Η διχασμένη ΕΕ συνεδριάζει με τη Σένγκεν στο γύψο και το Αιγαίο υγρό τάφο

Με χώρες της ανατολικής Ευρώπης να στυλώνουν τα πόδια στην πρόταση για ανακατανομή προσφύγων με ποσοστώσεις, οι υπουργοί Εσωτερικών των «28» συνεδριάζουν στις Βρυξέλλες για απάντηση στην προσφυγική κρίση -ενώ η Σένγκεν ανεστάλη στην καρδιά της ηπείρου και οι έρευνες για το πολύνεκρο ναυάγιο στο Φαρμακονήσι συνεχίζονται. Πράσινο φως στο δεύτερο στάδιο της επιχείρησης κατά των διακινητών.

Λίγες ώρες πριν την έναρξη της συνάντησης, διπλωμάτες εκφράζουν αμφιβολίες για το εάν θα ληφθούν αποφάσεις στη σύνοδο, δεδομένης της αντίθεσης χωρών της ανατολικής ΕΕ.

Παράλληλα, η Γερμανία εξετάζει επιβολή ελέγχων και στα σύνορα με την Τσεχία. Σε αυστηρότερα μέτρα προχωρά και η Αυστρία, ενισχύοντας τις στρατιωτικές δυνάμεις στα σύνορα με την Ουγγαρία, τονίζοντας όμως ότι «δεν πρόκειται για αναστολή της συνθήκης του Σένγκεν». Ενισχύουν τους ελέγχους στα σύνορα με την Ουγγαρία και την Αυστρία και η Σλοβακία. Και η Τσεχία ενισχύει τη συνοριοφυλακή της, χωρίς όμως να προχωρά σε αναστολή της Σένγκεν.

Δειγματοληπτικοί έλεγχοι γίνονται επίσης και στα σύνορα της Γερμανίας με το Λουξεμβούργο και το Βέλγιο, «όχι όμως πλήρεις έλεγχοι», όπως ανέφερε η αστυνομία της γερμανικής πόλης Τριρ.

• Τουλάχιστον 34 νεκροί στο Φαρμακονήσι, συνεχίζονται οι έρευνες
• Αναστέλλει η Γερμανία τη συνθήκη Σένγκεν στα σύνορα με την Αυστρία
• Ξεπέρασαν τις 430.000 οι πρόσφυγες που έφτασαν στην Ευρώπη

Στο επίκεντρο της συνάντησης θα τεθεί η πρόταση της Κομισιόν για ανακατανομή 120.000 προσφύγων από την Ελλάδα, την Ιταλία και την Ουγγαρία στις χώρες της ΕΕ. Ωστόσο το σχήμα, παρόμοιο εκείνο του οποίου είχε παρουσιάσει η Κομισιόν και προ μηνών αλλά είχε προσκρούσει στην αντίθεση χωρών απέναντι στον υποχρεωτικό του χαρακτήρα, συνεχίζει να προκαλεί αντιδράσεις στην ανατολική ΕΕ.

Από το σχήμα, υπενθυμίζεται, εξαιρούνται η Δανία, η Βρετανία και η Ιρλανδία. Η Ιρλανδία ωστόσο έχει διευκρινίσει πως θα δεχθεί περίπου 2.900 σε εθελοντική βάση ενώ το Λονδίνο έχει περιοριστεί στο ότι θα δεχθεί μεν πρόσφυγες από τη Συρία, όμως απευθείας από καταυλισμούς στις γειτονικές χώρες και όχι από όσους έχουν ήδη φτάσει στην ΕΕ. Σε αυτό το πλαίσιο, ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον επισκέπτεται τη Δευτέρα το Λίβανο.

Η δημιουργία κέντρων υποδοχής για ταχύτερη καταγραφή και εξέταση των αιτήσεων ασύλου σε Ελλάδα και Ιταλία (τα λεγόμενα «θερμά σημεία») βρίσκεται επίσης ψηλά στην ατζέντα.Στη συνάντηση, η οποία ξεκινά στις 16:00 (ώρα Αθήνας), αναμένεται να επαναβεβαιωθεί η έγκριση στην αρχική απόφαση για πρώτη ανακατανομή 40.000 από Ελλάδα και Ιταλία (ξεχωριστών από τους 120.000 της νέας πρότασης Γιούνκερ).

Ακόμη και αυτό ωστόσο προβλέπεται να αρχίσει να εφαρμόζεται στις αρχές του επόμενου χρόνου. Η φιλοδοξία του συνολικού σχεδίου είναι μεν μεγάλη, αλλά και μόνο οι αριθμοί δείχνουν ήδη το μέγεθος της πρόκλησης: Υπολογίζεται πως από πέρυσι, ο αριθμός όσων έχουν φτάσει στην ΕΕ φτάνει λίγο κάτω από 500.000.

Στην πρόταση των Βρυξελλών για ανακατανομή έχουν ρίξει το βάρος τους το Παρίσι και το Βερολίνο: Ολάντ και Μέρκελ έχουν καλέσει συντονισμένα σε σχήμα με υποχρεωτικό χαρακτήρα και διανομή του βάρους «με δίκαιο τρόπο». Ο γερμανός αντικαγκελάριος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ ανέφερε πως στη Γερμανία υπολογίζεται πλέον ότι φέτος μπορεί να φτάσει ένα εκατομμύριο.

Γερμανία και Γαλλία πρόκειται να δεχθούν, βάσει της πρότασης Γιούνκερ, τους περισσότερους πρόσφυγες στο σχήμα. Το Παρίσι είχε εμφανιστεί στην αρχή του καλοκαιριού διστακτικό, όμως η πλήρης υποστήριξη στη νέα πρόταση καλλιεργεί ελπίδες πως αυτή τη φορά η ώθηση θα είναι ισχυρότερη.

Ο γάλλος υπουργός Εσωτερικών Μπερνάρ Καζνέβ υπογράμμισε τη Δευτέρα πως είναι απαραίτητη η δημιουργία κέντρων ταχείας εξέτασης αιτημάτων για άσυλο στις χώρες πρώτης υποδοχής. Την ίδια ώρα, απέρριψε εκκλήσεις (όπως ακούγονται από το ξενοφοβικό γαλλικό Εθνικό Μέτωπο) για εισαγωγή συνοριακών ελέγχων στη μεθόριο με τη Γερμανία.

Τρίτη στην κατάταξη είναι η Ισπανία, με τη Μαδρίτη επίσης να δίνει τη συγκατάθεσή της. Η Ιταλία, που είναι από τις χώρες από τις οποίες θα φύγουν πρόσφυγες βάσει του σχήματος, είναι τους τελευταίους μήνες η χώρα που πιέζει ηχηρότερα για πλήρη αναθεώρηση του πλαισίου και υπέρβαση της λογικής του Δουβλίνου.

Στην ομάδα όμως των ανατολικών χωρών που αντιτίθενται στο σχήμα, οι αντιστάσεις παραμένουν ισχυρές.

Η Τσεχία έχει απειλήσει πως θα ασκήσει βέτο στο συμβούλιο για να μπλοκάρει τον υποχρεωτικό χαρακτήρα του σχήματος. Το ίδιο έχει κάνει και η Σλοβακία.

Η Πολωνία, που επίσης εξαρχής εξέφραζε την αντίθεσή της στην υποχρεωτική ανακατανομή, έχει αρχίσει να τηρεί πιο μαλακή γραμμή: Εμφανίζεται μεν ανοικτή στο να «διαπραγματευτεί αποδοχή προσφύγων», όπως ανέφερε ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ραφάλ Τρζασκόφκσι, με προϋποθέσεις όμως να ληφθούν νωρίτερα μέτρα όπως αυστηρότερη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων.

Μάλιστα, ο Τρασκόφσκι σημείωσε ότι η ΕΕ θα βρεθεί αντιμέτωπη με μία θεσμική κρίση εάν αποφασίσει να επιβάλει υποχρεωτικές ποσοστώσεις παρά τη βούληση ορισμένων από τα κράτη μέλη της.

O Γιούνκερ ανέφερε το μεσημέρι της Δευτέρας πως συνομίλησε με την πολωνή πρωθυπουργό Έβα Κόπατς «για την προετοιμασία της Συνόδου».

H Κόπατς σημείωσε ότι η Πολωνία είναι έτοιμη να επιβάλει ελέγχους στα σύνορά της με άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ σε περίπτωση που απειληθεί η ασφάλεια των συνόρων. Είπε πως γνωστοποίησε στον πρόεδρο της Κομισιόν ότι η Πολωνία δεν θα συμφωνήσει σε αυτόματες ποσοστώσεις για την υποδοχή προσφύγων και ότι η Βαρσοβία ζητεί να ενισχυθούν οι έλεγχοι στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.

Η Ρουμανία εμφανίζεται έτοιμη να δεχθεί μόνο το ένα τέταρτο περίπου του αριθμού των προσφύγων που προβλέπεται στην πρόταση της Κομισιόν.

Η Ουγγαρία επίσης επιμένει στην σκληρή γραμμή της, έστω κι αν στην παρούσα φάση είναι στους «ευνοούμενους» του σχεδίου (ως χώρα αφετηρίας): Η κυβέρνηση του Βίκτορ Ορμπάν απορρίπτει και τη λογική του υποχρεωτικού χαρακτήρα ανακατανομής και τη δημιουργία «θερμών σημείων» για εξέταση των αιτήσεων ασύλου.

Μάλιστα, η αστυνομία ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι θα αυστηροποιήσει τους ελέγχους στο έδαφος της Ουγγαρίας από τη Δευτέρα έως τις 30 Σεπτεμβρίου. Αστυνομικοί θα πραγματοποιούν αυστηρούς ελέγχους, προκειμένου -όπως αναφέρει η ανακοίνωση- να τηρηθεί η «δημόσια τάξη».

Πράσινο φως στο β’ στάδιο της επιχείρησης κατά των διακινητών

Την ίδια στιγμή, οι ευρωπαίοι υπουργοί έδωσαν το πράσινο φως στην έναρξη της δεύτερης φάσης της ναυτικής επιχείρησης εναντίον των δικτύων διακινητών στη Μεσόγειο, σύμφωνα με τα όσα μεταδίδει το Reuters.

Στο δεύτερο στάδιο, που θα τεθεί σε εφαρμογή τον Οκτώβριο (αφού κυρωθεί και από όσα εθνικά Κοινοβούλια απαιτείται) επεκτείνεται και σε διεθνή ύδατα η δυνατότητα κατάληψης πλοίων διακινητών, και ακόμη και η καταστροφή τους, όπως και η σύλληψη διακινητών.

Ουρές οχημάτων στα γερμανοαυστριακά σύνορα – Τα τρένα κινούνται

Η αλλαγή στάσης των γερμανικών αρχών να επαναφέρουν τους ελέγχους στα σύνορα με την Αυστρία έχει ηχηρό αντίκτυπο. Ο λόγος της μεταστροφής φαίνεται πως είναι τριπλός: Η αντικειμενική δυσκολία υποδοχής τέτοιων αριθμών τόσο απότομα (το Σάββατο, ο αριθμός είχε φτάσει σε πολλαπλάσια επίπεδα του καθημερινού μέσου όρου), η πολιτική πίεση από το ίδιο το Μόναχο στο Βερολίνο (μέχρι και ο πρόεδρος του CSU είχε εμφανιστεί επικριτικός) αλλά και η άσκηση πίεσης από τη Γερμανία στα υπόλοιπα μέλη της ΕΕ.

Χαρακτηριστικά, δεν ήταν μόνο η γερμανική κυβέρνηση αλλά και η Κομισιόν που τόνισε ότι οι περιορισμοί στα σύνορα καταδεικνύουν την ανάγκη συντονισμένης δράσης. Πηγαίνοντας στις Βρυξέλλες, το Βερολίνο θα δείξει τα γερμανοαυστριακά σύνορα ως απόδειξη του αδιεξόδου στο οποίο έχει βρεθεί η ΕΕ και της ανάγκης κοινοτικών κινήσεων.

Στα ίδια τα σύνορα Βαυαρίας-Αυστρίας, το πρωί της Δευτέρας είχαν ήδη αρχίσει να τίθενται σε πλήρη εφαρμογή τα νέα μέτρα ελέγχων. Η γερμανική αστυνομία κατά περιπτώσεις περιορίζει στη μία λωρίδα την κυκλοφορία, ελέγχοντας τα οχήματα.

Στην αυστριακή πλευρά είχαν σχηματιστεί ουρές χιλιομέτρων με οχήματα. Παράλληλα, όπως επίσης είχε εξαρχής προβλεφθεί, η σιδηροδρομική κίνηση είχε αρχίσει να αποκαθίσταται το πρωί της Δευτέρας.

Το για πόσο θα κρατήσουν τα προσωρινά μέτρα φαίνεται ακόμη ασαφές. Την Κυριακή, ο ομοσπονδιακός υπουργός Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ είχε πει πως σκοπός ήταν να αποσυμφορηθεί και να τεθεί υπό έλεγχο η κατάσταση. Ο υπουργός Εσωτερικών της Βαυαρίας, Γιόαχιμ Χέρμαν, εκτίμησε τη Δευτέρα μιλώντας στο ραδιόφωνο Bayern 2 πως τα μέτρα θα μείνουν σε ισχύ «τουλάχιστον εβδομάδες».

Η υποδοχή που έχει προκαλέσει η κίνηση του Βερολίνου είναι ένα μείγμα κατανόησης και επισήμανσης του επείγοντος της κατάστασης: Το Λουξεμβούργο, που προεδρεύει της ΕΕ αυτό το εξάμηνο, ανέφερε διά στόματος του ΥΠΕΞ πως «κατανοεί την απόφαση της Γερμανίας, όμως είναι σημαντικό το μέτρο να μείνει προσωρινό και να μην προκαλέσει ντόμινο που θα οδηγήσει σε πραγματική κατάρρευση της Σένγκεν».

Το πρωί της Δευτέρας, οι γερμανικές αρχές άφησαν να φανεί πως εξετάζουν και επιβολή ελέγχων με την Τσεχία. Για κάτι τέτοιο προετοίμασε ανοικτά τους γερμανούς πολίτες ο υπουργός Εσωτερικών του κρατιδίου της Σαξονίας (που συνορεύει με την Τσεχία) Μάρκους Ούλμπιχ στο ραδιόφωνο MDR.

Xιλιάδες στο βαλκανικό διάδρομο – Αυστηρότερα μέτρα και από την Αυστρία

Παράλληλα, χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες κινούνται ακόμη μεταξύ των ελληνικών νησιών και των αυστριακών συνόρων. Τις τελευταίες ημέρες, είχαν καταγραφεί αριθμοί ρεκόρ στον λεγόμενο «βαλκανικό διάδρομο».

Η Βιέννη ανακοίνωσε το νωρίς το μεσημέρι της Δευτέρας πως θα επιβάλλει αυστηρότερα μέτρα στα σύνορα με την Ουγγαρία.

Ο αυστριακός καγκελάριος Βέρνερ Φάιμαν ανέφερε ότι έδωσε εντολή στον αυστριακό στρατό να προχωρά σε αυστηρότερους ελέγχους στα σύνορα. «Δεν πρόκειται για αναστολή της συνθήκης του Σένγκεν» ωστόσο, τόνισε το γραφείο του αυστριακού καγκελαρίου.

Τη Δευτέρα, το ρεύμα προσφύγων προς την Αυστρία συνεχιζόταν αμείωτο: Από τα μεσάνυχτα μέχρι το πρωί της Κυριακής, είχαν περάσει στο αυστριακό Νίκελσντορφ, στα σύνορα με την Ουγγαρία, μέχρι 7.000 άτομα σύμφωνα με την τοπική αστυνομία.

Εξαιτίας του κόσμου, συνοριακό πέρασμα μεταξύ των δύο χωρών έκλεισε για λίγη ώρα το πρωί της Δευτέρας, για να ανοίξει ξανά λίγη ώρα αργότερα.

Παράλληλα, και Τσεχία ανέφερε πως ενίσχυσε με 200 αστυνομικούς τις δυνάμεις που βρίσκονται στα σύνορα με την Ουγγαρία και προχωρά σε «δειγματοληπτικούς ελέγχους». Οι ενισχύσεις, ανέφερε η τσεχική αστυνομία, θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν «ευέλικτα».

Ο τσέχος ΥΠΕΞ ανέφερε πως προς το παρόν δεν επανεισάγονται πλήρεις έλεγχοι στα σύνορα, λέγοντας πως «αυτή την στιγμή δεν είναι απαραίτητο ένα τόσο δραστικό μέτρο».

Η Ουγγαρία από την πλευρά της είχε αναφέρει πως ολόκληρη την Κυριακή στη χώρα είχαν καταγράφει να φτάνουν 5.809 άτομα. Ολόκληρο το τριήμερο από την Παρασκευή, ο συνολικός αριθμός είχε ανέλθει σε 13.162 άτομα, σύμφωνα με αναφορές της ουγγρικής αστυνομίας που επικαλείται το γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων.

Επιμέλεια: Βασίλης Ψυχογιός

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