Η άσκηση, ο αθλητισμός και ο πρωταθλητισμός: Πως να τον πετύχετε… χάνοντας

Η σημερινή μας ιστορία έχει τρεις ‘πράξεις’, πολλούς ‘κομπάρσους’ που τους βλέπουμε και πολλούς ‘πρωταγωνιστές’ που… δε τους βλέπουμε!

Πράξη πρώτη: Η άσκηση

Ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες που προδιαθέτουν στην τραγικά αυξημένη συχνότητα των καρδιοαγγειακών νόσων σήμερα είναι και η μείωση των καθημερινών σωματικών μας δραστηριοτήτων. Ο μειονεκτικός αυτός τρόπος ζωής που τον συνθέτουν το γραφείο, η πολυθρόνα, το αυτοκίνητο και οι πολλοί αυτοματισμοί, μπορεί εύκολα να ανατραπεί αν αφιερώσουμε ένα πολύ μικρό μέρος της καθημερινότητας μας σε κάποια μορφή άσκησης.

Ποιοι πρέπει και μπορούν να ασχοληθούν με την άσκηση; Σ’ αυτή την ‘πράξη’ όλοι μπορούμε να είμαστε πρωταγωνιστές και …κομπάρσοι.

Ποιος είναι ο ‘ρόλος’ μας; Ο καθένας στην ‘πράξη’ αυτή μπορεί να διαλέξει το ρόλο του. Οποιαδήποτε μορφή άσκησης είναι αποδεκτή, αρκεί να αρέσει, ώστε να έχει πιθανότητα να διατηρηθεί σε βάθος χρόνου. Συνήθως, κάποια ήπια αερόβια άσκηση είναι αρκετή για να μας απαλλάξει από πολλά από τα δεινά του σύγχρονου τρόπου ζωής.

Πράξη δεύτερη: Ο αθλητισμός

Η έννοια του αθλητισμού σηματοδοτείται από δυο ουσιαστικά που βρίσκονται στη ρίζα της λέξης: ‘ο άθλος’ και ‘το άθλον’. Το πρώτο σημαίνει αγώνισμα και το δεύτερο βραβείο.

Αθλητισμός λοιπόν είναι η ορμέμφυτη τάση του ανθρώπου να αγωνίζεται και να διακρίνεται. Αυτή ακριβώς είναι η πραγματική και εξακριβωμένη ιδέα του αθλητισμού: η προσπάθεια.

Η ‘πράξη’ αυτή χαρακτηρίζεται από ‘τον άθλο’. Οι κομπάρσοι εδώ είναι πολλοί αλλά πρωταγωνιστές δε θα έπρεπε να υπάρχουν. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι κάποιες αόρατες δυνάμεις έχουν βάλει στην πράξη αυτή ένα κανόνα: Αν γίνεις πρωταθλητής θα παίξεις και στην 3η πράξη, διαφορετικά θα φύγεις εντελώς από την ιστορία.

Αυτό δυστυχώς είναι που συμβαίνει στην καθημερινή πράξη. Χιλιάδες παιδιά, αυθόρμητα ή με την παρότρυνση των γονέων τους, αποφασίζουν να ασχοληθούν με τον αθλητισμό. Ο πρώτος καιρός δεν έχει προβλήματα: Η ελπίδα, οι μελλοντικές προσδοκίες αλλά και κάποιες μικροεπιτυχίες τους κρατάνε στο έργο.

Όταν όμως περάσουν μερικά χρόνια και δεν έρθει η μεγάλη πρωτιά, αρχίζει η διαδικασία της …απόσυρσης. Αυτό γίνεται πολύ συχνά με τη σύμπραξη των …ειδικών (προπονητές, γυμναστές κτλ), συχνά έμμεσα, αλλά πολλές φορές άμεσα. Έμμεση σύμπραξη στη διαδικασία απόσυρσης είναι η άρνηση περαιτέρω ενασχόλησης του ‘ειδικού’ με την περίπτωση που δεν έχει μέλλον. Και η άμεση; Συνήθως κάποιες ‘πατρικές’ συμβουλές προς τον αθλούμενο ότι δεν έχει τα φυσικά προσόντα για τη μεγάλη διάκριση και θα ήταν καλύτερο να ασχοληθεί με κάτι άλλο.

Πράξη τρίτη: Ο πρωταθλητισμός

Στην ‘πράξη’ αυτή ο αυτοσκοπός των ‘ηθοποιών’ είναι η ‘πρωτιά’ και η ‘βράβευση’ που βέβαια συνοδεύει κάθε ‘πρωτιά’.

Για να επιτύχει η πράξη αυτή, όπως και σε κάθε καλά συνταγή, χρειάζονται καλά υλικά.

Tα υλικά αυτά είναι:

• Tα γονίδια
• Η ενασχόληση με τον πρωταθλητισμό από πολύ μικρή ηλικία
• Η φαρμακευτική υποστήριξη
• Χρήματα
• Πολιτική …βούληση

Τα γονίδια

Το γονιδιακό υπόστρωμα, δηλαδή η κληρονομικότητα, φαίνεται ότι είναι υπεύθυνο για το 50% περίπου της φυσικής κατάστασης που χαρακτηρίζει ένα άτομο και που το ξεχωρίζει από τον υπόλοιπο ομοειδή πληθυσμό. Τα γονίδια επίσης, καθορίζουν σε μεγάλο ποσοστό την απάντηση του ατόμου στην προπόνηση και τη βελτιστοποίηση της απόδοσής τους σε κάποιο συγκεκριμένο άθλημα.

Δεν είναι λοιπόν μακριά η εποχή, που οι ‘κυνηγοί ταλέντων’ και οι ‘εκλέκτορες’ των διαφόρων ομάδων θα φοράνε λευκή μπλούζα και η αναζήτηση θα γίνεται στο …μικροσκόπιο και όχι στους στίβους ή στις γειτονιές.

Η ηλικία

Ξεκίνα μικρός για να γίνεις μεγάλος: Μικρή ηλικία, μεγάλος αθλητής.

Ο καθένας από μας μεταφέρει στο DNA του τα χαρακτηριστικά των εκατομμυρίων ετών της εξέλιξης του είδους μας. Αυτό σημαίνει ότι κατά τις ηλικίες διαμόρφωσης του φαινοτύπου μας, είναι δυνατόν να αναπτύξουμε περισσότερο ή λιγότερο κάποιους έμφυτους χαρακτήρες. Η ανάπτυξη και εξέλιξη λοιπόν κάποιων δυνατοτήτων μπορεί να γίνει καλύτερα κατά την παιδική ηλικία, όταν μάλιστα υπάρχει συστηματική προπόνηση και οικογενειακή και κοινωνική υποστήριξη.

Θα πρέπει βέβαια να λάβουμε σοβαρά υπόψιν μας ότι όταν αναπτύσσονται πολύ κάποιοι χαρακτήρες, υπολείπονται κάποιοι άλλοι. Αλλά και κάποια φυσιολογικά χαρακτηριστικά δε θα εμφανιστούν στα παιδιά αυτά ή θα εμφανιστούν πολύ αργότερα (εφηβεία, έμμηνος ρύση).

Τα φάρμακα

Είναι βέβαιο ότι ο κάθε συστηματικά αθλούμενος έχει αυξημένες ανάγκες σε ενέργεια (τροφή), βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία και τις περισσότερες φορές όλες αυτές οι ανάγκες δεν είναι δυνατόν να καλυφθούν από τη συνήθη διατροφή. Αυτό δημιουργεί την ανάγκη λήψης διατροφικών συμπληρωμάτων με τη μορφή φαρμάκων. Μέχρι εδώ τα πράγματα είναι και θεμιτά και νόμιμα.

Δυστυχώς, η ιστορία αλλά και η απλή παρατήρηση στην πράξη αυτή αποδεικνύουν ότι τα …άλλα φάρμακα είναι μάλλον ο κανόνας παρά τις πολύ λίγες αναλογικά περιπτώσεις των άτυχων που έχουν συλληφθεί να κάνουν χρήση απαγορευμένων ουσιών.

Παρακολουθώντας από την TV το παγκόσμιο πρωτάθλημα στίβου που έγινε στο Παρίσι, έβλεπα αθλητές με μυς ταύρου και στήθος …Σάρον Στόουν, αθλήτριες με ανδροειδή αλωπεκία, ακμή εφήβων και φωνή …Λουτσιάνο Παβαρόττι (τα γένια δε φαίνονται λόγω Laser).

Όλα τα στοιχεία αυτά, ακόμα και χωρίς ειδικές αναλύσεις, είναι για κάθε έμπειρο μάτι απόδειξη φαρμακευτικών παρεμβάσεων.

Έκπληξη επίσης προκαλεί το γεγονός ότι όλοι σχεδόν οι Ελίτ αθλητές συμμετέχουν σε πολύ λίγους αγώνες σε όλη την καριέρα τους, όπως και κάποιοι …αποκλεισμοί της τελευταίας στιγμής με σύσταση του team manager της ομάδας για να προφυλάξει τους αθλητές από …τραυματισμούς.

Μήπως ένας από τους λόγους είναι και η αποφυγή των ελέγχων;

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται ως βελτιωτικά της αθλητικής μηχανής είναι πολλά και κάθε μέρα γίνονται περισσότερα. Αναφέρω εδώ τα περισσότερα για να γίνουν αντιληπτά κάποια στοιχεία που θα αναφερθούν αργότερα:

Ποιος συστήνει αυτά τα …θεραπευτικά σχήματα στους πρωταθλητές ή στους επίδοξους πρωταθλητές, ποιος τα χορηγεί και πως γίνεται η προμήθεια τους, πως και που εφαρμόζονται, ποιος τα πληρώνει, ποιος ελέγχει τις βέβαιες παρενέργειες;

Είναι στον καθένα αντιληπτό ότι μόνοι τους οι αθλητές δεν είναι δυνατόν να αναπτύξουν τέτοιες πρακτικές. Υπάρχει οπωσδήποτε σύμπραξη και συνεργεία πολλών παραγόντων και σε πολλά επίπεδα.

Προσωπικά πιστεύω ότι στο σημείο αυτό υπάρχει μια μεγάλη διεθνής υποκρισία. Το ντόπινγκ απαγορεύεται, αλλά τιμωρείται μεμονωμένα. Αναπτύσσονται μεγάλοι διεθνείς αντι-ντόπινγκ οργανισμοί (IOC, World Anti-Doping Agency -WADΑ) που συνήθως κάνουν κάποιες χιλιάδες τεστ, αλλά λίγο πριν ή κατά τους αγώνες. Κάποια φάρμακα, όπως η αυξητική ορμόνη, έχουν πολύ περιορισμένες ενδείξεις και είναι πολύ εύκολη διεθνώς η καταμέτρηση της κατανάλωσης της με ιατρική ένδειξη.

Τα χρήματα

Για να ετοιμαστεί και να γίνει η τρίτη πράξη χρειάζονται χρήματα, πάρα πολλά χρήματα και μάλιστα σε όλα τα επίπεδα προετοιμασίας και εκτέλεσης. Τα χρήματα αυτά συνήθως προέρχονται από κάποιους ‘καλούς ανθρώπους’ που πουλάνε κάποια είδη …πρώτης ανάγκης για να ζήσουν εκείνοι και τα παιδιά τους. Αναψυκτικά που χαρίζουν απόλαυση, παπούτσια που τα φοράς και πετάς, ρούχα και φόρμες που σε κάνουν υπέροχο, αυτοκίνητα που σου αλλάζουν το κοινωνικό επίπεδο, ιδρύματα που λύνουν κάθε οικονομικό σου πρόβλημα και πολλά άλλα.

Η προσπάθεια των ανθρώπων αυτών ανακατεύεται στις σωστές αναλογίες με τη βιομηχανία του θεάματος, κάποιες κρατικές επιχορηγήσεις και με μερικούς αθάνατους και έτσι έχουμε ένα ελκυστικότατο πιάτο, το οποίο μάλιστα σου προσφέρεται δωρεάν.

