Διεθνής Σύνοδος για την Πυρηνική Ασφάλεια με το βλέμμα στην ISIS

Στη σκιά των τρομοκρατικών επιθέσεων στις Βρυξέλλες αλλά και διαρκών προκλήσεων εκ μέρους του βορειοκορεατικού καθεστώτος, ο Μπαράκ Ομπάμα φιλοξενεί την Πέμπτη και την Παρασκευή στην Ουάσινγκτον την τέταρτη διεθνή Σύνοδο Κορυφής για την Πυρηνική Ασφάλεια, με κύρια προτεραιότητα την αποτροπή της πρόσβασης τρομοκρατών σε πυρηνικά υλικά και εγκαταστάσεις.

Περισσότεροι από 50 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, καθώς και αντιπρόσωποι οργανισμών από όλο τον κόσμο, βρίσκονται στην Ουάσινγκτον για τη Σύνοδο Κορυφής -την τελευταία που φιλοξενεί ο Μπαράκ Ομπάμα πριν εκπνεύσει η θητεία του στον Λευκό Οίκο-, με το καταστροφικό σενάριο μίας «βρώμικης βόμβας» στα χέρια τζιχαντιστών να πλανάται πάνω από τη διάσκεψη.

Ο Μπαράκ Ομπάμα είχε ξεκινήσει τον Απρίλιο του 2010 τη διεθνή πρωτοβουλία. Σε ομιλία του που έμεινε ιστορική στην Πράγα τον Απρίλιο του 2009 για «έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα», ο Αμερικανός πρόεδρος προειδοποιούσε για τον κίνδυνο μίας «πυρηνικής επίθεσης» που συνιστούσε «την πιο άμεση και ακραία απειλή παγκόσμια ασφάλεια».

Το περιβάλλον είναι ακόμη πιο δραματικό για την τέταρτη σύνοδο που πραγματοποιείται δέκα ημέρες μετά τις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους στις Βρυξέλλες.

Βελγικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης μετέδιδαν την περασμένη εβδομάδα ότι ο πυρήνας των Βρυξελλών που ευθύνεται για το μακελειό της 22ας Μαρτίου είχε προβλέψει την κατασκευή ραδιενεργής «βρώμικης βόμβας», μετά την παρακολούθηση Βέλγου «πυρηνικού ειδικού» από τους καμικάζι αδελφούς Μπακραουί.

Και δύο μέρες μετά το μακελειό στην πρωτεύουσα της Ευρώπης, ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) Γιουκίγια Αμάνο προειδοποιούσε: «Η τρομοκρατία εξαπλώνεται και η πιθανότητα πυρηνικά υλικά να χρησιμοποιηθούν δεν μπορεί να αποκλειστεί».

Κυβερνοεπίθεση σε πυρηνικό εργοστάσιο

Ο συντονιστής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας Ζιλ ντε Κερσόβ προειδοποίησε το Σάββατο μιλώντας στην εφημερίδα La Libre Belgique για ενδεχόμενη κυβερνοεπίθεση, ανάληψη του ελέγχου μέσω Διαδικτύου «ενός κέντρου διαχείρισης πυρηνικού σταθμού» από τζιχαντιστικές οργανώσεις που μπορεί να συμβεί «μέσα σε πέντε χρόνια».

Φανερώνοντας την ανησυχία της Ουάσινγκτον, ο Λευκός Οίκος πρότεινε στο Βέλγιο «βοήθεια» από τις ΗΠΑ «για την προστασία των πυρηνικών υποδομών» της χώρας που έχει ήδη αναπτύξει στρατιώτες γύρω από τα εργοστάσιά της.

Αν και η σύνοδος για την πυρηνική ασφάλεια δεν αφιερώνεται αποκλειστικά στην τρομοκρατική απειλή, χώρες του διεθνούς στρατιωτικού συνασπισμού που πολεμά τους τζιχαντιστές θα συνεδριάσουν στο περιθώριο της συνόδου της ολομέλειας.

Ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου Πίτερ Κουκ δήλωσε την Τρίτη ότι οι ΗΠΑ «ανησυχούν μήπως όπλα μαζικής καταστροφής πέσουν στα χέρια τρομοκρατών. Και στον Λευκό Οίκο, ο αναπληρωτής σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Μπέντζαμιν Ροντς παραδέχτηκε ότι «τρομοκρατικές οργανώσεις φιλοδοξούν εδώ και χρόνια να αποκτήσουν πυρηνικά υλικά».

Αν πολύ λίγοι ειδικοί πιστεύουν ότι το Ισλαμικό Κράτος μπορεί μια ημέρα να αποκτήσει πυρηνικό όπλο, πολλοί φοβούνται μήπως περιέλθει στην κατοχή του ουράνιο ή πλουτώνιο για να φτιάξει «βρώμικη βόμβα». Ένας τέτοιος μηχανισμός μπορεί να μην προκαλέσει πυρηνική έκρηξη, αλλά η διαρροή ραδιενέργειας θα έχει φοβερές συνέπειες στην υγεία, την ψυχολογία και την οικονομία.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΙΑΕΑ, περίπου 2.800 περιστατικά παράνομης διακίνησης και κατοχής ή απώλειας πυρηνικών υλικών καταγράφηκαν παγκοσμίως τα τελευταία 20 χρόνια.

