υπουργοί Παιδείας) φαίνεται ότι πηγαίνουμε τώρα σε ανεξέλεγκτα συμβούλια ιδρυμάτων. Κι αυτό γιατί στη νέα τους μορφή τα συμβούλια δεν θα ελέγχονται από κανέναν, καθώς η σύγκλητος υποβιβάζεται και αναλαμβάνει αρμοδιότητες καθαρά ακαδημαϊκές.

Πρόταση

Τα παραπάνω αποτελούν, βέβαια, μόνο την πρόταση του υπουργείου Παιδείας, όπως παρουσιάστηκε στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, και δεν έχει πάρει ακόμη το «πράσινο φως».

Αποτελεί, ωστόσο, την πιο σκληρή μορφή της από όσες είχαν ως σήμερα διαρρεύσει, καθώς οι πληροφορίες ήθελαν τους προηγούμενους μήνες την εκλογή του πρύτανη στα ΑΕΙ να μην επηρεάζεται. Κι αυτό γιατί κάτι τέτοιο είχε κριθεί ότι θα προκαλέσει «θύελλα» στην ανώτατη εκπαίδευση.

Στην πρώτη προσπάθεια θεσμοθέτησης του ίδιου νόμου, επί κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, είχαν προκύψει το «κίνημα» ανταρτών πρυτάνεων, καταλήψεις και αναταραχές, πριν τελικά αλλάξουν διατάξεις του και φτάσουμε στον νόμο Διαμαντοπούλου 4009/2011 που ψηφίστηκε με την πλειοψηφία της Βουλής.

Εδώ να σημειώσουμε ότι έχει ήδη νομοθετηθεί από τη νυν ηγεσία του υπουργείου Παιδείας νόμος που αφορούσε τις πρυτανικές εκλογές στα ΑΕΙ (το καλοκαίρι του 2020), ο οποίος επανέφερε τα ενιαία ψηφοδέλτια πρυτάνεων-αντιπρυτάνεων και την εκλογή τους μόνο από τα μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ).

Αυτό είχε δημιουργήσει την εντύπωση ότι η σχετική διάταξη δεν μπορούσε να αλλάξει από την ίδια κυβέρνηση, πόσο μάλλον από την ίδια ηγεσία του υπουργείου Παιδείας.

Τι προβλέπεται

Συγκεκριμένα, στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη παρουσιάστηκε η συνολική πρόταση σχεδίου νόμου που περιλαμβάνει τα παρακάτω:

⇒ Τέλος της εκλογής πρυτάνεων απευθείας από το εκλογικό σώμα των ΑΕΙ. Οι πρυτάνεις θα επιλέγονται πλέον από τα εσωτερικά μέλη των νέων συμβουλίων των ΑΕΙ και θα ασχολούνται μόνο με ακαδημαϊκά θέματα των ΑΕΙ, όχι με την οικονομική ή άλλη διαχείρισή τους.

⇒ Τα συμβούλια θα είναι πανίσχυρα και ο μόνος πόλος εξουσίας στα ΑΕΙ (άρα απουσιάζουν οι ασφαλιστικές δικλίδες του νόμου), καθώς η σύγκλητος υποβαθμίζεται. Επίσης, μπορούν να εκχωρούν αρμοδιότητές τους στον πρύτανη, τον οποίον μπορούν να «παύουν» εάν κρίνουν ότι δεν ακολουθεί την πολιτική που έχει χαραχθεί.

⇒ Η συγκρότηση των συμβουλίων θα γίνεται ως εξής: Εκλογή έξι εσωτερικών μελών από την ακαδημαϊκή κοινότητα κάθε ιδρύματος με ψήφο μόνο των μελών ΔΕΠ. Τα εσωτερικά μέλη θα επιλέγουν τα υπόλοιπα πέντε εξωτερικά, μεταξύ ΑΕΙ Ελλάδας ή εξωτερικού και ενδεχομένως άλλων φορέων. Τα μέλη συμβουλίων (στο σύνολό τους) θα επιλέγουν πρύτανη (μεταξύ των εσωτερικών μελών).

