ευρωομόλογα

«Ανεύθυνη» χαρακτήρισε την πρόταση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο για έκδοση ευρωομολόγου ο αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Φίλιπ Ρέσλερ, λίγα 24ωρα μετά τις επικρίσεις της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ για το ίδιο θέμα.

Πριν τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, στις 9 Δεκεμβρίου, θα παρουσιασθούν οι γαλλογερμανικές προτάσεις για αλλαγές στη Συνθήκη της ΕΕ, όπως είπε την Πέμπτη ο Γάλλος πρόεδρος μετά τη συνάντηση στο Στρασβούργο με τη Γερμανίδα καγκελάριο και τον Ιταλό πρωθυπουργό. Η Α.Μέρκελ επέμεινε στην αρνητική της στάση στο θέμα της μεγαλύτερης ενεργοποίησης της ΕΚΤ καθώς και σε αυτό της έκδοσης ευρωομολόγων, ενώ υπογράμμισε ότι «οι αποφάσεις της 27ης Οκτωβρίου πρέπει να εφαρμοστούν είτε αφορούν την Ελλάδα είτε την επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών».

Μολονότι δημοσίως η γερμανική κυβέρνηση συνεχίζει να δηλώνει ρητά αντίθετη στην προοπτική έκδοσης κοινών ευρωομολόγων, στο παρασκήνιο ενισχύονται οι ενδείξεις ότι το Βερολίνο είναι έτοιμο υπό αυστηρές προϋποθέσεις να αλλάξει την στάση του. Δημοσίευμα της Bild, στο οποίο η εφημερίδα επικαλείται κοινοβουλευτικές πηγές στον κυβερνητικό συνασπισμό, αναφέρει ότι η γερμανική στήριξη για τα ευρωομόλογα δεν αποκλείεται, πλέον, κατηγορηματικά. Το δημοσίευμα διαψεύσθηκε, ενώ οι κυβερνητικοί εταίροι της Μέρκελ, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες, απέκλεισαν αυτό το ενδεχόμενο.

«Απρόσφορη» χαρακτήρισε την ιδέα έκδοσης κοινών ευρωομολόγων η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, σε δηλώσεις που έκανε την Τετάρτη στη γερμανική βουλή, εν όψει της δημοσιοποίησης αργότερα σήμερα των σχετικών προτάσεων της Κομισιόν. Το μήνυμα που θα έστελναν τα ευρωομόλογα θα ήταν πως τα διαρθρωτικά προβλήματα της Ευρωζώνης θα μπορούσαν να αντισταθμιστούν από μια ενοποίηση του χρέους, είπε.

Τις προτάσεις της για τον πιο «σφικτό» έλεγχο των εθνικών προϋπολογισμών, με αυστηρές κυρώσεις κατά των χωρών που δεν καταφέρνουν να περιορίσει ελλείμματα και χρέη, καθώς και για την έκδοση ευρωομολόγων, θα παρουσιάσει την Τετάρτη η Κομισιόν. Οι αυστηροί έλεγχοι και κυρώσεις θεωρούνται απαραίτητα προκειμένου να συναινέσει η Γερμανία, η οποία δημοσίως συνεχίζει να εναντιώνεται στα κοινά ευρωομόλογα, αλλά στην ουσία θέλει να επιτύχει όσο πιο πολλά μπορεί και κυρίως να κερδίσει το δικαίωμα να παρεμβαίνει ευθέως στην οικονομική πολιτική των ευρωπαϊκών χωρών.

Η δημιουργία ευρωομολόγων δεν είναι μια λύση η οποία θα επέλυνε την κρίση χρέους στην ευρωζώνη άμεσα, αλλά μπορεί να εξεταστεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις, δήλωσε ο πρόεδρος της ΕΕ, Χ.Ρομπάι. Για τον ίδιο «δεν πρόκειται για μια βραχυπρόθεσμη λύση για την επίλυση της κρίσης χρέους», ενώ για να καταστεί εφικτή η έκδοση ευρωομολόγου «θα πρέπει να γίνουν σεβαστές ορισμένες προϋποθέσεις σε δημοσιονομικούς όρους». Από την πλευρά της η Α.Μέρκελ εμμένει στις ενστάσεις της, θεωρώντας πρόωρη την όποια συζήτηση για ευρωομόλογα. Επαναλαμβάνει δε και την αντίθεσή της σε μια πιο προωθημένη παρέμβαση της ΕΚΤ.

Ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα είχε καταστροφικές και ανυπολόγιστες παράπλευρες απώλειες, επιμένει ο επικεφαλής της Deutsche Bank Γιόζεφ Άκερμαν. Ακόμη υποστηρίζει ότι η έκδοση ευρωομολόγων αυτή τη στιγμή θα έστελνε «λάθος μήνυμα στις αγορές» και ως εκ τούτου τάσσεται ενάντια σε μια τέτοια επιλογή. Αντίθετο τον βρίσκει και η ενίσχυση του ρόλου της ΕΚΤ ως μέσο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Πρέπει να αυξηθεί η πίεση στις υπερχρεωμένες χώρες, επαναλαμβάνει.

Η κυκλοφορία «ευρωομολόγων» μπορεί να οδηγήσει «γρήγορα στην ελάφρυνση της τρέχουσας κρίσης χρέους» στην Ευρωζώνη, ενώ μπορεί επίσης να «ενισχύσει την αντίσταση» απέναντι σε μελλοντικές κρίσεις, όπως αναφέρεται σε επίσημο έγγραφο της Κομισιόν για τα ευρωομόλογα, που αναμένεται να παρουσιασθεί την Τετάρτη από τον κ. Μπαρόζο μαζί με την πρόταση της Κομισιόν για αυξημένη εποπτεία των προϋπολογισμών. Η Επιτροπή βάζει τρεις επιλογές στο τραπέζι των συζητήσεων, εκ των οποίων εκτιμά ότι η μία μπορεί να υλοποιηθεί άμεσα.

Προτάσεις για πολύ αυστηρότερο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης στην Ευρωζώνη το οποίο, εάν αποδειχθεί επιτυχές, ενδεχομένως να οδηγήσει και -κάποιας μορφής- ευρωομόλογο αναμένεται να παρουσιάσει η Κομισιόν την Τετάρτη. Μεταξύ άλλων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει επίσης τρία «σενάρια» για κοινό δανεισμό των χωρών της Ευρωζώνης, αλλά και προτάσεις για πολύ στενότερη επιτήρηση σε χώρες που βρίσκονται σε προγράμματα στήριξης.

Τα επόμενα βήματά του στο κρίσιμο πεδίο της οικονομίας ως πρωθυπουργός της Ιταλίας πλέον –και με νωπή την ψήφο εμπιστοσύνης και των δύο σωμάτων– πρόκειται να εκθέσει ο Μάριο Μόντι κατά τη τριμερή συνάντηση που θα έχει την Πέμπτη στο Στρασβούργο με τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και τον Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί. Πέρα από το πρόγραμμα λιτότητας που παρουσίασε ο Μόντι, τα ευρωομόλογα και ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την αναχαίτιση της κρίσης αναμένεται να είναι ψηλά στην ατζέντα των συνομιλιών.

Μελέτη με το σύνολο διαφορετικών πιθανών επιλογών στη διάθεση της Ευρωζώνης για πιθανή υιοθέτηση ευρωομολόγων ετοιμάζει η Κομισιόν -μία από τις οποίες θα ήταν κοινή έκδοση ομολόγων από τα έξι μέλη της Ευρωζώνης που αξιολογούνται με ΑΑΑ από τους οίκους αξιολόγησης. Υπέρ της άποψης αυτής τάσσεται η αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βίβιαν Ρέντινγκ, κρίνοντας πως με μία τέτοια κίνηση η Ευρωζώνη θα δημιουργούσε έναν «σταθερό βράχο μέσα στη θύελλα», σημειώνοντας ωστόσο ότι τα ευρωομόλογα δεν πρέπει να θεωρούνται πανάκεια.

Τη θέση ότι η στενότερη οικονομική συνεργασία στην Ευρωζώνη, και σε δημοσιονομική επίπεδο, «είναι αναπόφευκτη» εξέφρασε ο Βέλγος υπουργός Οικονομικών Ντιντιέ Ρέιντερς, καλώντας τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να εξετάσουν τους επόμενους μήνες το θέμα των ευρωομολόγων. Ο ίδιος εμφανίστηκε επίσης αισιόδοξος για το ζήτημα της επόμενης δόσης στην Ελλάδα.

Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ απέρριψε κατηγορηματικά, την Πέμπτη, το ενδεχόμενο έκδοσης ευρωομολόγων, λέγοντας ότι είναι «απολύτως λάθος», καθώς όπως είπε η αποκατάσταση της σταθερότητας στην Ευρωζώνη απαιτεί μία μακροπρόθεσμη βήμα προς βήμα προσέγγιση. Πολιτική κόντρα συνεχίζουν να προκαλούν στη Γερμανία  οι δηλώσεις Ρέσλερ για την Ελλάδα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ανακοινώσει σύντομα τις προτάσεις για την έκδοση ευρωομολόγων, είπε την Τετάρτη ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζοζέ Μπαρόζο, προσθέτοντας με νόημα ότι η πρωτοβουλία αυτή δεν θα βάλει όμως από μόνη της τέλος στην κρίση της Ευρωζώνης, ούτε και απαλλάσσει την Ελλάδα από τις υποχρεώσεις της,

Πριν την όποια συζήτηση για την έκδοση ευρωομολόγων, θα πρέπει να μπουν στο τραπέζι όλες οι πιθανές επιλογές και το ζήτημα να εξεταστεί από όλες τις πλευρές του, ανέφερε η Κομισιόν. «Θα πρέπει να δούμε τι είδους ομόλογα μπορούν να υπάρξουν, ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα» ανέφερε σχετικά εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παράλληλα, ο εκπρόσωπος του Επιτρόπου Οικονομικών Υποθέσεων Όλι Ρεν επανέλαβε τη σημασία που δίνει η Κομισιόν στην άμεση, έγκαιρη και πλήρη εφαρμογή των συμφωνηθέντων στη Σύνοδο της 21 Ιουλίου.

Υπό την πίεση της ΕΕ και της ΕΚΤ βρίσκεται η Ιταλία για τη λήψη μέτρων λιτότητας και την παρουσίαση ενός αξιόπιστου σχεδίου για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό έως το 2013, καθώς αυτά που έχει παρουσιάσει ο υπουργός Οικονομικών Τζούλιο Τρεμόντι χαρακτηρίζονται πρόχειρα και αποσπασματικά. Από την πλευρά της, η Ρώμη ζητά από την ΕΚΤ να συνεχίσει να αγοράζει ομόλογα της Ιταλίας και από την ΕΕ να συζητήσει το θέμα του ευρωομολόγου.

Όσο δεν υπάρχουν αυτοματοποιημένοι μηχανισμοί επιβολής κυρώσεων για τις παραβάσεις επί των κοινοτικών νόμων ή άλλες θεσμικές πρόοδοι στην κατεύθυνση της κοινής οικονομικής πολιτικής, δεν μπορούμε να καταστήσουμε κοινούς τους επιτοκιακούς κινδύνους, επισημαίνει σε συνέντευξή του ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Β. Σόιμπλε και επισημαίνει ότι στην «Ευρώπη του μέλλοντος» τα κράτη θα διατηρήσουν την εθνκή τους ταυτότητα, «αλλά σε όρισμένους τομείς πρέπει να εκχωρήσουν τμήμα της εθνικής τους κυριαρχίας».

Την αντίθεση της στην έκδοση ευρωομολόγων εξέφρασε για άλλη μία φορά η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ υποστηρίζοντας ότι θα διόγκωναν το χρέος των 17 χωρών-μελών της Ευρωζώνης. Πάντως, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για αλλαγή πολιτικής στο μέλλον.

Την αντίθεσή του στην έκδοση ευρωομολόγων επαναλαμβάνει ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Φίλιπ Ρέσλερ, σε συνέντευξή του στην κυριακάτικη εφημερίδα Bild am Sonntag. Παράλληλα, ο Ρέσλερ δείχνει πρόθυμος να συγκρουστεί και για το θέμα της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωζώνης, δηλώνοντας «για να βάλουμε ένα τέλος σε οποιαδήποτε παρεξήγηση» ότι «η οικονομική πολιτική της Γερμανίας θα ασκείται από το γερμανικό υπουργείο Οικονομίας».

Με σκεπτικισμό αντιμετωπίζει ο κορυφαίος οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Γιούργκεν Σταρκ την έκδοση ευρωομολόγων, εκτιμώντας ότι πρόκειται για λύση που αντιμετωπίζει τα συμπτώματα και όχι τα αίτια της οικονομικής κρίσης. Ο ίδιος θέτει ως προϋπόθεση για την έκδοση ευρωομολόγων την ενιαία οικονομική διακυβέρνηση -υιοθετώντας έτσι τη θέση του Γερμανού υπουργού  Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Βουλευτές της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, με δηλώσεις τους στην εφημερίδα Handelsblatt, την Τρίτη, αίρουν το ταμπού των ευρω-ομολόγων, θέμα για το οποίο επισήμως το Βερολίνο δεν θέλει να γίνεται ούτε συζήτηση. Μάλιστα, σύμφωνα με την ίδια εφημερίδα, ευρωβουλευτές της CDU έχουν συντάξει έγγραφο 11 σελίδων στο οποίο απαριθμούνται τα πλεονεκτήματα τέτοιων κοινών για τις χώρες της ευρωζώνης ομολόγων, τα οποία θα αποτελούσαν «ένα μήνυμα ενότητας και στιβαρότητας προς τις αγορές».

Απαραίτητη για την επιβίωση της Ευρωζώνης θεωρεί ο ΤΖορτζ Σόρος την υιοθέτηση ευρωομολόγων, υποστηρίζοντας σε άρθρο του στη γερμανική οικονομική Handelsblatt πως ειδάλλως το κοινό νόμισμα είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει. Ο Αμερικανός μεγαλοεπενδυτής επιρρίπτει επίσης ευθέως στο Βερολίνο την ευθύνη για την κλιμάκωση της κρίσης, λέγοντας πως η διστακτικότητα και οι αργές κινήσεις της γερμανικής κυβέρνησης ενίσχυσαν τις πιέσεις και διευκόλυναν τη διάχυσή τους.

Η αλλαγή της εντολής του προσωρινού μηχανισμού χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (EFSF), ώστε να μπορεί να αγοράζει ομόλογα στη δευτερογενή αγορά, θα μπορούσε να επιτρέψει τόσο τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, όσο και την ελάφρυνση του δημοσίου χρέους, εκτιμά με αποκλειστική συνέντευξή του στο Βήμα της Κυριακής το μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ Λορέντζο Σμάγκι. Σε άλλο μήκος κύματος κινείται ο πρόεδρος της Bundesbank, ο οποίος απορρίπτει την ιδέα της αναδιάρθωσης.

H πρόταση για υιοθέτηση ευρωομολόγων και ο φόρος επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης του πρωθυπουργού με τα νέα μέλη του προεδρείου της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ETUC), που εξελέγησαν στο συνέδριο στην Αθήνα. «Η Ελλάδα χρειάζεται μία καλύτερη συμφωνία για τους πολίτες και τους εργαζομένους» ανέφερε η γενική γραμματέας της ETUC Μπερναντέτ Σεγκόλ.

Υπέρ της έκδοσης ευρωομόλογων τάσσεται ο κορυφαίος Γερμανός οικονομολόγος Πέτερ Μπόφινγκερ, ο οποίος πιστεύει πως αυτός θα ήταν ένας τρόπος ανταμοιβής για χώρες, όπως η Ελλάδα, που καταβάλλουν προσπάθειες να απαλλαγούν από το χρέος τους. Χαρακτηρίζει δε δυσβάστακτο το ελληνικό πρόγραμμα λιτότητας και εκτιμά ότι ακόμα και αν όλα έχουν τελικά θετική έκβαση, τα επόμενα δύο χρόνια η ανεργία θα ανέβει αισθητά, όπως και το χρέος, εξελίξεις που θα κλονίσουν την κοινή γνώμη και κατ' επέκταση την αποδοχή του προγράμματος.