Μεξικό: Παιδιά στα όπλα

Τα μισά τους πρόσωπα είναι καλυμμένα με μαντήλια. Τα μεγαλύτερα κρατούν στα χέρια όπλα. Τα μικρότερα, κάτω των 12 ετών, έχουν εφοδιαστεί με ψεύτικα. Σε παράταξη, φωνάζουν δυνατά όλα μαζί «Viva!».

Αν και ανήλικοι, είναι το νέο αίμα της πολιτοφυλακής στην Αγιαχουαλτέμπα, ένα χωριό αυτοχθόνων, στο νοτιοανατολικό Μεξικό, στην πολιτεία Γκερέρο: μία από τις πιο πλούσιες σε φυσικούς πόρους, αλλά συνάμα από τις φτωχότερες στη χώρα και μακράν από τις πιο βίαιες, καθώς τη λυμαίνονται καρτέλ ναρκωτικών.

Η φετινή ήταν η τρίτη χρονιά στη σειρά που οι ανήλικοι μετείχαν στην στρατιωτικού τύπου παρέλαση της πολιτοφυλακής στην Αγιαχουαλτέμπα.

«Δίκοπο μαχαίρι»

Οι προηγούμενες παρελάσεις είχαν ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων από οργανώσεις προάσπισης των δικαιωμάτων των παιδιών και επικριτικά σχόλια από την μεξικανική κυβέρνηση, την οποία οι χωρικοί -όχι μόνον Αγιαχουαλτέμπα, αλλά και της ευρύτερης περιοχής- κατηγορούν ότι τους έχει εγκαταλείψει στην τύχη τους, λεία των εγκληματικών συμμοριών.

Η παρέλαση -μία παράσταση για τα διεθνή ΜΜΕ, που σπεύδουν να την καλύψουν- είναι μία επίδειξη δύναμης των χωρικών, που μπροστά στον φόβο εκπαιδεύουν στα όπλα τα παιδιά τους, και ταυτόχρονα μία κραυγή αγωνίας για το μέλλον τους, που απειλούν οι ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος, αλλά και η κρατική αδιαφορία.

Η πιο ισχυρή ομάδα στην περιοχή είναι η Los Ardillos, που για τους χωρικούς συνιστά διπλή απειλή.

Τα μέλη της όχι μόνον επιδιώκουν να καταλάβουν με τη βία όλη την περιοχή, για να καλλιεργήσουν κόκα και παπαρούνα, αλλά αναγκάζουν αυτόχθονες, ενήλικες και ανήλικους, να εργάζονται σαν σκλάβοι στην παραγωγή ναρκωτικών.

Οι περισσότεροι από όσους προσπάθησαν να αντισταθούν, είτε βρέθηκαν δολοφονημένοι, είτε εγκατέλειψαν για πάντα την κοινότητα του Χοσέ Χοακίν ντε Χερέρα, όπου ανήκει η Αγιαχουαλτέμπα.

Όμως οι 600 κάτοικοι του χωριού -ανάμεσά τους 9 χήρες, 14 ορφανά και 34 κάτοικοι παρακείμενων χωριών, που έχουν πια ερημώσει- δηλώνουν αποφασισμένοι να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους.

Πολύπλοκο πρόβλημα

Η συγκρότηση ένοπλης πολιτοφυλακής προβλέπεται από τη μεξικανική νομοθεσία. Η εκπαίδευση των παιδιών στα όπλα, λένε οι κάτοικοι της Αγιαχουαλτέμπα, είναι μια λύση ανάγκης, που υπαγορεύουν λόγοι αυτοάμυνας, αλλά και επικοινωνιακοί, ώστε να ακουστούν οι εκκλήσεις τους για βοήθεια.

«Δεν είμαστε εγκληματίες», λένε στο μικρόφωνο οι ανήλικοι πολιτοφύλακες, στην εκδήλωση που στήθηκε μετά την παρέλαση στο αυτοσχέδιο γήπεδο μπάσκετ του χωριού.

«Με το να αποδίδεται στο εμπόριο ναρκωτικών η ευθύνη για όλα τα δεινά, οι αρχές καταλήγουν να στρέφουν αλλού το βλέμμα -είναι σαν να λένε ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι», λέει στην ισπανική εφημερίδα El Pais o Γαλλο-αργεντίνος κοινωνιολόγος Ρομάν Λε Κουρ, που ζει στο Μεξικό τα τελευταία 12 χρόνια και εργάζεται στην μη κυβερνητική οργάνωση Noria, που εστιάζει στην καταπολέμηση της βίας.

«Αυτό που συμβαίνει εδώ», επισημαίνει, «είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα, ένα πρόβλημα φτώχειας και εγκατάλειψης. Δεν αρκεί να κατηγορεί κανείς τη βία των καρτέλ και να αφήνει τις αυτόχθονες κοινότητες να κυβερνούν, χωρίς καμία υποστήριξη».

«Τα απλοϊκά μηνύματα οδηγούν σε απλουστευμένες λύσεις», παρατηρεί ο Λε Κουρ, τονίζοντας ότι θα χρειαστούν πολλά για να επέλθει στην πιο βίαιη μεξικανική πολιτεία η ειρήνη.

Φαύλος κύκλος

Προς το παρόν, στην Αγιαχουαλτέμπα θριαμβεύουν ο φόβος και η φτώχεια.

Γιατρός πατά το πόδι του στο χωριό μόνον εάν προκύψει έκτακτη ανάγκη. Οι έμποροι δέχονται να μεταφέρουν προϊόντα στους χωρικούς μόνον εάν έχει γίνει προεξόφληση.

Τα παιδιά, με το που θα τελειώσουν το δημοτικό, εγκαταλείπουν μια και καλή το σχολείο. Το κοντινότερο γυμνάσιο είναι αρκετά χιλιόμετρα μακριά. Κι αυτά φοβούνται να φύγουν από το χωριό, γιατί αρκετοί συνομήλικοί τους που το επιχείρησαν έπεσαν θύματα απαγωγής ή δολοφονίας.

Στις 6 Ιουνίου, εν τω μεταξύ, διεξάγονται βουλευτικές και τοπικές εκλογές στο Μεξικό. Την Αγιαχουαλτέμπα δεν έχει επισκεφθεί κανένας υποψήφιος.

Ούτως ή άλλως, οι περισσότεροι κάτοικοί της δεν πιστεύουν πια ότι κάποιος πολιτικός που θα ασχοληθεί με το πρόβλημά τους.

Κι έτσι, αν και θέλουν να ζήσουν ειρηνικά, λένε ότι θα συνεχίσουν να παίρνουν γενιά προς γενιά τα όπλα τους. Μεγάλοι και μικροί…