Σύμφωνα με Αμερικανούς ειδικούς στη μη διασπορά των πυρηνικών όπλων, στα τέλη του 2014 τα παγκόσμια αποθέματα εμπλουτισμένου σε υψηλό βαθμό ουρανίου ήταν 1.370 τόνοι. Το μεγαλύτερο μέρος τους στη Ρωσία.

Δεκάδες ηγέτες, μπαράζ επαφών – Απών ο Πούτιν

Ο Μπαράκ Ομπάμα υποδέχεται στις ΗΠΑ περισσότερους από 50 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων -ανάμεσά τους ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι και ο Μεξικανός πρόεδρος Ενρίκε Πένα Νιέτο.

Μεγάλος απών ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Η αμερικανική κυβέρνηση επέκρινε διπλωματικά την επιλογή της Ρωσίας να μην υπάρξει υψηλόβαθμη αντιπροσώπευσή της στη διάσκεψη, λέγοντας πως η Μόσχα επιλέγει την απομόνωση. «Είναι χαμένη ευκαιρία για τη Ρωσία» ανέφερε ο Λευκός Οίκος.

Στο περιθώριο της διάσκεψης ο Ομπάμα θα συγκαλέσει το πρωί της Πέμπτης τριμερή με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό Σίνζο Άμπε και την Νοτιοκορεάτη πρόεδρο Παρκ Γκουν-χίε επιδιώκοντας περαιτέρω πρόοδο στην προσέγγιση που άρχισε πρόσφατα μεταξύ των ασιατικών χωρών.

Το απόγευμα θα έχει συνάντηση με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ με επίκεντρο την ασφάλεια, το κλίμα και την οικονομία, όπως μεταδίδει το CNN.

Η Βόρειος Κορέα θα βρίσκεται «ψηλά» στις επαφές υπό το φως της τέταρτης πυρηνικής δοκιμής στην οποία προχώρησε τον περασμένο Ιανουάριο, αλλά και τις διαρκείς εκτοξεύσεις πυραύλων ακόμη και μετά τις επιπρόσθετες κυρώσεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Παράλληλα, ο Αμερικανός πρόεδρος θα έχει συνομιλίες με ορισμένους εκ των ηγετών της Ομάδας των 5+1 που μετείχαν στη διαπραγμάτευση που οδήγησε στη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν -ανάμεσά τους οι ηγέτες Βρετανίας, Γαλλίας και Ιταλίας.

Ως προς το σίριαλ που δημιουργήθηκε με το ενδεχόμενο τετ-α-τετ Ομπάμα-Ερντογάν, τελικώς έγινε γνωστό ότι θα υπάρξει ανεπίσημη συνάντηση στο περιθώριο της Συνόδου, και η επίσημη συνάντηση του Τούρκου προέδρου θα είναι με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Ο Ερντογάν είχε επιμείνει ότι θα υπάρξει επίσημη συνάντηση με τον Ομπάμα.

Υψηλό το διακύβευμα της διάσκεψης

Η Σύνοδος Κορυφής έρχεται εν μέσω συναγερμού μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στις Βρυξέλλες και Αμερικανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι κεντρική προτεραιότητα στη διάσκεψη είναι η αποτροπή της πρόσβασης του Ισλαμικού Κράτους σε πυρηνικά υλικά.

«Οι ηγέτες του πλανήτη αντιμετωπίζουν μία πολύ ξεκάθαρη επιλογή: θα δεσμευτούν να βελτιώσουν την πυρηνική ασφάλεια ή θα χαλαρώσουν την προσπάθειά τους;» διερωτάται το κέντρο μελετών Belfer Center, επισημαίνοντας ότι «η απάντησή τους θα καθορίσει το επίπεδο του κινδύνου αν τρομοκρατικές οργανώσεις όπως το Ισλαμικό Κράτος βάλουν χέρι σε πυρηνικά υλικά για να φτιάξουν μια υποτυπώδη βόμβα».

Για τον Τζέιμς Λιούις του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS), ένα μέρος της λύσης βρίσκεται στην «ουσιαστική διεθνή συνεργασία για την ανταλλαγή των καλύτερων μεθόδων στον τομέα της άμυνας».

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας που ξεκίνησε το 2010 στην Ουάσινγκτον, οι ηγέτες της διεθνούς κοινότητας επεδίωξαν την καλύτερη δυνατόν αποτροπή τυχόν κλοπής ή απόκτησης πυρηνικών υλικών από εξτρεμιστές. Ενίσχυσαν επίσης την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου των υλικών αυτών και περιόρισαν τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου και πλουτωνίου (που χρησιμοποιούνται για τις πυρηνικές βόμβες) τα οποία είναι διάσπαρτα ανά τον κόσμο.