Πρόσβαση για όλους στην παιδεία

Τους μήνες που πέρασαν είχαμε το μεγαλύτερο παγκόσμιο πείραμα στην τηλεκπαίδευση. Τα μέτρα για την πανδημία υποχρέωσαν σχολεία και πανεπιστήμια να περάσουν σε συστήματα εξ αποστάσεως διδασκαλίας με χρήση νέων τεχνολογιών. Καθηγητές, δάσκαλοι, φοιτητές και μαθητές άφησαν τις τάξεις και κάθισαν μπροστά στις οθόνες, διαμορφώνοντας μια νέα συνθήκη.

Παρά την αρχική αμηχανία και τη φυσιολογική δυσκολία προσαρμογής, το πείραμα στη χώρα μας ήταν γενικά πετυχημένο, έστω και εάν αποκάλυψε ότι εξακολουθούμε να έχουμε πτυχές ενός «ψηφιακού χάσματος». Μπορέσαμε έτσι να αποφύγουμε τον μεγάλο κίνδυνο, δηλαδή τη χαμένη σχολική χρονιά και το χαμένο ακαδημαϊκό εξάμηνο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδίως στα πανεπιστήμια, υπήρξε και αυξημένο ενδιαφέρον, μια και για τους φοιτητές ήταν και μια διέξοδος από τον ιδιότυπο υποχρεωτικό εγκλεισμό.

Ωστόσο, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη διά ζώσης διδασκαλία. Ο λόγος είναι ότι στην άμεση επαφή υπάρχει μια δυναμική επικοινωνία που κινητοποιεί καλύτερα νοητικές δυνατότητες και επιτρέπει καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα. Γι’ αυτόν τον λόγο και κανένας δεν υποστηρίζει ότι η τηλεκπαίδευση είναι καλύτερη από τη διά ζώσης διδασκαλία.

Ομως, θα ήταν λάθος να δούμε και την τηλεκπαίδευση και ευρύτερα τα εργαλεία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης απλώς ως λύσεις ανάγκης. Αντίθετα, αποτελούν βασικά εργαλεία για να αποκτήσουν ακόμη περισσότεροι άνθρωποι πρόσβαση στη γνώση, άνθρωποι που μπορεί να μην είχαν τη δυνατότητα να βρεθούν σε ένα παραδοσιακό αμφιθέατρο.

Σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι αναζητούν διαρκώς τη γνώση και όπου διαρκώς προκύπτουν ανάγκες για επανεκπαίδευση και επανακατάρτιση, ακριβώς για να μπορέσουν να διεκδικήσουν ένα καλύτερο εργασιακό μέλλον, η γενίκευση της χρήσης τέτοιων εργαλείων μπορεί να δημιουργήσει προϋποθέσεις για μια μορφωτική επανάσταση. Δηλαδή, να αποκτήσουν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας μόρφωση, είτε γενική είτε εξειδικευμένη και τεχνική, ακόμη περισσότεροι άνθρωποι, ως αναγκαία συνθήκη για να έχουν μια πραγματική ισότητα ευκαιριών. Το ιστορικό αίτημα «παιδεία για όλους» μπορεί έτσι να βρει μια σύγχρονη δικαίωση.