Ο εκβιασμός των ΗΠΑ στον Ερντογάν και η Ελλάδα ως μοχλός πίεσης

Στριμωγμένη στη γωνία βρίσκεται η Τουρκία από τη Δύση, με αιχμή την αγορά των ρωσικών S-400, ενώ η κρίση στην οικονομία βαθαίνει. Η επιμονή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη συγκεκριμένη αγορά ως ένδειξη αποφασιστικότητας και αυτονομίας κινήσεων από την πλευρά του, ήταν η αφορμή για έκρηξη στις αμερικανο- τουρκικές σχέσεις, που οδηγούνται στα άκρα.

Η Ουάσιγκτον δείχνει αποφασισμένη να πιέσει την Άγκυρα στο μέγιστο βαθμό ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξουν συνέπειες να επιστρέψει υπό την κηδεμονία της Δύσης. Την ίδια στιγμή ο Ρ. Ερντογάν θέλει να αποδείξει – στο εσωτερικό – ότι είναι σε θέση να επιβάλλει τις αποφάσεις του και δεν υποχωρεί, αλλά βρίσκει νέες συμμαχίες. Στέλνει δε μήνυμα και στο εξωτερικό, εκβιάζοντας για τα μέγιστα δυνατά οφέλη στο ενεργειακό παιχνίδι και επιχειρώντας να δείξει ότι δεν έχει ξεχάσει το πραξικόπημα του 2016 το οποίο είναι πεπεισμένος ότι οργανώθηκε από τις ΗΠΑ.

Μοχλός οι σχέσεις με την Ελλάδα

Ο εκβιασμός των ΗΠΑ δεν περιορίζεται στο θέμα του ΝΑΤΟ, καθώς πιέζουν την Τουρκία εκεί που πονάει και εθνικά και οικονομικά. Πιο συγκεκριμένα οι δηλώσεις των ΗΠΑ υπέρ της Ελλάδας και της Κύπρου όσον αφορά την αλλαγή των ενεργειακών συσχετισμών στην Ανατολική Μεσόγειο, με δεδομένες και τις νέες ανακαλύψεις στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, χτυπάνε άμεσα την Άγκυρα καθώς της στερούν το ρόλο του ρυθμιστικού παράγοντα στο ενεργειακό παιχνίδι με σημαντικές οικονομικές συνέπειες σε βάθος χρόνου. Παράλληλα η Ελλάδα είναι ένας μοχλός πίεσης που πονάει πολύ, αφού η ενίσχυση του γοήτρου Αθήνας και Λευκωσίας να πλήττει ακόμα περισσότερο επικοινωνιακά τον Ερντογάν και οι ΗΠΑ το γνωρίζουν και το εκμεταλλεύονται.

Το ερώτημα που θα τεθεί την κρίσιμη στιγμή θα είναι εάν η Δύση και πιο συγκεκριμένα οι ΗΠΑ αντέχουν να χάσουν οριστικά την Τουρκία και αν η Τουρκία αντέχει να απογαλακτιστεί από την Ουάσιγκτον και να βρεθεί απέναντι της και δη εκτός ΝΑΤΟ. Πόσο ισχυροί είναι οι νέοι δεσμοί που οικοδομεί η Άγκυρα με τη Μόσχα και κατά πόσο μπορούν να αντικαταστήσουν την πολύπλευρη εξάρτηση της Τουρκίας από τη Δύση και κυρίως την οικονομική;

Οι ΗΠΑ μετά το δίλημμα προς την Τουρκία: «Είστε με το ΝΑΤΟ ή με τη Ρωσία;» και τις δηλώσεις ότι οι S-400 θα έχουν σαν συνέπεια το πάγωμα της πώλησης των αμερικανικών F-35 προς την Τουρκία εξετάζουν το ενδεχόμενο να πουλήσουν τα μαχητικά, μεταξύ άλλων και στην Ελλάδα. Η Αθήνα σε επίπεδο ρητορικής τουλάχιστον αναβαθμίζεται σε σύμμαχο πρώτης γραμμής για την Ουάσιγκτον.

Το νομοσχέδιο στο Κογκρέσο

Ταυτόχρονα στο αμερικανικό κοινοβούλιο κατατέθηκε νομοσχέδιο το οποίο επιδιώκει να παγιώσει το ενδιαφέρον της αμερικανικής διπλωματίας για την Ανατολική Μεσόγειο και να προχωρήσει σε μια ουσιαστική αναθεώρηση της αμερικανικής στρατηγικής με στόχο να αναγνωριστούν οι νέες πραγματικότητες που έχουν διαμορφωθεί στην περιοχή. Για πρώτη φορά στην ιστορία του Κογκρέσου κατατέθηκε νομοσχέδιο που προβλέπει ότι ο υπουργός Εξωτερικών θα πρέπει να υποβάλει λίστα στη Βουλή με τον αριθμό των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου και της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ ζητείται και η άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Στο ίδιο νομοσχέδιο ζητείται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ να εμποδίσει την μεταφορά των μαχητικών F-35, εφόσον η Άγκυρα συνεχίσει την υλοποίηση του σχεδιασμού της για την αγορά του ρωσικού συστήματος αεροπορικής άμυνας S-400.

