Γιατί ο «σουλτάνος» κάνει… πόλεμο – Οικονομία και εκλογές προκαλούν τρόμο στον Ερντογάν

Τα κακώς κείμενα της διακυβέρνησης του επιχειρεί να καλύψει με κάθε τρόπο ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενόψει και των δημοτικών εκλογών στις 31 Μαρτίου, στις οποίες έχει επιχειρήσει να δώσει χαρακτήρα ευρύτερης πολιτικής αναμέτρησης, με στόχο να επιβεβαιώσει την ισχύ της εξουσίας του και να στείλει μήνυμα στους πολιτικούς του αντιπάλους ότι η δύναμη του παραμένει αναλλοίωτη. Αντίπαλοι του η οικονομία, αλλά και η συνεχής περιστολή και καταστρατήγηση ελευθεριών και δικαιωμάτων που εντείνουν καθημερινά το ασφυκτικό πλαίσιο στο οποίο καλούνται να ανταπεξέλθουν οι Τούρκοι πολίτες.

Προκειμένου να ξεπεράσει τις αντιδράσεις στη διακυβέρνηση του ο Ρ. Ερντογάν προχωρά στην εφαρμογή της ίδιας συνταγής με τις εθνικές εκλογές, επιχειρώντας να αποδώσει την κατάσταση της οικονομίας σε πόλεμο που δέχεται η Τουρκία από εξωγενείς παράγοντες, ενώ την ίδια στιγμή επιχειρεί να αποδείξει  ότι η χώρα είναι στρατιωτικά ισχυρή, διατηρεί την αποτρεπτική της δύναμη, παραμένει σημαντικός παράγοντας στο ενεργειακό παιχνίδι και την ίδια στιγμή συνεχίζει να παράγει τετελεσμένα εις βάρος των γειτόνων της. Στο ίδιο πλαίσιο επιχειρείται και ενίσχυση του εθνικιστικού πνεύματος όσο το δυνατόν περισσότερο.

Η Αγιά Σοφιά, τα Υψίπεδα του Γκολάν και οι εκλογές

Το θέμα του μνημείου της Αγίας Σοφίας και η τύχη του από εδώ και στο εξής είναι ένα από τα ζητήματα που έχει επιστρατευθεί στις προεκλογικές συγκεντρώσεις του Τούρκου προέδρου. Πλέον πρόσφατες δηλώσεις του για το ζήτημα ήταν οι χθεσινές, στις οποίες ανέφερε: «Με ρώτησαν αν θα εξακολουθήσει να είναι επί πληρωμή η είσοδος στην Αγιά Σοφιά. Και τους απάντησα… όχι, μπορούμε να κάνουμε δωρεάν την είσοδο. Και όχι μόνο αυτό. Μπορούμε μετά τις εκλογές να την επαναφέρουμε στο πρότερο καθεστώς. Τί σημαίνει αυτό; Να αναστείλουμε το καθεστώς μουσείου και να την αποκαλούμε πάλι τζαμί».

Στόχος του «σουλτάνου» με την εν λόγω δήλωση η προσέλκυση υπερεθνικιστών ισλαμιστών ψηφοφόρων, που έχουν ως πάγιο αίτημα τους την μετατροπή του μνημείου σε τέμενος.

Την ίδια στιμή ο Ρ. Ερντογάν απειλεί με αντίμετρα τις ΗΠΑ ως προς την απόφαση του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, αλλά και όσον αφορά το καθεστώς των Υψίπεδων του Γκολάν: «Τώρα ο Τραμπ ανακήρυξε την Ιερουσαλήμ πρωτεύουσα του Ισραήλ. Έτσι κάνετε; Παραδίδετε στον εισβολέα, το Ισραήλ, τα υψίπεδα του Γκολάν; Και βέβαια θα πάρετε μια απάντηση από την Τουρκία… θα την πάρετε. Πρώτα απ’ όλα, αυτή την στιγμή, εμείς ως προεδρεύοντες της Ισλαμικής Διάσκεψης Συνεργασίας, δεν οφείλουμε να δώσουμε μια απάντηση; Κι εμείς τώρα δώσαμε την απάντηση αυτή που επιβάλλει η ευθύνη μας, απαντάμε και θα εξακολουθούμε να απαντάμε».

Ο τούρκος πρόεδρος επιχειρεί να εμφανιστεί ως «προστάτης» των απανταχού μουσουλμάνων, διεκδικώντας ηγεμονική θέση στον ισλαμικό κόσμο, με τις δηλώσεις του ωστόσο να εκλαμβάνονται ως πυροτεχνήματα για εσωτερική κατανάλωση ενόψει εκλογών.

Ενέργεια, Κυπριακό και Αιγαίο

Από την ατζέντα των προεκλογικών ομιλιών του Τούρκου προέδρου δεν λείπουν και οι προκλητικές αναφορές όσον αφορά τόσο το Αιγαίο, όσο και την Ανατολική Μεσόγειο. Στο χορό των προκλήσεων για τα συγκεκριμένα ζητήματα μπαίνουν με καθημερινές δηλώσεις τους, ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο υπουργός Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ καθώς και ο υπουργός Ενέργειας, Φατίχ Ντονμέζ. Αξιωματούχοι οι οποίοι δηλώνουν σε τακτά χρονικά διαστήματα ότι η Άγκυρα δεν προτίθεται να επιτρέψει τετελεσμένα στις περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου αλλά όπως λένε θα υπερασπιστεί τα συμφέροντα της και δεν θα δώσει το χώρο να συναφθεί και να υλοποιηθεί καμία συμφωνία ερήμην της. Ο Φ. Ντονμέζ δήλωσε δε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει τις δικές της έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο, με πρόσχημα τα δικαιώματα των τουρκοκυπρίων, χωρίς να πτοείται από καμία καταδίκη, από όπου και αν προέρχεται.

