Πετρολούκας Χαλκιάς: Δυστυχισμένος όποιος γνωρίζει δύο πατρίδες

Συνέντευξη: Ελισάβετ Σταμοπούλου

Το όνομά του ανασύρει μνήμες από το παρελθόν, όπως μια παλιά φωτογραφία που όσο χρόνια κι εάν περάσουν δεν χάνει ποτέ την αξία της. Η συνεισφορά του στη μουσική έχει αναγνωρισθεί από ΗΠΑ και Ελλάδα, τα βραβεία που έχει αποσπάσει καθιστούν φανερό το εκτόπισμα της καλλιτεχνικής του δύναμης και οι στιγμές που έχει χαρίσει στον κόσμο θυμίζουν τα χρόνια της μουσικής αθωότητας.

Ο μουσικός Πετρολούκας Χαλκιάς που εδώ και χρόνια πυροδοτεί συγκινήσεις με την τέχνη του κλαρίνου, έχει τιμηθεί από τον πρώην πρόεδρο της Αμερικής Ρόναλντ Ρήγκαν, ενώ έχει αποσπάσει εγκωμιαστικά σχόλια για τη μουσική του κι από τον Μπιλ Κλίντον.

Το ιερό τέρας της ηπειρώτικης μουσικής, όπως πολλοί τον αποκαλούν, θα εμφανιστεί την Τρίτη στο θέατρο Πέτρας αποτίνοντας φόρο τιμής στην παραδοσιακή μουσική.

Πραγματοποιώντας μια αναδρομή στη ζωή του και μιλώντας για τις δυσκολίες του παρελθόντος, αναφέρει σε συνέντευξή του στο in.gr: «Ίσως είμαι από τους λιγοστούς ανθρώπους στον κόσμο που έχω μεγαλώσει χωρίς ένα ποτήρι γάλα. Έχει τύχει να μείνω νηστικός για τρεις και τέσσερις ημέρες. Έχω τρέξει σε χωράφια για να βρω χόρτα. Τα χρόνια εκείνα ακούγαμε διαρκώς για σκοτωμούς».

«Φωτίζει» τα σημεία που του προκαλούν θλίψη και ελπίδα, μιλά για τον θάνατο χωρίς να χρησιμοποιεί μαύρο φόντο και μνημονεύει τη μελωδία του που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το τραγούδι «That’s The Way (I Like It)».

Σχέση ζωής… με αυτή τη φράση θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για τον δεσμό που διατηρείτε με το κλαρίνο. Αγγίξατε το μουσικό αυτό όργανο σε πολύ μικρή ηλικία. Ο πατέρας σας όμως δεν φάνηκε ενθαρρυντικός όσον αφορά στη συγκεκριμένη ασχολία
Ο πατέρας μου δεν ήθελε να μάθω κλαρίνο γιατί εκείνα τα χρόνια δεν μπορούσες με τη συγκεκριμένη ασχολία να αντεπεξέλθεις στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Με μετέφερε, λοιπόν, σε ένα μαγαζί στα Γιάννενα, σε ένα γκαράζ, για να μάθω για τα αυτοκίνητα. Ο πατέρας μου πήγαινε για έξι μήνες στην Αθήνα ώστε να παίξει κλαρίνο, αλλά δεν μπορούσε να μας συντηρήσει. Υπήρχε μεγάλη φτώχεια.

Στην πορεία της ζωής μου, βρήκα μια φλογέρα κι έπαιζα συνέχεια. Με ένα ξύλο δημιούργησα τρύπες και πρόσθεσα ένα παλιό επιστόμιο του πατέρα μου, φτιάχνοντας έτσι ένα κλαρίνο. Αφού αντιλήφθηκα τον τρόπο λειτουργίας του κλαρίνου, κλήθηκα να παίξω το συγκεκριμένο μουσικό όργανο σε ένα πανηγύρι. Ήμουν 11 ετών, τα παιδιά βλέποντάς με να παίζω διασκέδαζαν. Ο πατέρας μου όμως εξέφρασε την αντίθεσή του.

Ανέχεια και δυσκολίες, δυο λέξεις που φαίνεται να έχουν βαρύνουσα σημασία στο «ημερολόγιο» των παιδικών σας χρόνων
Πέρασα δύσκολα παιδικά χρόνια. Ήρθαμε αντιμέτωποι με σοβαρά προβλήματα διαβίωσης. Γεννήθηκα το 1934 και το 1940 ξεκίνησε ο πόλεμος. Ίσως είμαι από τους λιγοστούς ανθρώπους στον κόσμο που έχω μεγαλώσει χωρίς ένα ποτήρι γάλα. Έχει τύχει να μείνω νηστικός για τρεις και τέσσερις ημέρες. Έχω τρέξει σε χωράφια για να βρω χόρτα. Τα χρόνια εκείνα ακούγαμε διαρκώς για σκοτωμούς. Ήμουν έξι ετών και μάζευα οβίδες χωρίς να καταλαβαίνω τι είναι.

Πραγματοποιώντας ένα σημαντικό άλμα από τη δεκαετία του 1940 στη δεκαετία του 1960, με ποιες μνήμες θα περιγράφατε τα χρόνια στην Αμερική, όπου διαμείνατε για μια εικοσαετία;
Όταν με άκουσαν να παίζω κλαρίνο στην Αμερική, μια εταιρεία μού ζήτησε να βγάλω έναν Long Play δίσκο. Αργότερα δούλεψα σε ένα κέντρο που είχε αραβική, τουρκική, αρμένικη και ελληνική μουσική. Ένας Αρμένης που έπαιζε ούτι μού είπε πως έπρεπε να μάθω να συνεργάζομαι στη δουλειά και με τις χορεύτριες της κοιλιάς. Ξεκίνησα να παίζω και αρμένικα τραγούδια. Γράφτηκα στο Σωματείο των Μουσικών που απαρτιζόταν από οκτώ εκατομμύρια μουσικούς. Μαζεύτηκαν 1.200 άτομα σε μια μεγάλη αίθουσα. Ένας Έλληνας με μπουζούκι έπαιξε για τη χώρα μας μουσική, αφότου τελείωσε όμως του είπα ότι έπρεπε να παρουσιάσει παραδοσιακά τραγούδια. Μου έφεραν ένα κλαρίνο για να παίξω. Νόμιζαν ότι η παράδοσή μας είναι τα μπουζούκια, τους εξήγησα όμως ότι η παράδοσή μας περιλαμβάνει διάφορα χρώματα. Έπαιξα ηπειρώτικα τραγούδια. Σηκώθηκε τότε ένας σημαντικός συνθέτης των ΗΠΑ και με ρώτησε εάν τα τραγούδια αυτά ήταν πράγματι ελληνικά. Και του απάντησα: «Όταν με κουνούσε η μάνα μου στην κούνια, μου έλεγε αυτές τις μελωδίες». Τότε μου είπαν πως η μουσική που έπαιξα μοιάζει με την αμερικανική τζαζ και με ρώτησαν εάν έχουμε δανειστεί στοιχεία από τη μουσική τους. Εκεί τους απάντησα: «Είναι δυνατόν ο πατέρας να έχει δανειστεί στοιχεία από το παιδί;». Με χειροκρότησαν όλοι. Μου ζητήθηκε, έπειτα, να παίξω μια μελωδία που τελικά αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το τραγούδι «That’s The Way (I Like It)».

Διακρίσεις και σημαντικές στιγμές φανερώνουν τη σημασία των χρόνων εκείνων της Αμερικής
Πήγαινα σε εκδηλώσεις ηπειρώτικες. Γνώρισα κόσμο που εκτιμούσε τα ηπειρώτικα τραγούδια, σε αντίθεση με την Ελλάδα που ακόμη και στα πανηγύρια δεν τα αξιοποιούσαν. Στις ΗΠΑ, όμως, ο Έλληνας που γνωρίζει δύο πατρίδες είναι πάντα δυστυχισμένος. Έζησα εκεί 20 χρόνια και μετά επέστρεψα στην Ελλάδα. Τότε κατέληξα στο συμπέρασμα ότι καλύτερα να μην γνωρίζεις καμιά από τις δύο πατρίδες.

