Τουρκία – «Οταν το κράτος σού λέει να πεθάνεις, πεθαίνεις»

Είναι πρώτη φορά στην ιστορία της Τουρκίας. Μια τηλεοπτική σειρά χρηματοδοτείται και υποστηρίζεται επίσημα από τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας, τη MΙT. Η σειρά «Teşkilat» (Η Υπηρεσία), η οποία άρχισε να προβάλλεται στο κρατικό κανάλι TRT1 τον Μάρτιο θα παρουσίαζε, σύμφωνα με το δελτίο Τύπου, «τη μεγάλη εμπειρία της MΙT». Ετσι, στο πρώτο τρέιλερ, δεν ήταν έκπληξη να παρακολουθούμε τους πράκτορες της MΙT να απάγουν βίαια έναν πολίτη στη μέση του δρόμου, μέρα μεσημέρι με ένα μαύρο φορτηγό – το οποίο έχει γίνει το σύμβολο των βίαιων εξαφανίσεων στην Τουρκία.

Το σενάριο του «Teşkilat» βασίζεται σε μια ομάδα πρακτόρων της MΙT που υποτίθεται ότι σκοτώνεται σε αεροπορικό δυστύχημα για να μπορούν μετά να πραγματοποιούν ελεύθερα μυστικές επιχειρήσεις εναντίον των «κακών», οι οποίοι είναι έτοιμοι να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να αποτρέψουν την ενίσχυση της Τουρκίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το σύνθημα του «Teşkilat» είναι «Οταν το κράτος σού λέει να πεθάνεις, πεθαίνεις», το οποίο πυροδότησε αρκετές συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σίγουρα, οι παραγωγοί γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι τούρκοι ισλαμιστές και εθνικιστές υιοθετούν την παραδοσιακή αντίληψη του κράτους, που είναι το λεγόμενο Devlet-i Ebed Müddet, δηλαδή το Αιώνιο Κράτος.

Το τουρκικό κοινό είναι εξοικειωμένο με «κακούς» χαρακτήρες στις δυτικές ταινίες – παρουσιάζονται ότι μισούν την Τουρκία για ιστορικούς και θρησκευτικούς λόγους. Ωστόσο, το «Teşkilat» είναι η πρώτη τουρκική παραγωγή που παρουσιάζει έναν αρνητικό ήρωα ο οποίος είναι Αραβας και μουσουλμάνος: τον Ζαγέντ Φαντί. Στους περισσότερους θα ακουστεί ως ένα τυπικό αραβικό όνομα, όμως εμπεριέχει διπλωματικά μηνύματα. Αποτελεί τον συνδυασμό του ονόματος του υπουργού Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Αμπντουλάχ μπιν Ζαγέντ και του πρώην ηγέτη της Φατάχ, Μοχάμεντ Γιουσούφ Νταχλάν, που έχει το παρατσούκλι Αμπού Φαντί.

Η ιδέα για την παραγωγή αυτή και η υλοποίησή της έγινε σε μια περίοδο κατά την οποία οι σχέσεις της Τουρκίας με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν ιδιαίτερα τεταμένη λόγω της κρίσης που προκλήθηκε το 2017 όταν τα Εμιράτα μαζί με τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο και το Μπαχρέιν διέκοψαν τους διπλωματικούς δεσμούς με το Κατάρ, βασικό σύμμαχο της Αγκυρας. Στη συνέχεια, με τις χώρες αυτές ενώθηκαν η Ιορδανία και αρκετά άλλα κράτη, επικαλούμενα την υποστήριξη της Ντόχα σε τρομοκρατικές ομάδες όπως το Ισλαμικό Κράτος και η Αλ Κάιντα. Πρόκειται για μια σειρά που στέλνει σαφή πολιτικά και διπλωματικά μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις. Χαρακτηριστικό είναι άλλωστε ότι και οι τούρκοι πολίτες δεν την αντιμετωπίζουν ως μυθοπλασία. Στα πιο πρόσφατα επεισόδια, δύο μέλη του Ισλαμικού Κράτους παίρνουν ψεύτικα τουρκικά διαβατήρια στα οποία αναγράφεται ως μέρος γέννησης το Κιρίκαλε, μια πόλη της Κεντρικής Τουρκίας. Ηταν τόσοι οι κάτοικοι της πόλης που διαδήλωσαν και διαμαρτυρήθηκαν στην εταιρία παραγωγής, ώστε αναγκάστηκε να ζητήσει επίσημα συγγνώμη.

Από το καλοκαίρι και μετά, βέβαια, τα πράγματα έχουν αλλάξει σημαντικά στις σχέσεις της Τουρκίας με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Κύριο λόγο σε αυτή την προσέγγιση, λένε οι γνωρίζοντες, έπαιξε ο επικεφαλής της ΜΙΤ Χακάν Φιντάν, ο άνθρωπος που συνοδεύει τον πρόεδρο Ερντογάν σε όλα τα ταξίδια του στο εξωτερικό, ακόμα και μέσα στο Οβάλ Γραφείο. Οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες διαμορφώνουν συνθήκες για να καλύψουν όλα τα ενδεχόμενα – για παράδειγμα, την ημέρα που έφθανε στην Αγκυρα ο ισχυρός άνδρας των ΗΑΕ αλ Ναχιάν, η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Σαμπάχ, παρουσίαζε «απόρρητο» έγγραφο της ΜΙΤ, σύμφωνα με το οποίο τα Εμιράτα σε συνεργασία με την ισραηλινή μυστική υπηρεσία Μοσάντ και την CIA δημιούργησαν ένα think tank στη Νέα Υόρκη, το Τουρκικό Σχέδιο Δημοκρατίας, που έχει στόχο να αποσταθεροποιήσει την Τουρκία και να υπονομεύσει τον Ερντογάν εξαναγκάζοντάς τον να εγκαταλείψει την εξουσία.

Ολα αυτά δείχνουν ότι μπορεί στην επιφάνεια να μιλάμε για εξομάλυνση σχέσεων και επενδύσεις, όμως από κάτω ο πόλεμος των μυστικών υπηρεσιών συνεχίζεται. Αλλωστε τα ΗΑΕ ήταν εκείνα που έδωσαν προστασία εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο στον τούρκο μαφιόζο φυγά Σεντάτ Πεκέρ, ο οποίος επί μήνες, από ξενοδοχείο στο Ντουμπάι, έκανε με βίντεο αποκαλύψεις για τις διασυνδέσεις ανθρώπων του περιβάλλοντος Ερντογάν με το οργανωμένο έγκλημα. Τον Ιούνιο αποκάλυψε για παράδειγμα ότι ο τούρκος υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού είχε ειδοποιήσει τον διεφθαρμένο επιχειρηματία Σεζγκίν Μπαράν Κορκμάζ – γνωστό για τη σχέση του με το περιβάλλον Ερντογάν – να εγκαταλείψει τη χώρα για να αποφύγει δίωξη έπειτα από αίτημα των ΗΠΑ, στις οποίες ο Κορκμάζ και ο αδελφός του έχουν καταδικασθεί για απάτη ύψους 470 εκατομμυρίων δολαρίων. Ακριβώς το ίδιο θέμα, ήταν αυτό που προκάλεσε την Τετάρτη επεισόδια μέσα στο τουρκικό κοινοβούλιο, όταν βουλευτής της αντιπολίτευσης έδειξε μια φωτογραφία στην οποία ανέφερε ότι εικονίζεται ο Σοϊλού στο αεροσκάφος του Κορκμάζ. Πριν λίγες ημέρες κυκλοφόρησε η είδηση ότι ο Πεκέρ συνελήφθη στα ΗΑΕ «και ενδέχεται να εκδοθεί στην Τουρκία, η οποία ζητά την έκδοσή του εδώ και καιρό». Η είδηση διαψεύστηκε σχεδόν αμέσως, κανείς όμως δεν έχει αμφιβολία πως τα παρασκηνιακά παζάρια έχουν πάρει φωτιά.

Παιχνίδι των μυστικών υπηρεσιών θεωρείται από τους ειδικούς ότι ήταν και η σύλληψη πριν λίγες εβδομάδες ζεύγους Ισραηλινών στην Κωνσταντινούπολη επειδή φωτογράφιζαν αξιοθέατα, τους οποίους κατηγόρησαν για κατασκοπεία. Οι Τούρκοι ήθελαν να εμπλακούν σε διάλογο με το Ισραήλ εδώ και καιρό και ο Ερντογάν έδειξε «μεγαλόθυμος» αφήνοντας ελεύθερους τους Ισραηλινούς, με αποτέλεσμα Τουρκία και Ισραήλ να έρθουν λίγο πιο κοντά και να αποκατασταθούν δίαυλοι επικοινωνίας.

Είκοσι πέντε χρόνια έχουν περάσει από το τροχαίο στο Σουσουρλούκ όπου βρέθηκαν στο ίδιο αυτοκίνητο ο υποδιευθυντής ασφαλείας της Κωνσταντινούπολης, ένα στέλεχος των Γκρίζων Λύκων και συνεργάτης των μυστικών υπηρεσιών, καταζητούμενος για λαθρεμπόριο ναρκωτικών και ένας βουλευτής του τότε κυβερνώντος κόμματος του Ντεμιρέλ. Οι μυστικές διαδρομές στο βαθύ κράτος της Τουρκίας παραμένουν αδιασάλευτες. Μπορεί η σειρά «Teşkilat» να προσπαθεί να εξωραΐσει την κατάσταση σε ένα πολιτικό περιβάλλον όπου εκτοξεύονται από παντού κατηγορίες για διαφθορά και παιχνίδια των μυστικών υπηρεσιών, όμως η πραγματικότητα για την Τουρκία φαίνεται να κρύβει πολλές δυσάρεστες εκπλήξεις – με την οικονομική κρίση να είναι μόνο μία από αυτές.