NYT: Fake news προς… ενοικίαση – Πώς οι αντιεμβολιαστές διασπείρουν επικίνδυνες θεωρίες στα social media

Τον Μάιο, μια σειρά γάλλων και γερμανών χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με πολλούς ακολούθους, γνωστοί ως influencers, έλαβαν μια παράξενη επαγγελματική πρόταση: Μια εταιρεία δημοσίων σχέσεων με έδρα το Λονδίνο ήθελε να τους πληρώσει για να προωθούν μηνύματα εκ μέρους κάποιου πελάτη.

Η πρόταση ήρθε σε προσεγμένο τρισέλιδο κείμενο που εξηγούσε λεπτομερώς τι πρέπει να γράφουν και σε ποιες πλατφόρμες – πράγμα όχι ασυνήθιστο.

Σύμφωνα με τους New York Times, η εταιρεία δεν ζητούσε από τους εν λόγω influencers να προωθήσουν προϊόντα ομορφιάς ή πακέτα διακοπών, όπως συνήθως, αλλά ψεύδη που θα δυσφημούσαν το εμβόλιο της Pfizer κατά του κοροναϊού.

Η υπόθεση γινόταν ακόμη πιο παράξενη, καθώς η εν λόγω εταιρεία, που έφερε το όνομα Fazze, ανέφερε διεύθυνση στο Λονδίνο όπου δεν υπάρχουν στοιχεία παρουσίας της.

Παραπληροφόρηση προς… ενοικίαση

Ορισμένοι παραλήπτες της πρότασης παρουσίασαν φωτογραφίες της προσφοράς, και η αποκάλυψη αυτή υποχρέωσε τη Fazze να διαγράψει τους λογαριασμούς της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Την ίδια εβδομάδα του Μαΐου, επιφανείς χρήστες από τη Βραζιλία και την Ινδία δημοσίευσαν βίντεο που εκπλήρωναν τις απαιτήσεις της Fazze απευθυνόμενοι σε εκατοντάδες χιλιάδες θεατές.

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, το σχέδιο φαίνεται να αποτελεί μέρος μιας μυστικής βιομηχανίας, την οποία οι ειδικοί σε θέματα ασφαλείας αλλά και αμερικανοί αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι διογκώνεται συνεχώς: Είναι η βιομηχανία παραπληροφόρησης προς ενοικίαση.

Πρόκειται για ιδιωτικές εταιρίες που συνδυάζουν το παραδοσιακό μάρκετινγκ και τον σκιώδη κόσμο των γεωπολιτικών επιχειρήσεων επιρροής, και πωλούν την εκπλήρωση αποστολών που κάποτε ήταν αρμοδιότητα των κρατικών μυστικών υπηρεσιών.

Αυτό που κάνουν είναι να σπέρνουν τη διχόνοια, να αναμιγνύονται σε εκλογές, να διασκορπίζουν ψευδή αφηγήματα και να μοιράζουν θεωρίες συνωμοσίας, κατά κύριο λόγο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επιπλέον, προσφέρουν στον εντολέα τους κάτι πολύτιμο: Τη δυνατότητα να αρνηθεί τα πάντα μένοντας «καθαρός».

«Η παραπληροφόρηση προς ενοικίαση, με εταιρείες που προσλαμβάνονται από κυβερνήσεις ή κοντινούς σε αυτές πράκτορες, είναι διογκούμενη και σοβαρότατη» τονίζει ο Graham Brookie, διευθυντής του Εργαστηρίου Ψηφιακής Έρευνας του Ατλαντικού Συμβουλίου.

Αντίστοιχες εκστρατείες έχουν προσφάτως εντοπιστεί να προωθούν το κυβερνών κόμμα της Ινδίας, τους στόχους της αιγυπτιακής εξωτερικής πολιτικής, αλλά και πολιτικές προσωπικότητες στη Βολιβία και τη Βενεζουέλα.

Ta fake news βρίσκονται παντού

Σύμφωνα με τους New York Times, η δράση τους φθάνει παντού: Για παράδειγμα, στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία έχουν δραστηριότητα δύο ξεχωριστές εκστρατείες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η μία υπέρ της Γαλλίας και η άλλη υπέρ της Ρωσίας, διά της παραπληροφόρησης. Αμφότερες ευρωπαϊκές δυνάμεις παλεύουν να αυξήσουν την επιρροή τους στη χώρα.

Ομοίως, ένα κύμα αντιαμερικανικών αναρτήσεων στο Ιράκ προερχόταν τελικά από εταιρεία δημοσίων σχέσεων η οποία έχει επίσης κατηγορηθεί για την κατασκευή ψευδών αντιδράσεων κατά της ισραηλινής κυβέρνησης εντός του Ισραήλ.

Οι περισσότερες από τις εταιρείες αυτές είναι μικροεπιχειρήσεις, των οποίων η νόμιμη όψη μοιάζει με χαμηλού επιπέδου εταιρεία προώθησης προϊόντων ή αποστολής e-mail.

Σε μερικές περιπτώσεις όμως τα πράγματα είναι πιο σοβαρά. Αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης ερευνούν την υπόθεσης της Adnow. Πρόκειται για εταιρεία με έδρα τη Μόσχα, με την οποία -βάσει προφίλ υπαλλήλων στο LinkedIn- φαίνεται να συνδέεται η Fazze. Όπως αποκάλυψαν γερμανικά μέσα ενημέρωσης, κάποιοι από τους ιστοτόπους της Fazze έχουν καταχωριστεί ότι ανήκουν στην Adnow.

Οι αξιωματούχοι της ΕΕ αναζητούν ποιος έχει προσλάβει την Adnow. Ορισμένα κομμάτια της προπαγάνδας της Fazze μοιάζουν ταυτόσημα με το προωθητικό υλικό για το ρωσικό εμβόλιο Sputnik-V.