Διαστημικό ιστιοφόρο ναυάγησε σε τροχιά

Πειραματικό διαστημικό σκάφος σχεδιασμένο να κινείται με τη δύναμη της λιακάδας σταμάτησε να λειτουργεί σε χαμηλή γήινη τροχιά, πιθανότατα λόγω σφάλματος του λογισμικού.

Το LightSail, ένας μικρός δορυφόρος της σειράς CubeSat, εκτοξεύτηκε την περασμένη εβδομάδα με τον ίδιο πύραυλο που έθεσε σε τροχιά το μυστηριώδες διαστημικό σκάφος του αμερικανικού στρατού X-37B.

Δύο ημέρες αργότερα, την περασμένη Παρασκευή, οι υπεύθυνοι της δοκιμαστικής αποστολής έχασαν την επικοινωνία. «Το LightSail πιθανότατα πάγωσε, όπως συμβαίνει στους υπολογιστές όταν ξαφνικά σταματούν να λειτουργούν» ανέφερε την Τετάρτη ο Τζον Ντέιβις της Planetary Society, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού για την προώθηση της διαστημικής εξερεύνησης.

Όπως εξήγησε, η απώλεια επικοινωνιών πιθανότατα προκλήθηκε από το λογισμικό του σκάφους, το οποίο καταχωρεί σε ένα αρχείο πληροφορίες σχετικά με τα δεδομένα που μεταδίδονται στη Γη. Λόγω ατέλειας του λογισμικού, ο υπολογιστής του σκάφους παγώνει όταν το μέγεθος του αρχείου φτάσει τα 32 megabyte. O κατασκευαστής του λογισμικού είχε διορθώσει το πρόβλημα, ωστόσο η ενημέρωση δεν είχε εγκατασταθεί στο LightSail.

Οι μηχανικοί δεν μπορούν να ανεβάσουν την ενημέρωση στο LightSail αφού το σκάφος δεν επικοινωνεί. Η μόνη λύση θα ήταν να χτυπηθεί κοσμικές ακτίνες που θα ανάγκαζαν τον υπολογιστή να προχωρήσει σε επανεκκίνηση.

Χρονικό περιθώριο για τη σωτηρία της αποστολής υπάρχει, αφού το μικρό σκάφος αναμένεται να παραμείνει σε τροχιά για περίπου έξι μήνες.

Το LightSail έχει μέγεθος κουτιού παπουτσιών, επρόκειτο όμως να αναπτύξει τέσσερις δοκούς, μήκους σχεδόν τεσσάρων μέτρων, από τις οποίες θα ξεδιπλώνονταν τέσσερα τριγωνικά «πανιά» από το ανθεκτικό συνθετικό υλικό Mylar. Οι μεμβράνες έχουν πάχος πολύ μικρότερο από μια σελίδα χαρτί, σε πλήρη ανάπτυξη όμως θα είχε συνολική επιφάνεια 32 τετραγωνικών μέτρων.

Με τη δύναμη του φωτός

Οι μεμβράνες θα λειτουργούσαν σαν «ιστίο» που θα προωθούσε το σκάφος εκμεταλλευόμενο δύο δυνάμεις: Η πρώτη είναι η λεγόμενη «πίεση ακτινοβολίας», δηλαδή η πίεση που ασκούν τα φωτόνια της ηλιακής ακτινοβολίας (τα φωτόνια δεν έχουν μάζα, όμως έχουν ορμή).

Η δεύτερη δύναμη είναι η πίεση που ασκεί στο ιστίο ο ηλιακός άνεμος, δηλαδή το συνεχές ρεύμα φορτισμένων σωματιδίων που ρέει από τον Ήλιο προς το εξώτερο διάστημα.

Η αποστολή του LightSail 1 έχει στόχο να ελέγξει αν θα λειτουργήσει σωστά το σύστημα ανάπτυξης των ιστίων. Το σκάφος όμως δεν σχεδιάστηκε να ταξιδέψει μακριά, αφού κινείται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και η αντίσταση του αραιού αέρα θα το ρίξει πίσω στη Γη σε διάστημα μερικών ημερών μετά την ανάπτυξη του ιστίου.

Το 2015, όμως, η Planetary Society σχεδιάζει να εκτοξεύσει ένα δεύτερο πειραματικό σκάφος, το LightSail 2, το οποίο θα αναπτύξει το ιστίο του σε ύψος των 700 χιλιομέτρων.

Τα ιστιοφόρα της Planetary Society δεν είναι τα πρώτα που εκτοξεύονται στο Διάστημα. Τη δεκαετία του 1970, η NASA εξέτασε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσει ηλιακά ιστία στην αποστολή που επισκέφθηκε τον κομήτη του Χάλεϊ το 1986.

Το ιστίο όμως θα έπρεπε να έχει μήκος από ενάμιση μέχρι 6 χιλιόμετρα, και το σχέδιο εγκαταλείφθηκε για χάρη πιο ώριμων τεχνολογιών.

Μια επιτυχής δοκιμή ήρθε το 2005, όταν η Planetary Society συνεργάστηκε με ρώσους επιστήμονες για το Cosmos 1, το οποίο τέθηκε σε τροχιά για μερικές εβδομάδες.

Μέχρι σήμερα, όμως, η μόνη διαπλανητική αποστολή που έχει χρησιμοποιήσει ηλιακά ιστία είναι το Ikaros, ένα ιαπωνικό σκάφος που εκτοξεύτηκε το 2010 και προσπέρασε το ίδιο έτος την Αφροδίτη.

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