sapiens

Οι πρόγονοι του συγχρόνου ανθρώπου (Homo sapiens) που ζούσαν στην Ανατολική Αφρική, είχαν αρχίσει, ήδη πριν από 320.000 χρόνια, αρκετά νωρίτερα από ό,τι πίστευαν έως τώρα οι επιστήμονες, να κάνουν μια σειρά από τεχνικές και κοινωνικές καινοτομίες.

Οι Νεάντερταλ ήταν καλλιτέχνες και μάλιστα, όπως αποκαλύπτεται τώρα, αυτοί ήταν κατά πάσα πιθανότητα οι δημιουργοί των αρχαιότερων βραχογραφιών που έχουν βρεθεί σε σπήλαιο της Ευρώπης και χρονολογούνται πριν από σχεδόν 65.000 χρόνια, τουλάχιστον 20.000 χρόνια νωρίτερα από την εμφάνιση των σύγχρονων ανθρώπων (Homo sapiens) στη «γηραιά» ήπειρο.

Γνάθος που φέρει δόντια και βρέθηκε σε σπήλαιο στο Ισραήλ είναι το παλαιότερο γνωστό λείψανο του Homo Sapiens πέρα από την Αφρική, γεγονός που αποδεικνύει ότι το ανθρώπινο είδος μετανάστευσε από τη «μαύρη ήπειρο» σε πολύ παλαιότερο χρόνο απ' όσο πίστευαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες.

Η εμφάνιση του άμεσου προγόνου μας, του «έμφρονος ανθρώπου» (Homo sapiens), έγινε στην Αφρική μάλλον παλαιότερα από ό,τι πίστευαν έως τώρα οι επιστήμονες.

Ανθρώπινοι πληθυσμοί που ζουν σήμερα στην υποσαχάρια Αφρική έχουν στο σάλιο τους μια πρωτεΐνη την οποία δείχνουν να κληρονόμησαν από κάποιο αρχαίο αλλά άγνωστο είδος ανθρώπου, αποκαλύπτει διεθνής μελέτη με ελληνική συμμετοχή.

Το λίκνο της ανθρωπότητας ίσως δεν ήταν η ανατολική Αφρική όπως πιστεύουν ευρέως οι παλαιοντολόγοι: ανασκαφές στην περιοχή Τζεμπέλ Ιρχούντ του Μαρόκου έφεραν στο φως τα αρχαιότερα απολιθώματα του Homo sapiens, ηλικίας περίπου 300.000 ετών.

Μια διεθνής επιστημονική ομάδα ανακάλυψε άλλο ένα υπόγειο θάλαμο με απολιθώματα του Homo naledi, ενός άγνωστου έως πρόσφατα «συγγενούς» του ανθρώπου. Η χρονολόγηση των απολιθωμάτων δείχνει ότι πιθανώς ζούσε παράλληλα με τον Homo sapiens.

Προϊστορικοί άνθρωποι, οι οποίοι πιθανότατα δεν ήταν καν Homo sapiens, έτρωγαν το μεδούλι από τα κόκαλα παχυδέρμων στην Αμερική πριν από 130.000 χρόνια, υποδεικνύει νέα μελέτη. Θα είναι όμως δύσκολο να πειστούν όλοι οι ανθρωπολόγοι, δεδομένου ότι τα ευρήματα σπρώχνουν τον αποικισμό του Νέου Κόσμου 100.000 χρόνια πιο πίσω στο παρελθόν.

Τα Χριστούγεννα έχουν χαρακτηριστεί «δολοφόνος» των σχέσεων. Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, πριν από την αντίστροφη μέτρηση για την έλευση του νέου χρόνου, πολλά ζευγάρια – κάποιες μελέτες κάνουν λόγο για τέσσερα στα δέκα - τσακώνονται και χωρίζουν, τινάζοντάς τα όλα στον αέρα.

Επιστήμονες από την Αυστραλία, την Ιαπωνία και την Ινδονησία πιστεύουν ότι ανακάλυψαν στην ινδονησιακή νήσο Φλόρες τους εξίσου μικρόσωμους προγόνους του αινιγματικού μικροσκοπικού «Χόμπιτ», ο οποίος είχε σχεδόν το μισό ύψος ενός σημερινού ανθρώπου. Τα απολιθώματα χρονολογούνται πριν από περίπου 700.000 χρόνια και είναι πολύ αρχαιότερα από εκείνα του ίδιου του «Aνθρώπου του Φλόρες» (Homo floresiensis), τα οποία είχαν ανακαλυφθεί το 2003 και θεωρούνται ηλικίας 50.000 έως 190.000 ετών.

Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι ο σύγχρονος άνθρωπος μετανάστευσε από την Αφρική στην ευρωπαϊκή ήπειρο πριν από περίπου 60 χιλιάδες έτη και συνάντησε τους Νεάντερταλ με τους οποίους κάποια στιγμή άρχισε να έχει σεξουαλικές επαφές. Μια νέα μεγάλη γενετική μελέτη έρχεται να ανατρέψει τα δεδομένα αφού δείχνει ότι οι σεξουαλικές σχέσεις ξεκίνησαν τουλάχιστον πριν από 100.000 χρόνια -κάτι που σημαίνει ότι η μετανάστευση των προγόνων μας από την Αφρική ξεκίνησε πολύ νωρίτερα από όσο πιστεύαμε.

Ένα κρανίο ηλικίας 55.000 ετών που ανακαλύφθηκε στο βόρειο Ισραήλ, φωτίζει την μετανάστευση των προγόνων μας από την Αφρική προς την Ευρώπη μέσω της Μέσης Ανατολής. Επιπλέον, αποκαλύπτει ότι ήδη από τότε, προτού συναντηθούν στην Ευρώπη μετά από μερικές χιλιάδες χρόνια, ο σύγχρονος άνθρωπος (Homo sapiens) είχε επαφές -και σεξουαλικές- με τα ξαδέρφια του, τους Νεάντερταλ, στην Ανατολική Μεσόγειο.

Μέχρι πρόσφατα, οι ανθρωπολόγοι πίστευαν ότι η αφηρημένη, συμβολική σκέψη εμφανίστηκε στον πλανήτη με τον Homo sapiens. Όμως η κρατούσα αυτή άποψη καταρρίπτεται από γεωμετρικά σχέδια που βρέθηκαν χαραγμένα σε κοχύλια μισού εκατομμυρίων ετών. Όπως φαίνεται, ο πρόγονός μας Homo erectus δεν ήταν τόσο αδέξιος όσο θέλαμε να πιστεύουμε.

Ποιος έκανε σεξ με ποιόν και πότε, είναι ένα βασικό ερώτημα για τους ανθρωπολόγους και άλλους επιστήμονες. Η ανάλυση του αρχαιότερου έως σήμερα ολοκληρωμένου DNA σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος ζούσε πριν από περίπου 45.000 χρόνια, οδήγησε τους επιστήμονες στην εκτίμηση ότι οι πρώτες επιμειξίες μεταξύ των προγόνων μας (Homo sapiens) και των Νεάντερταλ έγιναν πριν από 50.000 έως 60.000 χρόνια.

Εξίσου έξυπνος με τον Homo Sapiens ήταν τελικά ο Νεάντερταλ, σύμφωνα με διεθνή μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο PLoS One. Μάλιστα, δεν υπάρχουν στοιχεία που να τεκμηριώνουν ότι εξαιτίας της πνευματικής ανωτερότητας των Homo Sapiens οδηγήθηκαν σε αφανισμό οι μεγαλόσωμοι Νεάντερταλ.

Επιστήμονες με επικεφαλής τη διεθνώς αναγνωρισμένη ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τύμπινγκεν στη Γερμανία, συνδύασαν τα πιο πρόσφατα ανατομικά και γενετικά στοιχεία, για να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ο ανατομικά σύγχρονος άνθρωπος (Ηomo sapiens) άρχισε τις μεταναστεύσεις του από την Αφρική πριν από περίπου 130.000 χρόνια, πολύ νωρίτερα από ό,τι εθεωρείτο μέχρι σήμερα.

Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία της ανθρωπότητας ήταν η μεγάλη έξοδος του Homo sapiens από το λίκνο της Αφρικής πριν από μερικές δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Φαίνεται όμως ότι το ταξίδι ήταν μετ΄επιστροφής: Γενετική μελέτη αποκαλύπτει ένα κύμα μεταγενέστερης μετανάστευσης που οδήγησε κατοίκους της Ευρασίας μέχρι το νοτιότερο άκρο της Αφρικής πριν από 3.000 χρόνια.

