Οι ΗΠΑ θυμούνται, 50 χρόνια μετά, τη δολοφονία του Κένεντι σε ένα βίντεο

Ένας εμιγκρές από τη Ρωσία στεκόταν στις 22 Νοεμβρίου του 1963 στο πλήθος Αμερικανών στην Ελμ Στριτ του Ντάλας με μία κάμερα, περιμένοντας την οχηματοπομπή του αμερικανού προέδρου. Ο Αμπραχάμ Ζαπρούντερ δεν φανταζόταν πως τότε κατέγραφε τη δολοφονία του Κένεντι, σε ένα βίντεο που πούλησε στο περιοδικό Life και με το οποίο αργότερα δεν ήθελε να έχει καμία σχέση -πετυχαίνοντας να μην δημοσιευτεί το ένα εκείνο καρέ που έδειχνε την στιγμή του θανάτου του Κένεντι.

Πενήντα χρόνια μετά, οι ΗΠΑ θυμούνται τη δολοφονία και ακόμη στέκονται με δέος μπροστά στο διαβόητο καρέ 313: Οι ημέρες αυτές είναι από τις λίγες που το βίντεο προβάλλεται ολόκληρο στο μουσείο αφιερωμένο στον JFK.

Το βίντεο του Ζαπρούντερ διαρκεί μόλις 26,6 δευτερόλεπτα και μετρά 486 έγχρωμα καρέ, χωρίς ήχο. Κατέληξε να γίνει ένα από μεγαλύτερης αξίας ντοκουμέντα στην αμερικανική ιστορία και -όπως ήταν μάλλον νομοτελειακό- δεν γλίτωσε ούτε αυτό από το κύμα συνωμοσιολογίας που ακόμη περιβάλλει τη δολοφονία του Κένεντι.

• Το φιλμ από τα αρχεία του Sixth Floor Museum (στην αρχή του φιλμ έχει γραφτεί υλικό που δεν έχει σχέση με τη δολοφονία, η οποία βρίσκεται στο δεύτερο μισό)

Το βίντεο καταγράφει, από τα δεξιά της πορείας της προεδρικής οχηματοπομπής, την εμφάνιση των οχημάτων, το πλήθος που χαιρετά τον Κένεντι και την άφιξη της λιμουζίνας στο σημείο που βρίσκεται περίπου ο Ζαπρούντερ.

Αν και δεν είναι σε καμία περίπτωση το μοναδικό ντοκουμέντο από τη δολοφονία, περιέχει κάτι που λείπει από όλα τα υπόλοιπα: Ενώ μερικά καρέ πριν τον μοιραίο πυροβολισμό, ο Ζαπρούντερ χάνει τον Κένεντι από το πλάνο, η κάμερα επανέρχεται λίγο πριν η σφαίρα χτυπήσει τον πρόεδρο και καταγράφει την στιγμή του πλήγματος.

Το καρέ εκείνο, το 313ο στη σειρά, δείχνει -από απόσταση μεν και θολά, αλλά χωρίς αμφιβολία- την στιγμή που η σφαίρα διαπερνά το κρανίο του Κένεντι.

Ο Ζαπρούντερ κατάλαβε φυσικά εξαρχής ότι ο πρόεδρος είχε πεθάνει και όχι ότι ήταν απλώς βαριά τραυματισμένος (όπως ακουγόταν στη σύγχυση των πρώτων λεπτών). Ήξερε ότι είχε καταγράψει κάτι στην κάμερα και εμφάνισε το φιλμ το ίδιο απόγευμα.

Με την είδηση της ύπαρξης του βίντεο, πάνω στον Ζαπρούντερ «έπεσαν» δημοσιογράφοι και πρακτορείο προσφέροντάς του 100.000 δολάρια για το βίντεο ή 200 δολάρια για κάθε καρέ, όπως γράφει η Washington Post. Τελικά, αποφάσισε να το πουλήσει στο περιοδικό Life για 150.000 δολάρια.

Όταν ο αρχισυντάκτης του περιοδικού έφτασε στο γραφείο του Ζαπρούντερ για να δει το βίντεο, παρόντες ήταν δύο άνδρες της Μυστικής Υπηρεσίας. Όταν η προβολή έφτασε στο καρέ 313, κανείς δεν κατάφερε να συγκρατήσει την έκπληξή του.

Στα επόμενα χρόνια, καρέ από το φιλμ δημοσιεύονταν χωρίς όμως το επίμαχο 313. Η μη δημοσίευσή του συνέβαλε καθοριστικά στο να κάνει το βίντεο άλλο ένα τμήμα του μύθου γύρω από τη δολοφονία, με τις συνωμοσίες να οργιάζουν για την κατασκευή του βίντεο από τη CIA ή για ύπαρξη στοιχείων γύρω από το κρίσιμο ζήτημα του αριθμού των πυροβολισμών που χτύπησαν την οχηματοπομπή.

Ακόμη και σήμερα, που το φιλμ έχει περάσει στην ιδιοκτησία των Εθνικών Αρχείων και το πρωτότυπο φυλάσσεται σε ειδικό δοχείο για τη διατήρησή του, η προβολή του βίντεο εξ ολοκλήρου είναι σπάνια. Στις περιορισμένες προβολές που διοργανώνονται αυτές τις ημέρες, μεταξύ 17 και 24 Νοεμβρίου, στο Μουσείο Sixth Floor κοντά στο σημείο της δολοφονίας, οι θεατές ακόμη και πενήντα χρόνια μετά δεν παύουν να σαστίζουν όταν το βίντεο φτάνει στο καρέ 313.

Εκδηλώσεις για τον JFK σε Ντάλας και Ουάσινγκτον

Την Παρασκευή, η 50η επέτειος της δολοφονίας του JFK τιμάται με πλήθος εκδηλώσεων σε όλες τις ΗΠΑ, αλλά κυρίως στο Ντάλας και την Ουάσινγκτον.

Η κεντρική εκδήλωση θα γίνει στην πλατεία Dealey στο Ντάλας, με το δήμο να έχει διοργανώσει σεμνή τελετή με αυστηρό περιορισμό θέσεων και προσέλευσης. Στόχος είναι να αποφευχθεί η «έφοδος» που κατά κανόνα καταγράφεται κάθε χρόνο από κόσμο που έχει εμμονή με τις θεωρίες γύρω από τη δολοφονία.

Στην τελετή, για την οποία έχουν εκδοθεί 5.000 εισιτήρια, θα τηρηθεί ενός λεπτού σιγή στις 12:30, την ώρα που χτυπήθηκε ο Κένεντι. Πάνω από την πλατεία θα πετάξουν αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας.

Ανάλογες τελετές έχουν προγραμματιστεί και στην Ουάσινγκτον και στη Βοστώνη, στη βιβλιοθήκη JFK. Στη βιβλιοθήκη στη Βοστώνη, η τελετή θα συνοδευτεί με εγκαίνια μικρής έκθεσης με αντικείμενα γύρω από την κηδεία του Κένεντι που δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ στο κοινό.

Στην Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα θα έχει κλειστή συνάντηση στο Λευκό Οίκο με τη διοίκηση και εθελοντές του προγράμματος Peace Corps, κληρονομιά του Κένεντι.

Επιμέλεια: Βασίλης Ψυχογιός

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