Συστήματα Πλοήγησης στις αρθροπλαστικές επεμβάσεις

Τί είναι τα συστήματα πλοήγησης στις ορθοπαιδικές επεμβάσεις;
Συχνά ακούμε τις έννοιες, ρομποτική χειρουργική, ορθοπαιδικές επεμβάσεις υποβοηθούμενες με υπολογιστή, συστήματα πλοήγησης… Ένα από τα πιο πρόσφατα επιτεύγματα της τεχνολογίας στην ορθοπαιδική χειρουργική των τεχνητών αρθρώσεων είναι να μας επιτρέπει να αντικαταστήσουμε κατεστραμμένες αρθρώσεις, με ασύλληπτη -έως τώρα- ακρίβεια, με τη βοήθεια των συστημάτων πλοήγησης. Τί είναι τελικά αυτά τα περίφημα συστήματα πλοήγησης; Τί ακριβώς επιτυγχάνουν που δεν γινόταν στο παρελθόν; Πόσο βοηθούν τον χειρουργό και πόσο απαραίτητα είναι πλέον;

Ποια τα πλεονεκτήματα των συστημάτων πλοήγησης στις αρθροπλαστικές επεμβάσεις;
Εκείνο το οποίο είχαμε πετύχει έως σήμερα στην χειρουργική των ολικών αρθροπλαστικών ήταν σημαντικό. Μπορούσαμε να αντικαταστήσουμε αρθρώσεις που είχαν καταστραφεί, με τεχνητές αρθρώσεις, κατασκευασμένες από υλικά πολύ φιλικά προς τον ανθρώπινο οργανισμό, με μακρά διάρκεια ζωής. Η δυσκολία όμως βρισκόταν στην ικανότητά μας να τοποθετήσουμε με απόλυτη ακρίβεια τις τεχνητές αυτές αρθρώσεις, αναπαράγοντας όσο το δυνατόν πιο πιστά τη φυσιολογική ανατομία του ασθενούς. Παρά τον ενδελεχή προεγχειρητικό σχεδιασμό, βασιζόμενοι στην τρισδιάστατη απεικόνιση του σκελετού μέσω αξονικών τομογραφιών και την εικονική τοποθέτηση των υλικών των τεχνητών αρθρώσεων, δεν ήμασταν απόλυτα σίγουροι στο χειρουργείο για το αποτέλεσμα, δεδομένου ότι η ικανότητα που έχει το ανθρώπινο μάτι και χέρι να τοποθετήσει με ακρίβεια μοιρών μια πρόθεση, είναι πεπερασμένη, έχει ένα όριο.

Η πλοήγηση υποβοηθούμενη από υπολογιστή computer-assisted navigation έχει πλέον εξέχοντα ρόλο σε πολλές ορθοπαιδικές επεμβάσεις, κυρίως αυτές που αφορούν στην αντικατάσταση των φθαρμένων αρθρικών επιφανειών με μεταλλικές προθέσεις (ολική αρθροπλαστική ισχίου, ολική αρθροπλαστική γόνατος, ολική αρθροπλαστική ώμου). Δίνεται, λοιπόν, στον ορθοπαιδικό χειρουργό η δυνατότητα να αλληλεπιδρά -σε πραγματικό χρόνο- με τον υπολογιστή του συστήματος πλοήγησης, όσον αφορά στην τοπογραφική ανατομία της άρθρωσης που πρόκειται να αντικαταστήσει, με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιούνται τα διεγχειρητικά λάθη και να επιτυγχάνεται το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα.

Είναι όλα τα συστήματα πλοήγησης ίδια;
Υπάρχουν δύο βασικές μεγάλες κατηγορίες των συστημάτων πλοήγησης, τα ενεργητικά και τα παθητικά συστήματα.

Τα ενεργητικά, μπορούν με ακρίβεια να εκτελέσουν συγκεκριμένες χειρουργικές πράξεις ή να εμποδίσουν-προστατέψουν το χειρουργό να κινηθεί διεγχειρητικά πέρα από ένα προκαθορισμένο όριο που έχει ορίσει ο ίδιος κατά τον προεγχειρητικό σχεδιασμό.

Τα παθητικά συστήματα πλοήγησης, αλληλεπιδρούν και αυτά με τον χειρουργό κατά τη διάρκεια της επέμβασης, προσφέροντάς του πολύτιμες διεγχειρητικές πληροφορίες, οι οποίες εμφανίζονται στην οθόνη του υπολογιστή, όσον αφορά στην ανατομία της περιοχής και το σωστό προσανατολισμό των προθέσεων, αλλά του αφήνουν την επιλογή να πάρει όποια απόφαση κρίνει ο ίδιος καλύτερη για τον ασθενή, ακόμα και την ώρα του χειρουργείου.

Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, και εφόσον έχουμε κάνει τον προεγχειρητικό σχεδιασμό με τη βοήθεια αξονικής τομογραφίας, χρησιμοποιούμε ειδικά εργαλεία με αισθητήρες ανίχνευσης που μεταδίδουν στην οθόνη του υπολογιστή την ακριβή και πραγματική τους θέση. Η ένδειξή τους μετατρέπεται με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού σε δισδιάστατη ή τρισδιάστατη απεικόνιση, έτσι ώστε ο χειρουργός να έχει τη δυνατότητα να ελέγχει διαρκώς την ακρίβεια τόσο των κινήσεων του, όσο και την άριστη εφαρμογή των προθέσεων όπως είχε προσχεδιάσει. Έτσι, αναπαράγουμε την ανατομία του αρρώστου με μεγαλύτερη ακρίβεια, ο οργανισμός του αναγνωρίζει την τεχνητή άρθρωση ως φυσιολογική, την αφομοιώνει γρηγορότερα και ο άρρωστος νιώθει σαν να μην είχε ποτέ του πρόβλημα.

Τα συστήματα πλοήγησης είναι το πιο ισχυρό εργαλείο στο οπλοστάσιο του σύγχρονου ορθοπαιδικού χειρουργού, αυτή τη στιγμή, με απεριόριστες δυνατότητες και εφαρμογές που διαρκώς διευρύνονται. Το μέλλον είναι ήδη εδώ!

Αντωνογιαννάκης Εμμανουήλ
Διευθυντής Γ’ ορθοπαιδικής κλινικής ΥΓΕΙΑ
Διευθυντής Κέντρου Αρθροσκόπησης & Χειρουργικής Ώμου
https://www.shoulder.gr
Fb: Κέντρο Αρθροσκόπησης & Χειρουργικής Ώμου