νετρίνων

Για πρώτη φορά το επιστημονικό πείραμα IceCube κοντά στο Νότιο Πόλο, αποκάλυψε την ικανότητα της Γης να «φρενάρει» και να απορροφά τα νετρίνα, γνωστά και ως σωματίδια-φαντάσματα.

Οι επιστήμονες δηλώνουν πλέον σχεδόν σίγουροι - κατά 99% - ότι δεν υπάρχει στη φύση το σωματίδιο με την ονομασία «στείρο νετρίνο», μετά την πολυετή αλλά άκαρπη αναζήτησή του. Σε κάθε περίπτωση, θεωρούν ότι δεν πρόκειται να το βρουν με τους υπάρχοντες ανιχνευτές, αφήνοντας έτσι ένα πολύ μικρό «παραθυράκι» για μια μελλοντική ανακάλυψη, αλλά με άλλου είδους παρατηρητήρια.

Προχωρά η υλοποίηση στο βυθό της Μεσογείου του μεγαλύτερου υποθαλάσσιου τηλεσκοπίου νετρίνων στον κόσμο, όπως ανακοίνωσε η διεθνής κοινοπραξία που έχει αναλάβει την ανάπτυξή του. Στην πραγματικότητα πρόκειται για τρία ξεχωριστά τηλεσκόπια που θα λειτουργούν παράλληλα ως ένα γιγάντιο όργανο. Αρκεί βέβαια να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση.

Δύο ερευνητές μοιράζονται το φετινό Νόμπελ Φυσικής για την ανακάλυψη ότι τα φευγαλέα σωματίδια νετρίνα μπορούν να μεταμορφώνονται από το ένα είδος στο άλλο, ανακοίνωσε η επιτροπή των βραβείων στη Στοκχόλμη. Είναι μια ανακάλυψη που δημιουργεί την πρώτη μεγάλη ρωγμή στο λεγόμενο Καθιερωμένο Πρότυπο της σωματιδιακής φυσικής, το οποίο είχε αντέξει για δεκαετίες κάθε πειραματική πρόκληση.

Ερευνητές στο IceCube, ένα γιγάντιο τηλεσκόπιο που λειτουργεί στο Νότιο Πόλο, υποστηρίζουν ότι ανίχνευσαν 28 νετρίνα που δεν προέρχονται από το Ηλιακό Σύστημα. Η ανακάλυψη χαιρετίστηκε διεθνώς ως μία από τις σημαντικότερες στη σωματιδιακή φυσική. Πολλοί ειδικοί μάλιστα κάνουν λόγο για την έναρξη μιας νέας εποχής ή καλύτερα για τη δημιουργία ενός νέου επιστημονικού κλάδου, της «αστρονομίας των νετρίνων» όπως την ονομάζουν.

Για άλλη μια φορά, το κορυφαίο περιοδικό Science επέλεξε το «Τοπ 10» των επιστημονικών εξελίξεων τη χρονιά που φεύγει, στο οποίο την πρώτη θέση καταλαμβάνει φυσικά το μποζόνιο του Χιγκς. Τη δεκάδα συμπληρώνουν επιτεύγματα για όλα τα γούστα, από την προσεδάφιση του Curiosity στον Αρη και τις «γεύσεις» των νετρίνων, ως τους ρομποτικούς βραχίονες που βοηθούν τυφλούς, τα ωάρια από βλαστικά κύτταρα αλλά και το γονιδίωμα ενός μυστηριώδους είδους ανθρώπου που έζησε στον πλανήτη πριν από δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Δείτε την πρώτη δεκάδα σε εικόνες.

Έπειτα από χρόνια προετοιμασίας, το πρώτο κομμάτι ενός γιγάντιου ανιχνευτή που θα μελετήσει τα φευγαλέα σωματίδια νετρίνα τοποθετήθηκε την Παρασκευή στη θέση του στο Ας Ρίβερ της Μινεσότα. Ο ανιχνευτής NOvA του εργαστηρίου Fermilab, ο μεγαλύτερος ανιχνευτής νετρίνων στη Βόρειο Αμερική, ίσως επιτρέψει στους φυσικούς να μετρήσουν τη μάζα των θεμελιωδών αυτών σωματιδίων, και θα μελετήσει το κατά πόσο βοήθησαν την ύλη να κυριαρχήσει έναντι της αντιύλης λίγο μετά τη Μεγάλη Έκρηξη που γέννησε το Σύμπαν.

Οι επιστήμονες νόμιζαν ότι ήξεραν από πού προέρχονται τα πιο ενεργητικά σωματίδια στο Σύμπαν, οι λεγόμενες κοσμικές ακτίνες. Τώρα, όμως, ένας ανιχνευτής νετρίνων που λειτουργεί μέσα στους πάγους της Ανταρκτικής διαψεύδει τη θεωρία που ήθελε τις κοσμικές ακτίνες να πηγάζουν από νεογέννητες μαύρες τρύπες ή άστρα νετρονίων.

Ο καθηγητής Αντόνιο Ερεντιάτο, μέλος της ομάδας που ανακοίνωσε πέρυσι ότι τα νετρίνα κινούνται ταχύτερα από το φως, παραιτήθηκε από τη θέση του επικεφαλής του πειράματος. Ο ίδιος δεν εξήγησε τους λόγους, το BBC όμως αναφέρει ότι άλλα μέλη της ομάδας είχαν ζητήσει την παραίτησή του. Αν επιβεβαιωνόταν η ανακάλυψη θα ανέτρεπε το οικοδόμημα της σωματιδιακής φυσικής όπως χτίστηκε τον 20ο αιώνα, με θεμέλιο την Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας.

Η επανάληψη του αμφιλεγόμενου πειράματος, στο οποίο τα νετρίνα βρέθηκαν να κινούνται ταχύτερα από το φως, δείχνει ότι τα φευγαλέα υποατομικά σωματίδια δεν θα ανατρέψουν τελικά τη θεωρία της Eιδικής Σχετικότητας. Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν από διαφορετική ομάδα στο ίδιο ιταλικό εργαστήριο.

Είναι δυνατό να μεταδοθεί ένα σήμα σε ευθεία γραμμή μέχρι την αθέατη πλευρά της Σελήνης; Κι όμως, είναι: Αμερικανοί ερευνητές κατάφεραν για πρώτη φορά να χρησιμοποιήσουν τα φευγαλέα νετρίνα για να μεταδώσουν ένα μήνυμα μέσα από 240 μέτρα συμπαγούς βράχου.

Τα νετρίνα, θεμελιώδη σωματίδια που κινούνται με την ταχύτητα του φωτός και διαπερνούν ολόκληρη τη Γη χωρίς να αλληλεπιδρούν με την ύλη, είναι οι μεγάλοι χαμαιλέοντες της φυσικής: μεταμορφώνονται από τον ένα τύπο νετρίνου στον άλλο, ή «αλλάζουν γεύσεις» όπως προτιμούν να λένε οι φυσικοί. Τώρα, ερευνητές σε κινεζικό πυρηνικό αντιδραστήρα ανακοινώνουν ότι μέτρησαν την  τελευταία παράμετρο που απαιτεί για να εξηγηθεί η μυστηριώδης αυτή μεταμόρφωση. Και τα αποτελέσματα ανοίγουν το δρόμο για τη λύση του μυστηρίου της χαμένης αντιύλης του Σύμπαντος.

Είναι πολύ πιθανό ότι ο Αϊνστάιν δεν θα κατέβει από το βάθρο του, όχι ακόμα τουλάχιστον, καθώς νέα στοιχεία δείχνουν ότι μάλλον σε τεχνικό σφάλμα οφείλεται η απρόσμενη μέτρηση πως το υποατομικό σωματίδιο νετρίνο ταξιδεύει πιο γρήγορα από το φως.

Στην παγωμένη ερημιά του Νότιου Πόλου, Αμερικανοί ερευνητές γιορτάζουν την ολοκλήρωση του IceCube («Παγάκι»), ενός ασυνήθιστου τηλεσκοπίου με συνολικό όγκο ενός κυβικού χιλιομέτρου. Το γιγάντιο, κατεψυγμένο όργανο θα αναζητήσει τώρα τα φευγαλέα νετρίνα, σωματίδια που διαπερνούν τη Γη χωρίς να καταδέχονται να αλληλεπιδράσουν με την ύλη.

Ιταλοί ερευνητές που συνεργάστηκαν με το CERN πιστεύουν ότι έλυσαν ένα μεγάλο μυστήριο της φυσικής, συλλαμβάνοντας επ 'αυτοφώρω ένα σωματίδιο που ονομάζεται νετρίνο να μεταμορφώνεται από ένα είδος σε ένα άλλο. Η ανακάλυψη αφενός εξηγεί γιατί τα ηλιακά νετρίνα που φτάνουν στη Γη είναι πολύ λιγότερα από το αναμενόμενο, αφετέρου ίσως ανοίγει το δρόμο για την κατανόηση της σκοτεινής ύλης.