Αυτοί είναι οι αόρατοι πρωταγωνιστές της τρίτης πράξης.

Θα πρέπει πριν πάρουμε το πιάτο που μας προσφέρεται να σκεφτούμε ότι τίποτα στον κόσμο αυτό δεν είναι δωρεάν. Όλα αυτά γίνονται με τα δικά μας χρήματα. Απλώς, τα πληρώνουμε με δόσεις, έντοκες, κάθε φορά που καταναλώνουμε και μάλιστα τις περισσότερες φορές είδη που δεν είναι πρώτης ανάγκης.

Η πολιτική …βούληση

Ειλικρινά δε γνωρίζω πως και γιατί, αλλά έχουν κολλήσει στο μυαλό μου κάποιες συνειρμικές σκέψεις που έχουν συνδυάσει τον πρωταθλητισμό, τα ρεκόρ και όλες τις μεγάλες αθλητικές επιτυχίες με τα απολυταρχικά καθεστώτα.

Αναλογίζομαι τις επιτυχίες της Χιτλερικής Γερμανίας πριν από τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, τις επιτυχίες της τέως Ανατολικής Γερμανίας. Η τέως Σοβιετική Ένωση ήταν πάντα μεταπολεμικά πρώτη ή δεύτερη σε όλες τις μεγάλες διοργανώσεις και σήμερα είναι μεγάλη επιτυχία αν συγκεντρώσει μερικά μετάλλια. Η Ελλάδα πήρε πρωτιά για πρώτη φορά στους Βαλκανικούς αγώνες την περίοδο της δικτατορίας και η Κούβα κατέχει δυσανάλογα ψηλή θέση στην Παγκόσμια αθλητική κατάταξη, παρά την άθλια κατάσταση των κατοίκων της.

Φαίνεται ότι στο σύγχρονο κόσμο ο πρωταθλητισμός χρησιμοποιείται σαν υποκατάστατο άλλων αρχών και αξιών. Όταν μειονεκτούν η εκπαίδευση, η κοινωνική πρόνοια, τα εθνικά ιδεώδη και οι ελευθερίες, μας προσφέρεται μια μεγάλη αθλητική επιτυχία για να αναπληρώσει αυτό που δεν έχουμε αλλά θα έπρεπε να έχουμε.

Όπως λοιπόν αναφέρθηκε και στην αρχή, στην πράξη αυτή επικρατεί ‘το άθλον’. Κάποιοι κάθε φορά τελειώνουν την προσπάθεια τους με ένα κότινο. Ο κότινος είναι ένα κλαδί αγριελιάς με το οποίο στεφάνωναν τους Ολυμπιονίκες στην αρχαία Ελλάδα. Το κάθε φύλλο όμως του κότινου από τότε ήταν και ακόμα είναι μια ‘επιταγή’. Με τις επιταγές αυτές μπορείς να πάρεις μερικά εκατομμύρια, να γίνεις αξιωματικός στις ένοπλες δυνάμεις, να μπεις στο Πανεπιστήμιο και βέβαια να γίνεις αναγνωρίσιμος.

Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς για το ποια είναι η προσφορά στην ανθρωπότητα αν τρέξουμε τα 100 μέτρα μερικά εκατοστά του δευτερολέπτου πιο γρήγορα, αν πηδήξουμε μερικά εκατοστά ψηλότερα ή μακρύτερα και αν σηκώσουμε 5 κιλά περισσότερα; Αντικειμενικά καμιά. Απλά, το όλο ‘έργο’ και κυρίως η τρίτη πράξη, εξυπηρετούν κάποιους σκοπούς και αυτοί που εδώ μοιάζουν πρωταγωνιστές, είναι απλοί κομπάρσοι.

Και τελευταίο το ‘ηθικό δίδαγμα’: Ναι στην άσκηση, Ναι στον αθλητισμό, Όχι στον επιχορηγούμενο και υποβοηθούμενο πρωταθλητισμό.

health.in.gr