Το αρχαιότερο εύρημα κοινωνικής συνάθροισης γύρω από μια φωτιά ανακάλυψαν αρχαιολόγοι σε μια σπηλιά στο Ισραήλ. Η εστία φωτιάς γύρω από την οποία κάθονταν οι μακρινοί μας πρόγονοι έχει ηλικία 300 χιλιάδων ετών και δημιουργεί νέα δεδομένα για την ανάπτυξη των κοινωνικών δεσμών του ανθρώπου.

Οι Νεάντερταλ δεν αποκλείεται να ήταν καλοί συνομιλητές: η μελέτη ενός οστού που υποστηρίζει τη γλώσσα δείχνει να επιβεβαιώνει τις υποψίες ότι ο εξαφανισμένος μας ξάδελφος μπορούσε να μιλά όπως εμείς.

Νέα ανάγνωση της αλληλουχίας του γονιδιώματος των Νεάντερταλ και των Ντενίσοβα, δυο ανθρώπινων ειδών που σήμερα έχουν εξαφανιστεί, δείχνει ότι η σεξουαλική τους ζωή ήταν κάθε άλλο παρά… πληκτική. Τα νέα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι τα δυο αυτά είδη διασταυρώνονταν τόσο μεταξύ τους όσο και με τους Homo sapiens sapiens, τους εκπροσώπους του «δικού μας» είδους. Φέρνουν όμως στο φως και μια έκπληξη, καθώς δείχνουν ότι στο ερωτικό αυτό «πάρε-δώσε» υπήρχε και ένας τέταρτος παρτενέρ, ένα είδος το οποίο αυτή τη στιγμή φαίνεται να μας είναι παντελώς άγνωστο.

Μια από τις μεγαλύτερες γενετικές μελέτες για το εξελικτικό ιστορικό της φυματίωσης δείχνει ότι ο φονικός βάκιλος ακολούθησε τους προγόνους μας στο ταξίδι τους πέρα από την Αφρική πριν από τουλάχιστον 70.000 χρόνια.

Οι Νεάντερταλ, αν και είχαν περίπου ίδιο μέγεθος εγκεφάλου με το σύγχρονο άνθρωπο, εξαφανίστηκαν επειδή είχαν πολύ μεγαλύτερα μάτια από τους Ηomo sapiens, υποστηρίζουν Βρετανοί ερευνητές.

Τα «ξαδέλφια» μας, οι Νεάντερταλ, αν και είχαν περίπου ίδιο μέγεθος εγκεφάλου, εξαφανίστηκαν επειδή είχαν πολύ μεγαλύτερα μάτια από τους προγόνους μας, σύμφωνα με μια νέα πρωτότυπη θεωρία Βρετανών επιστημόνων. Βάσει της θεωρίας αυτής, ο εγκέφαλός τους αφιέρωνε δυσανάλογα μεγάλο μέρος της λειτουργίας του για την όραση, αντί για άλλες ανώτερου επιπέδου νοητικές και κοινωνικές διαδικασίες, αυτές ακριβώς που επέτρεψαν στους δικούς μας προγόνους να επιβιώσουν στην Ευρώπη κατά την τελευταία εποχή των πάγων.

Ενα κορίτσι που έζησε πριν από 50.000 χρόνια σε μια σπηλιά της Σιβηρίας αποκαλύπτει άγνωστα ως τώρα μυστικά για το παρελθόν μας. Ανασυνθέτοντας από το DNA του το γονιδίωμα του ανθρώπου της Ντενίσοβα, ενός από τους στενότερους συγγενείς μας, οι επιστήμονες άντλησαν πολύτιμες πληροφορίες για τις γενετικές μεταβολές που οδήγησαν στον σύγχρονο άνθρωπο.

Πριν λίγα χρόνια, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι οι πρόγονοι του συγχρόνου ανθρώπου (homo sapiens) είχαν ένα σημαντικό μέρος του DNA τους κοινό με εκείνο των «ξαδελφιών» τους, των Νεάντερταλ, γεγονός που είχε οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ανάμεσα στα δύο είδη του ανθρώπινου γένους (homo) υπήρξε σεξουαλική διασταύρωση και γενετική επιμιξία. Όμως, μία νέα βρετανική επιστημονική έρευνα έρχεται να αμφισβητήσει αυτή την εκτίμηση, αντιτείνοντας πως οι ομοιότητες του DNA τελικά οφείλονται απλώς στο γεγονός ότι τα δύο είδη μοιράζονταν έναν μακρινό κοινό πρόγονο, κάτι που άφησε παρόμοια κατάλοιπα στο γενετικό υλικό τους.