Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Ο Φίλιπ Ροθ και η τέχνη της υπόδυσης

Ο Φίλιπ Ροθ και η τέχνη της υπόδυσης

Πολλοί γράφουν για τον εαυτό τους. Λίγοι, ωστόσο, καταφέρνουν να το κάνουν με μια ένταση που να αφορά και τους άλλους, εντέλει να τους εμπλέκει

O Φίλιπ Ροθ έλεγε ότι «ο προσδιορισμός “Αμερικανοεβραίος συγγραφέας” δεν σημαίνει τίποτα για μένα. Αν δεν είμαι Αμερικανός, δεν είμαι τίποτα». Οι λογοτέχνες, βέβαια, λένε πολλά. Και όποτε μιλάνε για τον εαυτό τους μπορούν και να αντιφάσκουν ή να γίνονται υπερβολικοί και απόλυτοι.

Ωστόσο, ό,τι κι αν υποστήριζε ο ίδιος για το έργο του, ένα πράγμα δύσκολα αμφισβητείται: μαζί με τον Σωλ Μπέλοου και τον Μπέρναρντ Μάλαμουντ αποτέλεσαν την κορυφαία τριάδα των Αμερικανοεβραίων συγγραφέων κατά το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Ο σπουδαίος Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ είναι μια άλλη ιστορία, για ποικίλους λόγους, που δεν είναι της παρούσης.

Πράγματι, η απώλεια για τα αμερικανικά και τα παγκόσμια γράμματα είναι σημαντική. Την Τρίτη έφυγε από τη ζωή ένας διακεκριμένος πεζογράφος του καιρού μας. Αξίζει να θυμηθούμε ότι το 2005 ο Φίλιπ Ροθ είχε γίνει μόλις ο τρίτος εν ζωή (ακόμα τότε) συγγραφέας το έργο του οποίου συμπεριλήφθηκε στην περίφημη «Βιβλιοθήκη της Αμερικής».

Κακά τα ψέματα πάντως, το Σύνδρομο Πόρτνοϊ όπως και άλλα σημαντικά βιβλία του, ο Φίλιπ Ροθ τα έγραψε όχι μόνο ως Αμερικανός αλλά ως Αμερικανοεβραίος συγγραφέας. Για να μην αρχίσουμε όμως μια ατέρμονη συζήτηση περί ταυτότητας, ας σταθούμε στο εξής: το κρίσιμο είναι ότι η συγκρουσιακή του σχέση με μια δεδομένη κληρονομιά μετουσιώθηκε σε δημιουργία.
Πολλοί γράφουν για τον εαυτό τους. Λίγοι, ωστόσο, καταφέρνουν να το κάνουν με μια ένταση που να αφορά και τους άλλους, εντέλει να τους εμπλέκει. Αυτό κατέστησε ξεχωριστή τη σταδιοδρομία του Φίλιπ Ροθ για πενήντα και πλέον χρόνια. Αυτό προκαλούσε ανέκαθεν τόσο την αμέριστη αφοσίωση όσο και την έντονη απόρριψη από την πλευρά των αναγνωστών του. Κοντολογίς, ήταν αδύνατο να τον αντιμετωπίσει κανείς με αδιαφορία.

Η αδιαφορία! Δεν υπάρχει, ασφαλώς, χειρότερη μοίρα για έναν λογοτέχνη. Ο Φίλιπ Ροθ όμως, από το πρώτο του κιόλας βιβλίο, το Αντίο Κολόμπους, ακολούθησε την εντελώς αντίθετη πορεία, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που ορισμένες φορές η ενασχόληση μαζί του –με τον ίδιο ως άνθρωπο και όχι με τα γραπτά του– να είναι υπέρμετρη, να αγγίζει τα όρια μιας ακατανόητης εμμονής.

Τι σημαίνει όμως γράφω για τον εαυτό μου; Η απάντηση στο ερώτημα, όσο κι αν φαντάζει απλούστατη, δεν είναι. Απλούστατη είναι μονάχα για τους ανυποψίαστους ή τους επιπόλαιους, συγγραφείς και αναγνώστες. Ακόμα πιο δύσκολο είναι το να επιδίδεσαι σε κάτι τέτοιο –στην πραγματικότητα, να παλεύεις καθημερινά με την αβεβαιότητα– έχοντας απόλυτη συναίσθηση ότι ο ορίζοντάς σου είναι η λογοτεχνία.

Από το περιοδικό The Paris Review, τον ρώτησαν κάποτε για το διασημότερο πλέον alter ego του. Τι συμβαίνει, λοιπόν, στον Φίλιπ Ροθ όταν γίνεται Νέιθαν Ζούκερμαν;

«Ο Νέιθαν Ζούκερμαν είναι υπόδυση. Μήπως δεν πρόκειται για μια τέχνη της ενσάρκωσης ρόλων; Αυτό είναι το θεμελιώδες μυθιστορηματικό χάρισμα […] Το να κατασκευάζω μια ψευδή βιογραφία, να πλαστογραφώ την ιστορία, να χαλκεύω μια ύπαρξη που κατά το ήμισυ είναι προϊόν της φαντασίας μου, βγαλμένη ωστόσο μέσα από το πραγματικό δράμα της ζωής μου, είναι η ζωή μου.

»Πρέπει να υπάρχει κάποια απόλαυση σ’ αυτή τη δουλειά και ιδού ποια είναι: να τριγυρνάς μεταμφιεσμένος. Να υποδύεσαι έναν χαρακτήρα. Να παριστάνεις κάποιον που δεν είσαι. Να προσποιείσαι. Η ύπουλη και πανούργα μασκαράτα […] Ένας συγγραφέας δεν χρειάζεται να εγκαταλείψει ολοκληρωτικά τη βιογραφία του για να εμπλακεί σε μια πράξη ενσάρκωσης, ή υπόδυσης. Ίσως να είναι πιο συναρπαστικό αν δεν το κάνει».

Την απάντηση αυτή και άλλες πολλές –απαντήσεις σύνθετες, δύσκολες αλλά ουσιαστικές, απαντήσεις ενός αυθεντικού συγγραφέα που ποτέ δεν απλούστευσε το οτιδήποτε– μπορείτε να τις βρείτε στο βιβλίο Διαβάζοντας τον εαυτό μου και άλλους που μετέφρασε πριν από λίγα χρόνια η Κατερίνα Σχινά. Κυκλοφορεί κι αυτό από τις Εκδόσεις Πόλις.

ΥΓ. Θα το πω. Με αφορμή τον θάνατο του Φίλιπ Ροθ, και υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων, σκεφτόμουνα τις προάλλες στην εφημερίδα: ποιος θα μπορούσε να γράψει καλύτερα για ένα πολυπλόκαμο σεξουαλικό σκάνδαλο στη Σουηδική Ακαδημία, η οποία του αρνήθηκε το Βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας; Να το παραδεχθούμε, θα είχε φοβερό ενδιαφέρον!

Sports in

Νέα ήττα για Μπακς - Συνεχίζει ασταμάτητος και… μόνος ο Αντετοκούνμπο (107-100)

Οι Μπακς ηττήθηκαν από τους Πέλικανς (107-100) και πλέον πιέζονται έντονα από Νικς και Καβαλίερς για τη δεύτερη θέση στην Ανατολή.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024