⇒ Οι εκλογικές διαδικασίες παραμένουν για την εκλογή διοίκησης των τμημάτων των ΑΕΙ που διατηρούνται ως η βασική ακαδημαϊκή μονάδα και δεν απορροφώνται διοικητικά από τις σχολές.

⇒ Τα μέλη των συμβουλίων μπορούν να εκλεγούν ως δυο θητείες το ανώτερο, καθώς έχει γίνει σαφές ότι το να μένει κάποιος άνω των οκτώ ετών στη διοίκηση ανώτατου ιδρύματος μπορεί να προκαλέσει υπόνοιες περί διαφθοράς ή δημιουργίας πελατειακών σχέσεων.

⇒ Θεσπίζεται εκτελεστικός διευθυντής των ΑΕΙ (μάνατζερ), που θα είναι άτομο το οποίο διορίζει το συμβούλιο διοίκησης και μπορεί να προέρχεται από προσωπικό του ιδρύματος ή άλλον δημόσιου φορέα.

⇒ Στους νυν πρυτάνεις των ΑΕΙ θα προταθεί στην πρώτη εφαρμογή νόμου να μπουν αυτοτελώς στα συμβούλια, εάν το επιθυμούν, χωρίς τη διαδικασία νέας εκλογής στην πρώτη σύστασή τους (κάτι που είναι προφανές ότι γίνεται για να εξασφαλιστεί η συμφωνία τους). Ωστόσο, όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ των «ΝΕΩΝ», πρυτάνεις μεγάλων ΑΕΙ, αν τους ζητηθεί, είναι έτοιμοι να το αρνηθούν.

⇒ Επέκταση και αναβάθμιση του θεσμού της πρακτικής άσκησης των φοιτητών σε σύνδεση με τον παραγωγικό ιστό της χώρας, με την ίδρυση Μονάδας Πρακτικής Ασκησης σε όλα τα ΑΕΙ και υπεύθυνους ανά τμήμα. Καθορισμός του ελάχιστου ύψους αποζημίωσης των φοιτητών στο 80% του ελάχιστου μισθού.

⇒ Οι φοιτητές θα μπορούν πλέον να σπουδάζουν σε ένα τμήμα αλλά να παίρνουν μαθήματα και από άλλα τμήματα για την ευρεία μόρφωση τους. Ωστόσο, αυτό θα μπορούν να το κάνουν παρατείνοντας τις σπουδές τους (π.χ. κάποιος που σπουδάζει Ιατρική θα μπορεί να πάρει, αν θέλει, μαθήματα Φιλοσοφίας).

⇒ Εισαγωγή θεσμού εσωτερικής κινητικότητας φοιτητών μεταξύ ομοειδών τμημάτων της χώρας («εσωτερικό Erasmus»). Για παράδειγμα, ένας φοιτητής Ιατρικής θα μπορεί για ένα εξάμηνο να παρακολουθήσει μαθήματα σε άλλη Ιατρική, διαφορετικού ΑΕΙ από εκείνο που σπουδάζει.

⇒ Απελευθερώνονται οι διαδικασίες πλήρως στα μεταπτυχιακά προγράμματα, κάτι που αφορά και το ύψος των διδάκτρων τους που θα καθορίζεται πλέον κατά περίπτωση.

⇒ Αίρονται οι περιορισμοί φυσικής παρουσίας και μπορούν να γίνονται μαθήματα και εξ αποστάσεως.

⇒ Ανταποδοτικές υποτροφίες με ακαδημαϊκά κριτήρια, όπου υπάρχουν δίδακτρα (μεταπτυχιακά).

Διαφωνία

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η υπουργός Παιδείας παρουσίασε την πρότασή της στους συνεργάτες της το βράδυ της Παρασκευής.

Ωστόσο, σε αυτήν φέρεται να διαφώνησε ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας Απόστολος Δημητρόπουλος που ήταν υπέρ της ανοικτής δημόσιας πρόσκλησης για την επιλογή πρύτανη και τελικά διορισμό του από ένα ισχυρό συμβούλιο, αποτελούμενο από προσωπικότητες κύρους εντός και εκτός ΑΕΙ.

Μάλιστα, δεν προσκλήθηκε να συνοδεύσει την ηγεσία του υπουργείου στην παρουσίαση στον πρωθυπουργό.