Πώς θα περιγράφατε τη μετάβαση από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα;
Όταν επέστρεψα στην Αθήνα διοργανωνόταν ένας χορός όπου πήγα να παίξω μουσική. Βρισκόταν εκεί και ο Άλκης Στέας. Στην ουσία όμως δεν με γνώριζε κανείς εξαιτίας της πολυετούς απουσίας μου. Η παραδοσιακή μουσική έμοιαζε να έχει ξεχαστεί. Σηκώθηκα να παίξω κλαρίνο, αφού με είχε συστήσει ο Άλκης Στέας στον κόσμο λέγοντας ότι απουσίαζα 20 χρόνια από τη χώρα. Ξεκίνησαν να χορεύουν όλοι.

Έχοντας διανύσει πολλά χιλιόμετρα τόσο στη μουσική όσο και στη ζωή, τι θα λέγατε ότι σας προκαλεί θλίψη;
Είναι πολλά τραγούδια που θέτουν ερωτήματα, τα οποία ουδεμία σχέση έχουν με την σημερινή κοινωνία.

Μιλήσατε πριν για προσφυγιά και είπατε πως όσοι έχουν γνωρίσει δύο πατρίδες αγνοούν την έννοια της ευτυχίας. Τον ίδιο πόνο κουβαλούν και εκατομμύρια πρόσφυγες που έχουν οδηγηθεί τα τελευταία χρόνια στη φυγή
Είναι πολύ δυσάρεστο που άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους γιατί θα είναι πάντα δυστυχισμένοι.

Υπάρχει κάτι που να πυροδοτεί σκέψεις τρόμου;
Είμαι 82 ετών και αναρωτιέμαι πώς θα ζήσουν τα παιδιά και τα εγγόνια μου. Μακάρι να μπορέσουν να προχωρήσουν, είναι πολύ δύσκολη η κατάσταση.

Έχοντας γνωρίσει διαφορετικούς κουλτούρες και ανθρώπους, διακρίσεις και στιγμές ικανοποίησης, τι θα λέγατε ότι δεν θα χαθεί στη λήθη;
Επί πρωθυπουργίας Κώστα Καραμανλή, του νεοτέρου, και προεδρίας Καρόλου Παπούλια, με τον τελευταίο διατηρούσαμε στενές σχέσεις, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, επισκέφθηκε τη χώρα μας. Ο Καραμανλής τού δώρισε έναν δίσκο μου. Τον έβαλε στην τσέπη του ο Κλίντον και μόλις επέστρεψε στις ΗΠΑ ρώτησε να μάθει για μένα και πληροφορήθηκε ότι έπαιζα μουσική στη χώρα του. Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε αργότερα με τον Καραμανλή τού είπε: «Εμείς σας τον στείλαμε».

Πιστός φίλος σας έχει αποδειχθεί το κλαρίνο. Πώς σας έχει «σταθεί» τα χρόνια αυτά του μνημονίου;
Παίζω συχνά μουσική στο εξωτερικό. Οι περισσότεροι όμως συνάδελφοι καλλιτέχνες υποφέρουν γιατί δεν υπάρχει δουλειά.

Συναισθήματα λύτρωσης, πόνου, νοσταλγίας, τι από όλα αυτά αναδύεται όταν παίζετε κλαρίνο;
Είναι καμιά φορά που πίνω και παίζω κλαρίνο. Τότε βγαίνει η νοσταλγία μου. Θυμάμαι στιγμές από τη ζωή μου. Συνεννοούμαι με το κλαρίνο, επικοινωνώ. Δεν μπορώ να παίξω πολλές ώρες πλέον, για μισή περίπου ώρα είμαι όμως εντάξει. Θέλω να μεταφέρω τον κόσμο στα παλιά.

Κοιτάζοντας το μέλλον ποιο χρώμα θα λέγατε ότι κυριαρχεί; Υπάρχει το μαύρο στον ορίζοντα;
Δεν φοβάμαι τον θάνατο, όλοι εκεί θα πάμε. Μόνοι μας ερχόμαστε και φεύγουμε από τη ζωή. Όπως ήρθα έτσι θα φύγω, δεν μετανιώνω για τίποτα. Είμαι ευχαριστημένος γιατί έχω μάθει στον εγγονό μου να παίζει κλαρίνο.

entertainment.in.gr