Η λογική της προόδου

Για όσους εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η πολιτική είναι και θέμα ιδεών, όχι μόνον ισχύος, η χθεσινή αντιπαράθεση των αρχηγών στη Βουλή είχε μια ευχάριστη έκπληξη. Το νομοσχέδιο και τα όσα προβλέπει για την ασφάλεια των πανεπιστημίων ήταν το πεδίο της αναμέτρησης του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Αλέξη Τσίπρα, όμως η αποφασιστική μάχη μεταξύ τους αφορούσε την έννοια της προόδου και την ιδιότητα του προοδευτικού. Ποιο είναι το πραγματικά προοδευτικό και ποιο το κατ’ όνομα μόνο; Ακριβώς επί της ουσίας του θέματος, δηλαδή.

Ο Μητσοτάκης ήταν πιο καλά και πιο βαθιά προετοιμασμένος. Ο Τσίπρας, πρόχειρος και μπανάλ, με κάποιες εξωραϊστικές πινελιές με τις οποίες θα καταπιαστώ παρακάτω, αιφνιδιάστηκε και δεν συνήλθε ποτέ από την αρχική λαχτάρα. Η κεντρική ιδέα της ομιλίας του Πρωθυπουργού ήταν ότι οι αλλαγές που επιφέρει το νομοσχέδιο στη λειτουργία της Ανωτάτης Παιδείας είναι προς όφελος των πολλών και των περισσότερο αδύναμων οικονομικά, αφού αναβαθμίζουν ένα δημόσιο αγαθό και διευκολύνουν την πρόσβαση σε αυτό. Επομένως, η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης συνιστά την υπεύθυνη προοδευτική θέση, αυτή που επιδιώκει να φέρει το μεγαλύτερο καλό για τους περισσότερους ανθρώπους. Εν ολίγοις, ο Κυριάκος αναποδογύρισε το ιδεολογικό κατασκεύασμα της Αριστεράς περί προόδου.

Το φαρμακερό όμως το είχε για το τέλος. Ηταν ένα απόσπασμα από κάποιο καταστατικό κείμενο της Νεολαίας Λαμπράκη, το οποίο υμνούσε την αριστεία, και ζήτησε ρητορικά από τον προέδρο του ΣΥΡΙΖΑ να το προσυπογράψει. Ο Τσίπρας πραγματικά σοκαρίστηκε και θύμωσε. Δεν περίμενε ποτέ να του βγει ο Μητσοτάκης από τα αριστερά, επικαλούμενος μάλιστα τους Λαμπράκηδες.

Κατά το πρώτο δεκάλεπτο της ομιλίας του, ο θυμός του ήταν αισθητός και χρωμάτιζε τον λόγο του με προσβολές προς τον Μητσοτάκη. Ηταν φανερά αναστατωμένος, με τον τρόπο του ανθρώπου που θαρρείς ότι έχει μόλις δεχθεί σεξουαλική παρενόχληση. Μετά το τέταρτο είχε καταφέρει να τον ελέγξει, αλλά η ζημιά είχε γίνει, δεν μπορούσε πια να δώσει την παράσταση όπως την είχε προετοιμάσει στο μυαλό του.

Τον καταλαβαίνω που έσκασε, διότι είχε ετοιμάσει μια εμφάνιση που θα τόνιζε το κύρος και τη σοβαρότητά του. Κατ’ αρχάς, η γλώσσα του. Πετούσε κάτι «ουδόλως», κάτι «εν τοιαύτη περιπτώσει», γενικώς το γλωσσικό ύφος είχε εξελιχθεί επί το λογιότερον και το πιο καθαρεύον. Ανάλογη στροφή προς τη σοβαρότητα παρατήρησα και στα ενδυματολογικά του. Μπλέιζερ με χρυσά κουμπιά (και μυτερά πέτα). Το κούμπωνε, το ξεκούμπωνε, έβαζε το χέρι στην τσέπη, ήθελε να δείξει άνεση μέσα στο ρούχο του: το φορούσε, δεν τον φορούσε.

Ολα αυτά πήγαν στον βρόντο, μαζί με την καθυστερημένη αναγνώρισή του για σοβαρό πρόβλημα βίας σε ορισμένα πανεπιστήμια. Πόση εντύπωση να κάνει, δηλαδή, όταν μόλις τώρα αναγνωρίζει αυτό στο οποίο η κυβέρνηση επιχειρεί να δώσει λύση; Αναγνωρίζοντας τώρα το πρόβλημα της βίας, έστω και εν μέρει, το μόνο που πετυχαίνει είναι να αναδεικνύει πόσο καθυστερημένος είναι σε σχέση με τις εξελίξεις στην πραγματικότητα. Αυτή είναι η ουσία, όχι οι καθαρεύοντες τύποι στον λόγο και τα χρυσά κουμπιά του μπλέιζερ. Αλλά και τι αξία να έχουν πια οι καταγγελίες περί αυταρχισμού και ακραίας καταστολής, όταν η προοδευτική επιλογή είναι με την πλευρά της μεταρρύθμισης, ενώ οι κατ’ όνομα προοδευτικοί αγωνίζονται να συντηρήσουν ένα σύστημα άδικο για τους πολλούς;

Η χθεσινή ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Βουλή ήταν η περισσότερο ιδεολογική, αν μπορώ να το πω έτσι, από όσες έχει κάνει μέχρι τώρα. Μετέθεσε το κέντρο βάρους της προόδου, ως πολιτικής αξίας, στη λογική επιλογή που υπηρετεί τα συμφέροντα των πολλών και των άξιων. Το περίφημο κέντρο της πολιτικού φάσματος είναι στη λογική μάς είπε χθες ο Κυριάκος και δεν βλέπω πώς θα διαφωνούσε κανείς με τη διαπίστωση αυτή. Το βλέπουμε γενικότερα, άλλωστε, στα μέτρα στήριξης της οικονομίας που παίρνει η κυβέρνηση και έχουν τεράστιο κόστος. Ενδιαφέρεται κανείς αν χαρακτηρίζονται αριστερά ή δεξιά; Είναι τα απολύτως λογικά υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες. Και αυτό είναι το μόνο που μετράει.