hubble

Από την ημέρα που ο Γαλιλαίος αποφάσισε να στρέψει το τηλεσκόπιό του στον ουρανό στις αρχές του 17ου αιώνα, κανένα επιστημονικό όργανο δεν έχει μεταμορφώσει την Αστρονομία όσο το Hubble, το οποίο γιορτάζει τα 25 χρόνια λειτουργίας του την Παρασκευή 24 Απριλίου. Ακολουθήστε μας σε ένα ταξίδι στα πέντε σημαντικότερα δώρα του.

Ο δορυφόρος του Δία Γανυμήδης, το μεγαλύτερο φεγγάρι του Ηλιακού Συστήματος, φαίνεται ότι κρύβει κάτω από την επιφάνειά του έναν παγκόσμιο ωκεανό, ο οποίος μάλιστα περιέχει περισσότερο θαλασσινό νερό από ό,τι όλοι οι ωκεανοί της Γης μαζί.

Νέος φασματογράφος που εγκαταστάθηκε σε ένα ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο στη Χιλή χρειάστηκε μόλις 27 ώρες για να ολοκληρώσει μια απογραφή των γαλαξιών στις εσχατιές του Σύμπαντος, βλέποντας αντικείμενα αόρατα ακόμα και για το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

Ένα σπάνιο φαινόμενο που λαμβάνει χώρα στο σύστημα του Δία κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Πρόκειται για μια σύνοδο τριών μεγάλων δορυφόρων του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Το Hubble κατέγραψε τη σύνοδο της Ευρώπης, της Καλλιστώ και της Ιούς η οποία συνέβη σε απόσταση περίπου ενός δισ. χλμ από τη Γη και γίνεται μόλις μια ή το πολύ δύο φορές ανά δεκαετία.

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια νέα εικόνα των διάσημων Στύλων της Δημιουργίας, γιγάντιων σχηματισμών από μοριακό υδρογόνο και σκόνης στο νεφέλωμα του Αετού. Το πρώτο πορτρέτο τους από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble θεωρείται η διασημότερη διαστημική φωτογραφία του 20ού αιώνα.

Εννέα χρόνια μετά την εκτόξευση, το σκάφος New Horizons της NASA, η πρώτη αποστολή στον μακρινό Πλούτωνα, βγήκε από την κατάσταση αναμονής ενόψει της άφιξης στον στόχο. Το 2015 θα μας προσφέρει τις πρώτες καθαρές εικόνες αυτού του παγωμένου κόσμου, ο οποίος φαίνεται θολός ακόμα και στο διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

Ο θάνατος είναι αναπόφευκτος, ακόμα και για τους γαλαξίες. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble απαθανάτισε τη λάμψη 200 δισεκατομμυρίων άστρων που ξεχύθηκαν στο Διάστημα όταν οι γαλαξίες τους διαλύθηκαν από βαρυτικές δυνάμεις.

Ένα εντυπωσιακό φαινόμενο κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble στον Δία. Ένας από τους δορυφόρους του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, ο Γανυμήδης, πέρασε μπροστά από την «Μεγάλη Κόκκινη Κηλίδα», την μόνιμη σούπερ καταιγίδα που εξελίσσεται στο νότιο ημισφαίριο του Δία. Η σκιά του Γανυμήδη δημιούργησε μια εντυπωσιακή εικόνα με την κόκκινη κηλίδα να μοιάζει με ένα... μάτι.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έστειλε μια νέα εικόνα του νεφελώματος της Ταραντούλας, ένα αστρικό μαιευτήριο που βρίσκεται στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, έναν μικρό γειτονικό γαλαξία. Νεογέννητα άστρα κρύβονται πίσω από ένα τιρκουάζ, αέρινο πέπλο.

Τα χρονικά περιθώρια στενεύουν επικίνδυνα για τη φιλόδοξη αποστολή New Horizons που θα προσπεράσει τον Πλούτωνα σε έναν χρόνιο. Ο επόμενος προορισμός του σκάφους δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί, και η NASA επιστρατεύει τώρα το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble για να εντοπίσει ένα κατάλληλο σώμα.

Το Σύμπαν μοιάζει να μιμείται την τέχνη σε αυτές τις εικόνες που θυμίζουν τον πίνακα Έναστρη Νύχτα του Βαν Γκογκ. To timelapse που παρουσίασαν οι υπεύθυνοι του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble δείχνει ένα φωτοστέφανο να εξαπλώνεται γύρω από το άστρο V838 του Μονόκερου, σε απόσταση 20.000 ετών φωτός.

Είναι μια πρωτοφανής περίπτωση στην ιστορία της NASA: Το διαστημικό σκάφος New Horizons, το πρώτο που θα εξερευνήσει την εξώτερη ζώνη του Ηλιακού Συστήματος, θα προσπεράσει τον Πλούτωνα σε έναν χρόνο, και η NASA δεν έχει βρει ακόμα τον επόμενο προορισμό της αποστολής. Όλα δείχνουν ότι μόνο το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble μπορεί να ανακαλύψει έγκαιρα ένα κατάλληλο σώμα.

Μια πολύ ενδιαφέρουσα διαπίστωση έκανε διεθνής ομάδα επιστημόνων με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Οπως φαίνεται η περίφημη «Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα» του Δία έχει αρχίσει να συρρικνώνεται. Η γιγάντια σε εύρος και ένταση καταιγίδα ξεκίνησε πριν από περίπου 300 χρόνια. Υπάρχουν πολλά αναπάντητα ερωτηματικά για αυτό το εντυπωσιακό φαινόμενο για αυτό και αποτελεί μόνιμο στόχο των επιστημόνων.