Στο ίδιο πλαίσιο εντάχθηκε και η τεράστια στρατιωτική άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα», η οποία  πραγματοποιήθηκε τέλη Φεβρουαρίου – αρχές Μαρτίου και προπαγανδίστηκε ως πρόβα πολέμου και ισχυρό μήνυμα απέναντι σε Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ.

Την ίδια στιγμή τέως αξιωματούχοι, δημοσιογράφοι και επιστήμονες, επιχειρούν να ενισχύσουν τη συγκεκριμένη θέση με παρεμβάσεις και χάρτες που επιχειρούν να παρουσιάσουν ακόμα και την Κρήτη ως τουρκικό έδαφος, κινούνται στην ίδια λογική.

Ο Ρ. Ερντογάν θέλει ξεκάθαρα να διατηρήσει την Τουρκία στο ενεργειακό παιχνίδι, διεκδικώντας συνδιαχείριση των κοιτασμάτων στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας καθώς και ρόλο στους ενεργειακούς δρόμους, που θα διοχετεύσουν τους υδρογονάνθρακες στην Ευρώπη. Το ζήτημα έχει ιδιαίτερη δημοσιότητα και φυσικά αξιοποιείται και προεκλογικά σε εθνικιστική γραμμή, μετά και τις πρόσφατες ανακαλύψεις στην Κύπρο, που αλλάζουν το γεωπολιτικό παιχνίδι της περιοχής. Η τελική έκβαση θα κριθεί από τις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας και αν η Ουάσιγκτον θα αποφασίσει να βάλει ξανά την Άγκυρα στο παιχνίδι, κάτι το οποίο θα έχει αποφασιστικές συνέπειες και όσον αφορά το Κυπριακό.

Στο πλαίσιο ενίσχυσης του εθνικισμού, συνεχίζονται οι καθιερωμένες παραβιάσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο, με δεκάδες περιστατικά καθημερινά.

Το αγκάθι της οικονομίας

Ένα από τα βασικά αγκάθια στην προεκλογική εκστρατεία του Ερντογάν, ωστόσο, που δείχνει να του κοστίζει είναι η πορεία της τουρκικής οικονομίας, η οποία βυθίζεται σε νέα κρίση, μετά την κατάρρευση της τουρκικής λίρας το περασμένο καλοκαίρι.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η η τουρκική λίρα έχει ήδη μπει σε νέες περιπέτειες με το κόστος δανεισμού της χώρας να εκτινάσσεται στο 700% ενώ ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, απειλεί «θεούς και δαίμονες», ενόψει και των δημοτικών εκλογών.

Όπως επισημαίνουν οι Financial Times, το κόστος δανεισμού της τουρκικής λίρας με τη χρήση συμφωνιών ανταλλαγής (swap) την Τετάρτη εκτινάχθηκε φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 18 ετών την προηγούμενη μέρα. Πιο συγκεκριμένα το κόστος που καλούνται να πληρώσουν οι επενδυτές για να ανταλλάξουν συνάλλαγμα με λίρες εκτοξεύτηκε στο 700%, από το 325% που ήταν την Τρίτη.

Η κατακόρυφη αυτή αύξηση σηματοδοτεί αυτό που μερικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι είναι μία προσπάθεια της τουρκικής κυβέρνησης να αποτρέψει μία υποβάθμιση της λίρας, αφού το νόμισμα της γείτονος υπέστη το βαρύτερο πλήγμα του από την στιγμή που ξέσπασε η οικονομική κρίση το καλοκαίρι του 2018.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το Φεβρουάριο το υπουργείο Οικονομικών της Τουρκίας αναγκάστηκε να διαψεύσει φημολογία ότι συζητά για νέο δανεισμό από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, υποστηρίζοντας ότι η χώρα ξεπέρασε την κρίση…

Ωστόσο ο νέος γύρος αστάθειας έρχεται να διαψεύσει την τουρκική κυβέρνηση, με τον πληθωρισμό να παραμένει στα ύψη, την πορεία της οικονομίας να επιβραδύνεται συνεχώς και η κατάσταση να αποδεικνύεται εξαιρετικά απειλητική για τον Ρ. Ερντογάν.

Δεν είναι τυχαίο ότι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η κρίση απειλεί την κυριαρχία του Ερντογάν τόσο στην Άγκυρα όσο και στην Κωνσταντινούπολη, στην οποία μάλιστα κατεβάζει έναν από τους στενότερους του συνεργάτες, τον Μπιναλί Γιλντιρίμ, με ενδεχόμενη ήττα να χαρακτηρίζεται προσωπική για τον τούρκο πρόεδρο, ο οποίος έχει ηγηθεί της προεκλογικής εκστρατείας.

Αποπροσανατολισμός

Έως και το τέλος των εκλογών, το κλίμα της έντασης δεν αναμένεται να υποχωρήσει, ενώ το αποτέλεσμα ενδέχεται να δημιουργήσει την ανάγκη στην τουρκική κυβέρνηση να συντηρήσει την προσπάθεια κλιμάκωσης του εθνικισμού, αλλά και της ανακάλυψης εχθρών, προκειμένου να διασκεδάσει τις εντυπώσεις για την οικονομία, με στόχο τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης.