Χωρίς παιδιά: Το ψυχολογικό φορτίο της ατεκνίας

Για τους περισσότερους ανθρώπους η ιδέα του γάμου είναι στενά συνυφασμένη με την δημιουργία οικογένειας, την παρουσία παιδιών και τη ‘διαιώνιση’ του είδους, του ονόματος, της ιστορίας της οικογένειας. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που ο γάμος δεν οδηγεί στη δημιουργία μεγαλύτερης οικογένειας, και περιλαμβάνει μόνο δύο μέλη, δηλαδή το ζευγάρι.

Έλλειψη επιθυμίας για παιδιά

Μια μικρή μερίδα ανθρώπων ξεκινάει μια σχέση ερωτική που σιγά-σιγά μονιμοποιείται και γίνεται σταθερή. Για κοινωνικούς λόγους, δηλαδή για να ευχαριστήσουν τους γονείς τους, για να μην είναι διαφορετικοί από τον περίγυρό τους, για να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις για ένα κοινωνικό κι επαγγελματικό προφίλ, και βέβαια από έρωτα, τα άτομα αυτά αποφασίζουν να παντρευτούν.

Ωστόσο, στο μυαλό τους δεν υπάρχει η ανάγκη δημιουργίας οικογένειας κι αισθάνονται καλυμμένοι με το να είναι οι δυο τους. Συνήθως πρόκειται για ζευγάρια με υψηλή μόρφωση που είναι απορροφημένα στο επάγγελμά τους και δεν επιθυμούν να ‘διασπαστεί’ η προσοχή τους και η επαγγελματική ορμή τους με τη δημιουργία οικογένειας και τα βάρη της ανατροφής παιδιών.

Ορμώμενοι από εγωιστικές τάσεις και ναρκισισμό, τα άτομα αυτά κατά κάποιον τρόπο καταδικάζουν τον εαυτό τους σε οικογενειακή μοναξιά και σε προσωπική τελμάτωση της σχέσης.

Σε σχέση με τους φίλους τους και τον κοινωνικό τους περίγυρο μένουν πίσω κι έχουν την αίσθηση της αποτυχίας -παρά την συνήθως μεγάλη επαγγελματική τους επιτυχία.

Η έλλειψη παιδιών ουσιαστικά είναι μια μορφή έλλειψης συναισθηματικής επένδυσης μεταξύ τους, με αποτέλεσμα την ψυχική τελμάτωση και την αίσθηση ότι κάτι δεν πήγε σωστά στη ‘συνταγή’ και πολλές φορές η έλλειψη παιδιών οδηγεί σε χωρισμό, σε μεγαλύτερη ηλικία.

Αδυναμία τεκνοποίησης

Πέρα από τη συνειδητή επιθυμία να μην κάνουν παιδιά, που χαρακτηρίζει έναν πολύ μικρό αριθμό ζευγαριών, υπάρχει και μια μεγαλύτερη κατηγορία ζευγαριών που ενώ επιθυμεί, στην πραγματικότητα δεν μπορεί ν’ αποκτήσει παιδιά.

Τα ζευγάρια αυτά συνήθως ξεκινούν με την επιθυμία δημιουργίας οικογένειας, αλλά κάπου στην πορεία των πραγμάτων υπάρχει κάποιο ιατρικό πρόβλημα που τους στερεί την τεκνοποίηση.

Τα συναισθήματα των άτεκνων ζευγαριών

Αρχικά, όταν το ζευγάρι προσπαθεί αλλά δεν μπορεί να κάνει παιδιά, θεωρεί ότι ίσως υπάρχει πολύ άγχος λόγω ακριβώς της επιθυμίας να αποκτήσει παιδιά, που δυσκολεύει την κατάσταση.

Το ζευγάρι αρχίζει να επικεντρώνεται στις προσπάθειες να τεκνοποιήσει και η ζωή του περιστρέφεται γύρω από την περίοδο της γυναίκας και τις γόνιμες μέρες. Μαζί με μια γεύση απογοήτευσης και πίκρας υπάρχει και έντονη ελπίδα και πίστη ότι είναι καθαρά θέμα χρόνου μέχρι να γίνει η σύλληψη του παιδιού.

Όταν όμως οι προσπάθειες συνεχίζονται ανελλιπώς και κάθε μήνα υπάρχει ματαίωση κι απογοήτευση, το ζευγάρι αρχίζει να αισθάνεται άσχημα και, σιωπηλά, αρχίζει καθένας ν’ αναρωτιέται ποιο είναι το δικό του μερίδιο ευθύνης και ποιο το μερίδιο ευθύνης του άλλου.

Συνήθως σε αυτό το σημείο, με μια έντονη αίσθηση στεναχώριας και πικρίας, αρχίζουν οι επισκέψεις σε ιατρούς και ειδικούς για την περαιτέρω διερεύνηση του θέματος.

Όταν εντοπισθεί το πρόβλημα, τότε το ζευγάρι μπαίνει στην φάση του να αναρωτιέται μήπως θα μπορούσε να είχε κάνει καθένας κάτι ατομικά για να προλάβει το πρόβλημα (κάτι που συνήθως δεν ισχύει).

Σιωπηρά, υπάρχουν αλληλοκατηγορίες και η αίσθηση ότι κανείς εξαπατήθηκε, αφού ματαιώθηκε η μεγαλύτερη και πιο φυσική επιθυμία του, δηλαδή να γίνει γονιός.

Ωστόσο, το ζευγάρι συνεχίζει την κοινή του ζωή κανονικά. Συχνά αποφεύγουν εμφανέστατα εκδηλώσεις που σχετίζονται με παιδιά, ή δείχνουν να ενοχλούνται σε υπερβολικό βαθμό από την παρουσία ενός παιδιού που κλαίει ή τρέχει γύρω γύρω σε μια ταβέρνα, για παράδειγμα.

Υπάρχει όμως και η αντίθετη περίπτωση, κατά την οποία το ζευγάρι υπερ-επενδύει, συναισθηματικά και σε δώρα, σε ανίψια, βαφτιστήρια και παιδιά φίλων.

Είτε στη μία είτε στην άλλη περίπτωση, υπάρχει έντονη συναισθηματικότητα, που εκφράζεται αρνητικά ή θετικά και σχετίζεται με το γεγονός ότι το ζευγάρι αυτό δεν μπορεί να κάνει δικά του παιδιά.

Η εικόνα που δείχνει το ζευγάρι προς τα έξω είναι δυο ατόμων που αγαπιούνται και νοιάζονται το ένα το άλλο, ωστόσο στη μεταξύ τους σχέση μπορεί να υπάρχει θλίψη κι ένταση.

Τα ατομικά συναισθήματα

Συχνά υπάρχει μεγάλη θλίψη σχετικά με το θέμα της αδυναμίας τεκνοποίησης. Όταν η θλίψη πάρει έντονη μορφή κι αρχίσει να εκδηλώνεται με στεναχώρια, έλλειψη ενδιαφέροντος, κλάμα, παραίτηση, αυτοκατηγορίες, αίσθηση ότι η ζωή δεν αξίζει, τότε το μέλος του ζευγαριού που αισθάνεται έτσι θα πρέπει να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια τόσο ατομικά, όσο και με τον/την σύζυγό του.

Το άτομο περνάει από μια περίοδο πένθους, όπου πενθεί την ιδέα της τεκνοποίησης τα όνειρα και τις προσδοκίες του που δεν πραγματοποιήθηκαν. Υπάρχει μεγάλος βαθμός αίσθησης προσωπικής ευθύνης αλλά και κατηγορίες προς τον/την σύντροφο.

Παρόλο που η αδυναμία τεκνοποίησης θεωρείται πρόβλημα του ζευγαριού και όχι ατομικό πρόβλημα του ενός, ωστόσο το άτομο που έχει το πρόβλημα δεν μπορεί να ξεφύγει από την αίσθηση αποτυχίας και την επίρριψη ευθύνης στον εαυτό του.

Από την άλλη μεριά, το άτομο που δεν έχει την δυσκολία τεκνοποίησης μπορεί να αισθανθεί ότι ο/η σύντροφος του το ξεγέλασε, το εξαπάτησε ή το πρόδωσε. Η ντροπή προς την πατρική οικογένεια του καθενός και τον κοινωνικό περίγυρο μπορεί να είναι μεγάλη. Συχνά το ζευγάρι αισθάνεται κατώτερο και σε μειονεκτική θέση.

Αντιμετώπιση

Παρόλο που πρόκειται για μια συναισθηματική δύσκολη κατάσταση, ωστόσο υπάρχει τρόπος να ξεπεραστεί και το ζευγάρι να μπορέσει να βρει τη συναισθηματική του ισορροπία και αρμονία.

Αυτό που καταρχήν βοηθάει ιδιαίτερα είναι η επικοινωνία και ο διάλογος των συζύγων, όχι με τη μορφή κατηγοριών κι επίρριψη ευθυνών, αλλά με μια ειλικρινή διάθεση να καταθέσει κανείς τα συναισθήματά του, τους φόβους του, και την απογοήτευσή του.

Ταυτόχρονα, η στήριξη του ενός από τον άλλον και η συνειδητοποίηση ότι ναι μεν πρόκειται για μια δυσκολία και μεγάλη απογοήτευση αλλά ότι ωστόσο δεν έχει έρθει και η συντέλεια του κόσμου βοηθάει το ζευγάρι να επαναπροσδιορίσει τη στάση του.

Σε δεύτερη φάση χρειάζεται να ξανα-επενδύσουν στη σχέση τους με διαφορετικό τρόπο: με διακοπές, μετακόμιση, εύρεση νέων ενδαφερόντων. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι κανείς θα πρέπει να εξετάσει πολύ σοβαρά και την πιθανότητα υιοθεσίας, προκειμένου να δημιουργήσει οικογένεια.

Η καλύτερη στρατηγική είναι η επικοινωνία και η επαγγελματική βοήθεια ώστε να ξεπεραστεί το μεταξύ τους πρόβλημα και να μπορέσει το ζευγάρι να ξανα-αντικρίσει το κοινό τους μέλλον με σιγουριά κι αισιοδοξία.

health.in.gr