Αθλητισμός/πρωταθλητισμός: οι δύο όψεις του νομίσματος

Λιγότερο από 11 μήνες απομένουν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Οι Έλληνες και ξένοι πρωταθλητές θα κληθούν για μια ακόμη φορά να υπερβούν τον εαυτό τους με στόχο την καλύτερη επίδοση. Ο αθλητίατρος Νικόλαος Πισκοπάκης* μας αναλύει τις επιπτώσεις του πρωταθλητισμού στον οργανισμό των αθλητών.

Health.in.gr: H ανάληψη της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων από τη χώρα μας, έφερε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τον αθλητισμό.Τι εννοούμε όμως με τον όρο ‘πρωταθλητισμό’;

Ν. Πισκοπάκης: Με τον όρο ‘πρωταθλητισμό’ εννοούμε την αποκλειστική απασχόληση με τον αθλητισμό με σκοπό την επίτευξη διακρίσεων σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.

Health.in.gr: Πόσο διαφέρει ο πρωταθλητισμός από τη συνήθη σωματική άσκηση;

Ν. Πισκοπάκης: Η συνήθης σωματική άσκηση έχει σκοπό τη διασκέδαση, την ευεξία, την βελτίωση της φυσικής κατάστασης του ατόμου σε αντίθεση με τον πρωταθλητισμό που η σωματική άσκηση έχει σκοπό αποκλειστικά τη διάκριση.

Health.in.gr: Γνωρίζουμε ότι η σωματική άσκηση είναι επωφελής για την υγεία. Σε επίπεδο πρωταθλητισμού είναι το ίδιο επωφελής για τον οργανισμό ή δημιουργεί προβλήματα;

Ν. Πισκοπάκης: Σε επίπεδο πρωταθλητισμού η σωματική άσκηση φτάνει τον αθλητή σε υψηλά όρια καταπόνησης του μυοσκελετικού του συστήματος με αποτέλεσμα τους συχνούς τραυματισμούς.

Health.in.gr: Μπορεί ο καθένας να κάνει πρωταθλητισμό ή πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις;

Ν. Πισκοπάκης: Είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί ο οποιοσδήποτε να κάνει πρωταθλητισμό. Η έννοια του πρωταθλητισμού απαιτεί θυσίες (κοινωνικές και οικονομικές), το άτομο να είναι υγιές χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, ενώ οι τραυματισμοί είναι συχνοί με αποτέλεσμα κάποιες φορές να γίνονται η αιτία που κάποιος μεγάλος αθλητής σταματά πρόωρα την καριέρα του.

Health.in.gr: Από ποια ηλικία πρέπει να ξεκινά κάποιος τον πρωταθλητισμό;

Ν. Πισκοπάκης: Η ηλικία που μπορεί να αρχίσει κάποιος να κάνει πρωταθλητισμό εξαρτάται απόλυτα από το είδος της άθλησης. Για παράδειγμα οι αθλητές και αθλήτριες της ενόργανης και ρυθμικής γυμναστικής ξεκινούν από πολύ μικρή ηλικία τον πρωταθλητισμό και τερματίζουν την καριέρα τους σε ηλικία 18-20 ετών. Στην αντίπερα όχθη, ένας αθλητής της άρσης βαρών μπορεί να ξεκινήσει σε ηλικία 18-20 ετών και κάνει πρωταθλητισμό μέχρι την ηλικία των 30-35 ετών.

Health.in.gr: Ποια είναι η ψυχολογία κάποιου που κάνει πρωταθλητισμό;

Ν. Πισκοπάκης: Η ψυχολογία των αθλητών που κάνουν πρωταθλητισμό διαφέρει πολύ από αυτή του απλού αθλητή. Ο πρωταθλητής είναι κυρίως άτομο υψηλών ψυχολογικών προδιαγραφών με υψηλή αυτοσυγκέντρωση, αυτοέλεγχο, ανοχή στον πόνο και τους τραυματισμούς. Επίσης σε ομαδικά αθλήματα αναπτύσσεται σε μεγάλο βαθμό η αλληλεγγύη και η συναδελφικότητα.

Health.in.gr: Πόσο απαραίτητη είναι η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής και γενικά χημικών ουσιών σε κάποιον που κάνει πρωταθλητισμό;

Ν. Πισκοπάκης: Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για έναν αθλητή, δυστυχώς όμως τα όρια χορήγησης απλών συμπληρωμάτων διατροφής από τη λήψη απαγορευμένων ουσιών, το γνωστό σε όλους μας φαινόμενο του dopping είναι τόσο ασαφή ώστε πολλοί αθλητές στην προσπάθεια τους να πετύχουν μια μεγάλη διάκριση κάνουν χρήση απαγορευμένων ουσιών με όλα τα γνωστά επακόλουθα για την υγεία τους και το μέλλον της καριέρας τους.

Health.in.gr: Ποιοι είναι οι συνήθεις τραυματισμοί που ταλαιπωρούν τον επαγγελματία αθλητή;

Ν. Πισκοπάκης: Οι συνήθεις τραυματισμοί ενός επαγγελματία αθλητή είναι κυρίως οι μυϊκές θλάσεις, οι κακώσεις των μηνίσκων και των συνδέσμων, οι τενοντίτιδες, οι κακώσεις της σπονδυλικής στήλης και του ώμου και γενικά τα κατάγματα. Βέβαια πρέπει να τονίσουμε ότι η συχνότητα αυτών των τραυματισμών διαφέρει από άθλημα σε άθλημα. Για παράδειγμα στο ποδόσφαιρο οι μυϊκές θλάσεις και οι κακώσεις του γόνατος αφορούν το 70% των τραυματισμών, ενώ στην κολύμβηση οι πιο συχνές κακώσεις είναι αυτές της σπονδυλικής στήλης και του ώμου.

Health.in.gr: Η γυναίκα που κάνει πρωταθλητισμό αντιμετωπίζει πρόσθετα προβλήματα υγείας εν συγκρίσει με τον άνδρα;

Ν. Πισκοπάκης: Η γυναίκα που κάνει πρωταθλητισμό εμφανίζει πιο πολλά προβλήματα από τον άνδρα αθλητή. Τα προβλήματα αυτά αφορούν κυρίως την καθυστέρηση εμφάνισης της εμμήνου ρύσεως και την οστεοπόρωση λόγω καταστολής της υπόφυσης.

Health.in.gr: Η ‘απόσυρση’ από τον πρωταθλητισμό τι συνέπειες έχει για τον οργανισμό και πως μπορούν να αποφευχθούν;

Ν. Πισκοπάκης: Η ‘απόσυρση’ από τον πρωταθλητισμό έχει συνέπειες κυρίως στον ψυχικό κόσμο του αθλητή, καθώς συχνά από τη μεγάλη δημοσιότητα καταλήγει στην απομόνωση. Ωστόσο μεγάλες είναι και οι συνέπειες σε οργανικό επίπεδο δηλαδή τραυματισμοί που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της καριέρας του αθλητή δημιουργούν μόνιμα και αναπηρικά προβλήματα σε μεγάλη ηλικία. Για παράδειγμα ένας ποδοσφαιριστής με μηνισκική βλάβη κατά τη διάρκεια της καριέρας του, εμφανίζει πρώιμα οστεοαρθρίτιδα του γόνατος με έντονους πόνους και τελικά δυσχέρεια στην κίνηση.

Health.in.gr: Υπάρχουν στοιχεία για το προσδόκιμο επιβίωσης των πρωταθλητών;

Ν. Πισκοπάκης:Το προσδόκιμο επιβίωσης των πρωταθλητών είναι σαφώς μικρότερο από αυτό του φυσιολογικού πληθυσμού. Αυτό οφείλεται τόσο στην παρατεταμένη καταπόνηση του καρδιοαναπνευστικού και του μυοσκελετικού συστήματος, αλλά κυρίως λόγω της πιθανής λήψης απαγορευμένων ουσιών που προκαλούν μόνιμες βλάβες στα ευγενή όργανα, όπως είναι η καρδιά, το ήπαρ και το αίμα.

*Ο κ. Πισκοπάκης είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής της Κλινικής Αθλητικών Κακώσεων του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών. Κατά το πρόσφατο παρελθόν έχει διατελέσει ιατρός των εθνικών ομάδων ποδοσφαίρου και πετοσφαίρισης. Είναι μεταξύ άλλων μέλος της Ελληνικής Ορθοπεδικής Εταιρίας, της Αθλητιατρικής Εταιρίας και της International Society of Sport Medicine.

health.in.gr