Μάλιστα, επισημαίνεται πως μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να οδηγήσει και στην γενικότερη επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας, καθώς κάτι τέτοιο προβλέπεται στο πλαίσιο του Νόμου Περί Αντιμετώπισης των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων (CAATSA). Υπενθυμίζεται ότι η κατασκευάστρια εταιρία των S-400, Almaz-Antey Air and Space Defense Corporation JSC, βρίσκεται υπό καθεστώς κυρώσεων μετά την απόφαση που έλαβε η αμερικανική κυβέρνηση στις 27 Οκτωβρίου 2017.

Ο κλοιός γύρω από την Τουρκία στενεύει επικίνδυνα, τη στιγμή μάλιστα που έχει ξεκινήσει σοβαρή κινητικότητα γύρω από το Κυπριακό, καθώς εταιρείες και ενεργειακά λόμπι πιέζουν για άμεση λύση, με στόχο δυνατότητα πλήρους εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων του νησιού. Και ο «τζόγος» γύρω από το συγκεκριμένο ζήτημα είναι εξαιρετικά επικίνδυνος

Η οικονομία

Αξίζει να σημειωθεί ότι απόφαση τυχόν κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας στον τομέα της οικονομίας θα προκαλέσουν ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα στο Ρ. Ερντογάν, που έχει υποστεί ήδη μία βαριά ήττα από την κρίση που πλήττει τη χώρα από πέρυσι.

Ο Ερντογάν τραβάει το σχοινί

Στον απόηχο των εξελίξεων και των πιέσεων τόσο ο Ρ. Ερντογάν, όσο και ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανεβάζουν τους τόνους και «τραβάνε το σχοινί», με δηλώσεις τους υποστηρίζοντας ότι η Τουρκία ενδέχεται να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη και άλλα αντιαεροπορικά συστήματα από την Ρωσία, αν δεν μπορέσει να αγοράσει τα αμερικανικά συστήματα Patriot και αεροσκάφη F-35 από τις ΗΠΑ, ενισχύοντας έτσι την προοπτική μιας πιο στενής αμυντικής συνεργασίας αυτής της χώρας μέλους του ΝΑΤΟ με την Μόσχα.

Τη διαμάχη δείχνει να εκμεταλλεύεται και η Μόσχα, με τον εκπρόσωπο τύπου του Β. Πούτιν, Ντιμίτρι Πεσκόφ να δηλώνει ότι η Ρωσία ενδιαφέρεται να διευρύνει την στρατιωτική και τεχνολογική συνεργασία με ξένες χώρες και είναι έτοιμη να εξετάσει το ενδεχόμενο την σύναψης νέων συμβολαίων που θα αφορούν πωλήσεις αντιαεροπορικών συστημάτων S-400 στην Τουρκία.

Ο Ρ. Ερντογάν προκειμένου δε να μην δείξει ότι κάμπτεται από τις αμερικανικές απειλές δεν διστάζει να δηλώσει ότι η παράδοση των S-400 όχι μόνο δεν θα ακυρωθεί αλλά ενδέχεται να επισπευσθεί και να γίνει νωρίτερα από τον Ιούλιο, όπως προβλεπόταν μέχρι τώρα.

Θέλει να δείξει αποφασιστικότητα

Ο Τούρκος πρόεδρος πρέπει να δείξει ότι είναι ικανός να αντιδράσει, ότι είναι σε θέση να αποφασίζει και να επιβάλλει πολιτικές και σε κάθε περίπτωση δεν εκβιάζεται. Ήδη η κατάσταση στο εσωτερικό είναι οριακή με την οικονομία στο «κόκκινο» και το αποτέλεσμα των εκλογών να τίθεται ως αμφισβήτηση της παντοκρατορίας του «Σουλτάνου».

Άλλωστε η κίνηση του Ρ. Ερντογάν να απαιτήσει επανάληψη της διεξαγωγής των εκλογών στην Κωνσταντινούπολη, αναγγέλλοντας ακόμα και την ημερομηνία, δείχνει την πρόθεση του να αποδείξει ότι εξακολουθεί να είναι ο κυρίαρχος του παιχνιδιού και δεν επιτρέπει να τον αμφισβητούν ούτε από το εξωτερικό, ούτε στο εσωτερικό, έστω και αν πρόκειται για τους πολίτες και την ψήφο τους.

Αυτό που πρέπει να είναι σαφές ωστόσο είναι ότι πέρα από τις όποιες έριδες η σχέση Τουρκίας – ΗΠΑ δεν έχει κριθεί ακόμα και δεν θα κριθεί εύκολα και ανώδυνα. Η Ελλάδα και η Κύπρος δεν αποτελούν ακόμα «σχέδιο Α» για τις ΗΠΑ. Και αυτός είναι ο κίνδυνος.  Η επίθεση φιλίας της Ουάσιγκτον στην Αθήνα δεν συνεποάγεται και μία ουσιαστική και έμπρακτη στήριξη των ΗΠΑ στην Ελλάδα στο θέμα των ελληνοτουρκικών. Και κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι σε μία κρίση ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία ή Κύπρο και Τουρκία η Ουάσιγκτον θα επιμείνει ελληνικά…

Όσο πιο πολύ αξιοποιείται δε η Ελλάδα στο παιχνίδι της άσκησης πιέσεων προς την Άγκυρα τόσο πιο επικίνδυνο είναι αφού μπορεί να τη θυσιάσουν εν μία νυκτί ως αντάλλαγμα προς την Άγκυρα… Γιατί ο Ερντογάν θα διαπραγματευτεί σκληρά ρισκάροντας όπως όλα δείχνουν ακόμα και ένα «ατύχημα»…