37

Τελικά το «ραντεβού» της ΕΕ με την Τουρκία ορίστηκε για τις 3 Οκτωβρίου 2005. Τότε θα αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Αγκυρας με την Ένωση.

Η απόφαση όμως αυτή δεν ελήφθη εύκολα και προηγήθηκαν έντονες διπλωματικές και πολιτικές διαβουλεύσεις. Πρόκειται για ένα εγχείρημα που πιθανώς θα αλλάξει τη φυσιογνωμία της Ένωσης. Ο δρόμος της Τουρκίας προς την ΕΕ αποδείχθηκε -όπως αναμενόταν άλλωστε- δύσκολος. Δύσκολη θα είναι άλλωστε και η πορεία της προς την πλήρη ένταξη, η οποία τοποθετείται για μετά το 2014, εφ΄όσον η Τουρκία που θα βρίσκεται υπό τη συνεχή επίβλεψη της ΕΕ κατορθώσει να μεταμορφωθεί σε μία ευρωπαϊκή δημοκρατική χώρα, αίροντας τις όποιες επιφυλάξεις για την ένταξή της. Το εάν θα το καταφέρει είναι ένα στοίχημα με την Ιστορία της

Η διαφορετικότητα της Τουρκίας, σε κοινωνικό, πολιτισμικό, θρησκευτικό και πολιτικό επίπεδο είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας για την αρνητική στάση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης έναντι της Τουρκίας. Εξίσου σημαντικός είναι ο προβληματισμός για το πώς μία χώρα του μεγέθους της Τουρκίας, πληθυσμιακά και εδαφικά θα ενσωματωθεί στην Ένωση. Οι δυσκολίες άλλωστε στην ενσωμάτωση των νέων μελών από την τελευταία διεύρυνση -την 1η Μαΐου- ήταν μεγαλύτερες του αναμενόμενου και ως εκ τούτου οι Ευρωπαίοι είναι τώρα πιο διστακτικοί. Επίσης, προκαλεί σκεπτικισμό το ενδεχόμενο να ενισχυθεί ο φιλοαμερικανικός άξονας εντός της ΕΕ μετά την ένταξη της Τουρκίας.

Σε μία προσπάθειά της να αμβλύνει τις επιφυλάξεις αυτές η Αγκυρα συνέχισε να βρίσκεται σε μία διαρκή διαδικασία υιοθέτησης μεταρρυθμίσεων για εκδημοκρατισμό του πολιτεύματός της, ωστόσο αντιμετώπιζε την καχυποψία της ΕΕ, όσον αφορά την ειλικρίνεια των προθέσεων της, καθώς οι περισσότερες από τις εξαγγελθείσες αλλαγές έμεναν στα χαρτιά. Εξαίρεση ίσως η απελευθέρωση των τεσσάρων κρατούμενων Κούρδων πρώην βουλευτών και η έναρξη μετάδοσης ολιγόωρων τηλεοπτικών εκπομπών, υπό την αυστηρή όμως πάντοτε επίβλεψη του τουρκικού κράτους. Σημαντική επίσης εξέλιξη θεωρήθηκε η ανάθεση σε πολιτικό πρόσωπο της θέσης του γενικού γραμματέα το Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, θεσμικό όργανο παρέμβασης των στρατιωτικών στις πολιτικές εξελίξεις και μία από τις βασικότερες ασυμβατότητες μεταξύ του τουρκικού πολιτικού συστήματος και του πολιτικού πολιτισμού που θέλει να προωθήσει η ΕΕ. Παραμένει όμως η αμφιβολία για το εάν η Αγκυρα θα μπορέσει να ακολουθήσει μέχρι τέλους την το δρόμο των μεταρρυθμίσεων.

Η ΕΕ από την πλευρά της εμφανίστηκε διχασμένη έναντι της προοπτικής ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, με τη Παρίσι να ηγείται του «αντιτουρκικού» μπλοκ και ξεκαθάρισε ότι η τελική απόφαση της Γαλλίας θα ληφθεί κατόπιν δημοψηφίσματος. Το ίδιο ανακοίνωσε και η Αυστρία. Στη Γερμανία, το θέμα έχει αναχθεί σε αντικείμενο εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης, καθώς το κυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα προσβλέπει στη στήριξη της ισχυρής τουρκικής κοινότητας στη χώρα κατά τις προσεχείς εκλογές, ενώ οι Χριστιανοδημοκράτες τάσσονται κατά της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Η Δανία, η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβενία επίσης εμφανίζονται αρνητικές στην ένταξη της Τουρκίας. Διχασμένη η κοινή γνώμη σε Βέλγιο και Ολλανδία.

Σημείο καμπής στις σχέσεις Βρυξελλών-Αγκυρας θεωρήθηκε η δημοσίευση τον Οκτώβριο της έκθεσης προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία. Ωστόσο, το «ναι» που είπε η Κομισιόν στην Τουρκία με την έκθεσή της έμοιαζε με «πορτοκαλί» παρά με «πράσινο» φως, τόσο ισχυροί είναι όροι που τέθηκαν για να καλυφθούν οι επιφυλάξεις τμήματος της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης και των ηγετών της.

Έτσι στο γενικότερο πλαίσιο που έθεσε αυτή η έκθεση το Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ, στις 17 Δεκεμβρίου, είπε το δικό της τελικό και δύσκολο «ναι» και ανοικτή κατάληξη διαπραγματεύσεων, έπειτα από μαραθώνιες διαβουλεύσεις που παρ’ ολίγον να οδηγηθούν σε αδιέξοδο εξ αιτίας της άρνησης της Τουρκίας να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία, πλήρους μέλους της ΕΕ, ή τουλάχιστον να προχωρήσει στην υπογραφή του πρωτοκόλλου για την επέκταση της Τελωνειακής Ένωσης με τα δέκα νέα μέλη της ΕΕ, του τελευταίου γύρου διεύρυνσης, κάτι που εμμέσως θα συνιστούσε de facto αναγνώριση της Λευκωσία. Τελικά, το αδιέξοδο απεφεύχθη με μία δέσμευσή της ότι θα το πράξει έως την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι εάν η Τουρκία μπορεί και έχει την ειλικρινή διάθεση να περάσει μία βαθιά μετάλλαξη, ώστε να υλοποιήσει τον ιστορικό στόχο της για ενσωμάτωσηστη Δύση. Αυτό είναι άλλωστε και το μεγάλο της στοίχημα απέναντι στη δική της Ιστορία.

Γ.Μ.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ

Ειδήσεις Σήμερα: