Ίαν ΜακΓιούαν: Είμαι από τους συγγραφείς που ματώνουν στο χαρτί

[…]

Μικέλα Χαρτουλάρη: Νομίζω πως διαφέρετε ως συγγραφέας λόγω του ενδιαφέροντός σας για την επιστήμη.

Ίαν ΜακΓιούαν: Πιστεύω ότι τα τελευταία 500 χρόνια αναπτύξαμε ένα σύστημα σκέψης που αυτοδιορθώνεται. Εκφράζει ιδέες οι οποίες βελτιώνονται σιγά-σιγά. Η βελτίωση των ιδεών είναι μέρος της μεθόδου. Κι αυτό δεν ισχύει στη θρησκεία. Τα ιερά της κείμενα είναι ακλόνητα. Αν πεις ότι το κείμενο είναι λάθος, είσαι βλάσφημος. Η επιστήμη προσαρμόζεται, καθώς μαθαίνουμε περισσότερα, καθώς βελτιώνονται οι μέθοδοι εξερεύνησης. Η κατανόησή μας βελτιώνεται. Είναι μια φανταστική μέθοδος κατανόησης. Μας έχει προσφέρει σχεδόν τα πάντα που μας κάνουν αυτό που είμαστε, σύγχρονοι άνθρωποι.

[…]

Ανταίος Χρυσοστομίδης: Διαβάζετε πολύ;

Ίαν ΜακΓιούαν: Δεν ξέρω. Υπάρχει μεγάλη παραγωγή. Πού και πού βγαίνει κάτι πολύ καλό. Δεν ξέρω πώς θα φαινόμαστε σε εκατό χρόνια. Δεν έχω ιδέα. Νομίζω ότι είναι όπως στην πολιτική μας. Έχουμε εξαντληθεί. Όλα τα μεγάλα κινήματα με όραμα, ο σοσιαλισμός, ο κομμουνισμός και τα μεγάλα πειράματα του φασισμού δεν έχουν οδηγήσει πουθενά. Το αποτέλεσμα ήταν μόνο νεκροί άνθρωποι. Και τώρα ζούμε σ’ έναν κόσμο που πιστεύουμε ότι μπορούμε να διορθώσουμε με μικρά βήματα. Πιστεύω ότι η λογοτεχνία είναι κάπως έτσι. Δεν υπάρχει αισθητική. Ο καθένας δουλεύει με διαφορετικό τρόπο. Κάποιοι γράφουν μυθιστορήματα που θα ταίριαζαν στον 19ο αιώνα. Άλλοι πειραματίζονται με την ανασφάλειά τους. Τα μυθιστορήματα του υπαρξισμού υπάρχουν ακόμη. Δεν είναι σαφές ότι υπάρχει κάποια ισχυρή αισθητική που θα χαρακτηρίσει την εποχή μας. Πιστεύω ότι υπάρχει πλουραλισμός ύφους και φωνών. Θα υπάρξει ένας μεγάλος μυθιστοριογράφος; Ειλικρινά, δεν ξέρω.

Μ.Χ. – Α.Χ.: Η γραφή για σας είναι μια δύσκολη υπόθεση;

Ίαν ΜακΓιούαν: Μου είναι πολύ δύσκολο να γράφω. Μου πήρε πολύ καιρό να αναπτύξω το ύφος, τη φωνή που ήθελα. Περνούσαν μήνες χωρίς να έχω γράψει τίποτα. Ήμουν βασανισμένος συγγραφέας. Λένε ότι κάποιοι συγγραφείς ματώνουν πάνω στο χαρτί. Κι άλλοι ότι γράφουν χωρίς δυσκολία. Είμαι από τους συγγραφείς που ματώνουν στο χαρτί. Οι περισσότεροι νέοι συγγραφείς γράφουν μυθιστόρημα. Εγώ έγραφα για πολλά χρόνια, οκτώ χρόνια, πριν ξεκινήσω να γράφω μυθιστόρημα περίπου στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Και πάλι ήταν ένα πολύ σύντομο μυθιστόρημα. Και το επόμενο ήταν επίσης πολύ σύντομο. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, ενώ έγραφα ήδη 15 χρόνια, άρχισα να χαλαρώνω και να βρίσκω έναν μεγαλύτερο καμβά, να δημιουργώ σωστούς χαρακτήρες, να τους συνδέω με τον κόσμο μας. Αυτό που μου αρέσει είναι να δουλεύω χειρόγραφα παράλληλα με τον υπολογιστή. Ο υπολογιστής μοιάζει λιγότερο με μηχάνημα από τη γραφομηχανή. Αποθηκεύει στη μνήμη του. Κι αυτό θυμίζει πώς λειτουργεί το μυαλό. Η γραφομηχανή δεν ήταν έτσι, λόγω του μηχανικού ήχου της. Οπότε με χαροποιεί να δουλεύω στο τετράδιο και μετά να πηγαίνω στον υπολογιστή. Προσπαθώ να κάνω ένα προσεκτικό πρώτο χέρι. Έχω την αίσθηση ότι, αν το πρώτο χέρι δεν είναι σωστό, τότε και τα υπόλοιπα δεν θα είναι καλά.

[…]

Μ.Χ. – Α.Χ.: Είναι δύσκολο να γράφεις για την ευτυχία;

Ίαν ΜακΓιούαν: Πρέπει να πω ότι, αν το μυθιστόρημα δεν ενστερνίζεται τα στοιχεία της ύπαρξης που μας προσφέρουν χαρά, τότε λέει τη μισή αλήθεια. Έχω παραστεί σε συνέδρια με συγγραφείς κι ακαδημαϊκούς. Κάθονται στο βάθρο και λένε ότι η ζωή είναι απαίσια και πως τα υπαρξιακά και πολιτικά προβλήματα μάς τσακίζουν, ότι όλα είναι μαύρα και η λογοτεχνία πρέπει να το αντικατοπτρίζει. Μετά πάνε στο μπαρ και πίνουν κρασί, λένε για τις διακοπές με σκι που έκαναν, ότι κάποιος έκανε υπέροχο σεξ με μια κοπέλα που μόλις γνώρισε, άλλος αγόρασε ποδήλατο και τρέχει στα βουνά. Τίποτε απ’ αυτά δεν υπάρχει στην αισθητική τους. Οπότε υπάρχει ένα ψέμα εδώ. Υπάρχει κακοπιστία. Αυτό είναι σημαντικό για μένα. Πρέπει να γνωρίζεις την πολυπλοκότητα της ύπαρξης. Ειδικά για εμάς που ζούμε στη Δύση. Απολαμβάνουμε πολλά προνόμια. Ζούμε σε ανοιχτή κοινωνία, έχουμε πρόσβαση σε βιβλία και σε υγεία. Σπαταλούμε τις ελευθερίες μας και τα προνόμιά μας αν δεν αναγνωρίζουμε την αξία τους. Γι’ αυτό θεωρώ ότι η λογοτεχνία που ανάγει τη μιζέρια σε αισθητική είναι κακοπιστία.

*Αποσπάσματα από συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Ίαν ΜακΓιούαν στον Ανταίο Χρυσοστομίδη και τη Μικέλα Χαρτουλάρη, στο πλαίσιο της εκπομπής της ΕΡΤ Οι κεραίες της εποχής μας (πηγή: περιοδικό διαβάζω, τεύχος 512, Νοέμβριος 2010).

Ο πολυβραβευμένος βρετανός συγγραφέας Ίαν ΜακΓιούαν (Ian Russell McEwan) γεννήθηκε στις 21 Ιουνίου 1948 στο Aldershot της νοτιοανατολικής Αγγλίας.

Πέρασε μεγάλο μέρος των παιδικών του χρόνων στην Άπω Ανατολή, τη Γερμανία και τη Βόρεια Αφρική, όπου υπηρετούσε ο πατέρας του ως αξιωματικός του Βρετανικού Στρατού.

Όταν επέστρεψε στην Αγγλία, φοίτησε στα Πανεπιστήμια Sussex και East Anglia.

Με την πρώτη συλλογή διηγημάτων του First Love, Last Rites (1975) απέσπασε το 1976 το βραβείο Somerset Maugham.

Ακολούθησε μια δεύτερη συλλογή διηγημάτων του με τίτλο In Between the Sheets (1978).

Το πρώτο μυθιστόρημα του ΜακΓιούαν, με τίτλο The Cement Garden, κυκλοφόρησε το 1978.

Ακολούθησαν πολυάριθμα μυθιστορήματα του ιδίου: The Comfort of Strangers (1981), The Child in Time (1987), The Innocent (1990), Black Dogs (1992), Enduring Love (1997), Amsterdam (χάρη σε αυτό απέσπασε το βραβείο Booker το 1998), Atonement (2001), Saturday (2005), On Chesil Beach (2007), Solar (2010), Sweet Tooth (2012), The Children Act (2014), Nutshell (2016), Machines Like Me (2019), The Cockroach (2019).

Εξάλλου, ο ΜακΓιούαν έχει εργαστεί ως σεναριογράφος για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο.