βαρυτικών

Τη Δευτέρα 16 Οκτωβρίου, στις 5:00 μ.μ. ώρα Ελλάδος, ο κόσμος όλος πληροφορήθηκε μια πολύ σπουδαία -και πολυαναμενόμενη για την επιστήμη της Αστροφυσικής- ανακάλυψη, την ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων από τη σύγκρουση αστέρων νετρονίων.

Μια διακεκριμένη Ελληνίδα, επιστήμων της διασποράς, η αστροφυσικός Βίκυ Καλογερά, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Northwestern του Ιλινόις, είχε σημαντική συμβολή στην ανακάλυψη των πρώτων βαρυτικών κυμάτων από τη βίαιη και φωτεινή σύγκρουση δύο άστρων νετρονίων σε απόσταση 130 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη.

Οι επιστήμονες από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη ανακοίνωσαν ότι για πρώτη φορά ανίχνευσαν στη Γη βαρυτικά κύματα από το διάστημα, τα οποία προέρχονται από τη συγχώνευση δύο άστρων νετρονίων (πάλσαρ) και όχι μαύρων τρυπών, όπως είχε συμβεί σε όλες τις προηγούμενες περιπτώσεις. Επιπλέον, για πρώτη φορά εντόπισαν και παρατήρησαν με τηλεσκόπια την ισχυρή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που συνόδευε το κοσμικό αυτό φαινόμενο.

Στους Ράινε Βάις (Rainer Weiss), Μπάρι Μπάρις (Barry C. Barish) και Κιπ Θορν (Kip S. Thorne) απονέμεται το φετινό Νόμπελ Φυσικής για την καθοριστική συνεισφορά τους στην ανάπτυξη του παρατηρητηρίου LIGO και την παρατήρηση των βαρυτικών κυμάτων, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση της επιτροπής των βραβείων.

Θα είναι μια από τις πιο φιλόδοξες αποστολές της δεκαετίας του 2030: η ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA έδωσε το πράσινο φως για το σχεδιασμό της αποστολής LISA, η οποία προβλέπει την εκτόξευση τριών σκαφών που θα σχηματίζουν έναν γιγάντιο ανιχνευτή βαρυτικών κυμάτων στο Διάστημα. Πράσινο φως και για την εκτόξευση του κυνηγού εξωπλανητών Plato.

Η ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων στις ΗΠΑ το Φεβρουάριο υπήρξε η επιστημονική ανακάλυψη του 2016 σύμφωνα με το κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό, το Science.

Ήταν βέβαια αναμενόμενο: η ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων που επιβεβαίωσε φέτος μια από τις τελευταίες προβλέψεις του Αϊνστάιν ανακηρύχθηκε η κορυφαία ανακάλυψη στη Φυσική για το 2016 από το περιοδικό Physics World.

Πριν από περίπου 1,4 δισεκατομμύρια χρόνια, δυο μακρινές μαύρες τρύπες συγκρούστηκαν σε ένα βίαιο συμβάν που δημιούργησε κύματα στην ίδια την υφή του χωροχρόνου, κύματα που ανιχνεύθηκαν τη στιγμή που έφτασαν στη Γη τον περασμένο Δεκέμβριο. Είναι μόλις η δεύτερη φορά που το φαινόμενο γίνεται αντιληπτό, έπειτα από έναν αιώνα παθιασμένης αναζήτησης.

Ακριβώς πριν από 100 χρόνια, ο πατέρας της Σχετικότητας προέβλεψε την ύπαρξή αυτού του παράξενου φαινομένου, αργότερα όμως άλλαξε γνώμη και μάλιστα αρκετές φορές. Ακριβώς εκατό χρόνια μετά, το αμερικανικό πείραμα LIGO φαίνεται πως επιβεβαίωσε τον Άλμπερτ Αϊνστάιν για τα περίφημα βαρυτικά κύματα.

Με τις φήμες να φουντώνουν και πάλι για την πρώτη, ιστορική ανίχνευση των λεγόμενων βαρυτικών κυμάτων, ας ρίξουμε μια ματιά σε αυτήν την ανεπιβεβαίωτη πρόβλεψη του Αϊνστάιν, αλλά και τα γιγάντια μηχανήματα που προσπαθούν να τον δικαιώσουν.

Ερευνητές του αμερικανικού πειράματος LIGO θα ανακοινώσουν εντός της εβδομάδας ότι ανίχνευσαν για πρώτη φορά τα περιβόητα βαρυτικά κύματα του Άλμπερτ Αϊνστάιν -αυτό τουλάχιστον λέει το τελευταίο ακαδημαϊκό κουτσομπολιό, και κάποιοι μάλιστα ήδη μιλούν για το επόμενο Νόμπελ.

Αγωνία επικρατεί στην επιστημονική κοινότητα, καθώς κυκλοφόρησαν νέες φήμες ότι ανιχνευτήκαν βαρυτικά κύματα στο πλαίσιο του πειράματος LIGO στις ΗΠΑ.

Με καθυστέρηση μιας ημέρας, λόγω μιας τεχνικής ανωμαλίας, εκτοξεύθηκε τελικά τα χαράματα της Πέμπτης ο δορυφόρος Lisa Pathfinder του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Το πείραμα θα δοκιμάσει σε μικρογραφία τη σωστή λειτουργία και ακρίβεια πρωτοποριακών τεχνολογιών ανίχνευσης των -προς το παρόν θεωρητικών- βαρυτικών κυμάτων.

Μόλις μια εβδομάδα μετά την αναβάθμιση του γιγάντιου πειράματος LIGO στις ΗΠΑ, μια νέα φήμη για την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων δείχνει να κρατά τους κοσμολόγους σε αναμμένα κάρβουνα. Εκτός αν κάποιος πείραξε το μηχάνημα για να δώσει ψευδώς θετικό σήμα.

Σε νέα επίπεδα ακρίβειας και ευαισθησίας θα λειτουργεί από αυτήν την εβδομάδα το αμερικανικό LIGO, το μεγαλύτερο πείραμα για την ανίχνευση των λεγόμενων βαρυτικών κυμάτων, ρυτιδώσεων στο χωροχρόνο που προβλέφθηκαν από τον Αϊνστάιν αλλά παραμένουν άφαντες μέχρι σήμερα.

«Συγγνώμη λάθος», λένε τώρα οι ερευνητές που έγιναν πρωτοσέλιδο τον περασμένο Μάρτιο όταν ανακοίνωσαν ότι ανίχνευσαν αρχέγονα βαρυτικά κύματα. Το σήμα προερχόταν τελικά από την σκόνη που υπάρχει μέσα στον Γαλαξία μας, και όχι από τις πρώτες στιγμές μετά τη γέννηση του Σύμπαντος.

Πληθαίνουν οι αμφιβολίες για τη λεγόμενη «κοσμολογική ανακάλυψη της δεκαετίας»: Δεδομένα από το ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο Planck δείχνουν ότι τα υποτιθέμενα ίχνη βαρυτικών κυμάτων από τη Μεγάλη Έκρηξη προήλθαν στην πραγματικότητα από τη γαλαξιακή σκόνη.

Σε νέα επίπεδα ακρίβειας και ευαισθησίας θα λειτουργεί σύντομα το αμερικανικό LIGO, ένα από τα μεγαλύτερα πειράματα για την ανίχνευση των λεγόμενων βαρυτικών κυμάτων, ρυτιδώσεων στο χωροχρόνο που προβλέφθηκαν από τον Αϊνστάιν αλλά παραμένουν άφαντες μέχρι σήμερα.

Οι ερευνητές που έγιναν πρωτοσέλιδο το Μάρτιο όταν ανακοίνωσαν ότι ανίχνευσαν αρχέγονα βαρυτικά κύματα, τα οποία θα υποστήριζαν την κοσμολογική θεωρία του λεγόμενου πληθωρισμού, δημοσίευσαν τελικά τα ευρήματά τους, αναγνωρίζοντας όμως ότι ίσως έκαναν λάθος.

Οι κοσμολόγοι ίσως πουν ότι ήταν υπερβολικά καλό για να είναι αληθινό. Η ανακοίνωση για την ανίχνευση αρχέγονων βαρυτικών κυμάτων, η οποία θα επιβεβαίωνε την κρατούσα θεωρία του πληθωρισμού για τη διόγκωση του Σύμπαντος, ίσως βασίστηκε σε εσφαλμένη ερμηνεία των μετρήσεων.

Αμερικανοί ερευνητές θα ανακοινώσουν τη Δευτέρα ότι ανίχνευσαν τα περιβόητα «αρχέγονα βαρυτικά κύματα», αναφέρει η εφημερίδα The Guardian επικαλούμενη «έντονες φήμες μεταξύ των κοσμολόγων». Τα βαρυτικά κύματα είναι η τελευταία ανεπιβεβαίωτη πρόβλεψη του Άινσταϊν και η ανακάλυψή τους είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα οδηγούσε σε Νόμπελ.

Η Ινδία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να φιλοξενήσει μια διεθνή ερευνητική εγκατάσταση που θα αναζητήσει τα φευγαλέα βαρυτικά κύματα, των οποίων η ύπαρξη προβλέφθηκε το 1916 από τον Άινσταϊν αλλά μέχρι σήμερα παραμένει ανεπιβεβαίωτη.