Ο σπειροειδής γαλαξίας ESO 137-001 μοιάζει με λουλούδι που χάνει τα πέταλά του στον άνεμο σε αυτή την εικόνα του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Ο γαλαξίας κινείται τόσο γρήγορα μέσα σε ένα σύννεφο ώστε το αέριό του παρασύρεται προς τα πίσω και σχηματίζει γαλάζια νήματα.

Ομάδα αμερικανών αστρονόμων στόχευσε τις κάμερες ορατού και υπέρυθρου φωτός του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble στα βάθη του Σύμπαντος και μετά από επίμονη παρατήρηση αποκαλύφθηκαν και φωτογραφήθηκαν περίπου 3 χιλιάδες άγνωστοι μέχρι σήμερα γαλαξίες. Ορισμένοι εξ αυτών σχηματίστηκαν λίγο μετά την Μεγάλη Εκρηξη. Η ανακάλυψη αναμένεται να προσφέρει νέα σημαντικά στοιχεία για την εξέλιξη του Σύμπαντος.

Μια ακόμη εντυπωσιακή εικόνα από το Σύμπαν προσέθεσε στον μακρύ του κατάλογο το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

Βλέποντας το κάποιος θα έλεγε με ευκολία ότι πρόκειται για το άστρο που οδήγησε τους τρεις μάγους στη Βηθλεέμ. Πρόκειται για το RS Puppis που βρίσκεται σε απόσταση 6,5 χιλιάδων ετών φωτός από τη Γη το οποίο φωτογράφισε σε όλη του την μεγαλειότητα το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. To RS Puppis είναι 200 φορές πιο μεγάλο από τον Ήλιο και 15 χιλιάδες φορές πιο λαμπρό.

Η επανεξέταση των δεδομένων μιας παλαιότερης αποστολής της NASA αποκαλύπτει ενδείξεις για μια αρχαία πρόσκρουση αστεροειδή ή κομήτη στο δορυφόρο του Δία Ευρώπη -μια πρόσκρουση που δεν αποκλείεται να έφερε τα δομικά συστατικά της ζωής. Τις ελπίδες για τον εντοπισμό ζωής στην Ευρώπη ενισχύει και μια δεύτερη μελέτη, η οποία χρησιμοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble για να ανακαλύψει γιγάντιους πίδακες νερού.

Μια ακόμη σημαντική ανακάλυψη προσέθεσε στο ενεργητικό του το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Εντόπισε την παρουσία νερού σε πέντε πλανήτες που βρίσκονται έξω από το ηλιακό μας σύστημα. Εχουν εντοπιστεί στο πρόσφατο παρελθόν εξωπλανήτες που στην ατμόσφαιρα τους υπάρχει νερό αλλά είναι η πρώτη φορά που γίνεται «ομαδικός» εντοπισμός νερού σε πλανήτες.

Μπορεί να μην είναι τόσο ευρέως γνωστό όσο το Hubble, άνοιξε όμως ένα μεγάλο παράθυρο στο Σύμπαν με τα υπέρυθρα μάτια του. Δέκα χρόνια μετά την εκτόξευσή του σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο, το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer συνεχίζει να φωτίζει τη σκοτεινή πλευρά του κόσμου.

Παρατηρήσεις με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble επέτρεψαν για πρώτη φορά στους αστρονόμους να προσδιορίσουν το χρώμα ενός πλανήτη εκτός του Ηλιακού Συστήματος -και η απόχρωση που βρήκαν είναι το γνώριμο μπλε της Γης. Οι ομοιότητες όμως σταματούν εκεί, αφού ο γαλάζιος εξωπλανήτης φαίνεται ότι αποκτά το χρώμα του λόγω μιας μόνιμης βροχής καυτού γυαλιού.

Νέες εντυπωσιακές εικόνες του νεφελώματος Κεφαλή του Αλόγου από τα τηλεσκόπια Herschel και Hubble δόθηκαν στη δημοσιότητα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) και τη NASA. Το νεφέλωμα με την χαρακτηριστική εμφάνιση προσελκύει εδώ και δεκαετίες το ενδιαφέρον επαγγελματιών και ερασιτεχνών αστρονόμων.

Η διεθνής ομάδα αστρονόμων CANDELS εντόπισε τον πιο μακρινό και ταυτόχρονα αρχαιότερο υπερκαινοφανή αστέρα που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα. Η συγκεκριμένη ομάδα ειδικεύεται στον εντοπισμό απομακρυσμένων σουπερνόβα και έχει ήδη ανακαλύψει περισσότερα από δέκα ηλικίας από 3-9 δισ. ετών. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η αστρική έκρηξη που εντόπισαν τώρα συνέβη πριν από δέκα δισ. έτη.

Η NASA παρουσίασε στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου ένα μοντέλο του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb, περίπου 100 φορές πιο ισχυρού από το Hubble, το οποίο προβλέπεται να εκτοξευτεί το 2018 για να δει το φως των πρώτων άστρων που άναψαν στο Σύμπαν.

Χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, αστρονόμοι κατάφεραν να κοιτάξουν ακόμα πιο πίσω στο χρόνο και να ανακαλύψουν επτά γαλαξίες που εκτιμάται ότι σχηματίστηκαν μόλις 350-600 εκατομμύρια χρόνια μετά τη γέννηση του Σύμπαντος. Είναι πιθανότατα τα πιο αρχαία και μακρινά αντικείμενα που έχουμε δει ως σήμερα.