αστρονόμοι

Ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1960 όταν δύο αστρονόμοι στις ΗΠΑ προσπαθούσαν να μετρήσουν πόσο φωτεινός είναι στην πραγματικότητα ο «μαύρος» νυχτερινός ουρανός. Αυτό που τελικά θα ανακάλυπταν ήταν η πρώτη άμεση επιβεβαίωση της θεωρίας της Μεγάλης Έκρηξης. Στην αρχή, όμως, οι δύο ερευνητές νόμιζαν ότι το σήμα ερχόταν από τις κουτσουλιές δύο ανεπιθύμητων εισβολέων.

Πριν από μερικά χρόνια, οι αστρονόμοι θα έτριβαν τα μάτια τους βλέποντας μια τόσο θεαματική εικόνα: το ALMA, μια συστοιχία από δεκάδες ραδιοτηλεσκόπια στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, ανακάλυψε ενδείξεις ενός πλανήτη που σχηματίζεται γύρω από ένα κοντινό άστρο.

Οι φίλοι των εξωγήινων θα πρέπει να κάνουν λίγη ακόμη υπομονή, καθώς το σήμα που «έπιασε» ένα ρωσικό ραδιοτηλεσκόπιο και προκάλεσε μεγάλη έξαψη διεθνώς τις τελευταίες μέρες, φαίνεται πώς έχει γήινη προέλευση, όπως παραδέχθηκαν επίσημα οι ίδιοι οι Ρώσοι αστρονόμοι.

Για πρώτη φορά οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ισχυρές ενδείξεις για σύννεφα που περιέχουν νερό, σε ένα ουράνιο σώμα εκτός του ηλιακού μας συστήματος.  Πρόκειται για έναν καφέ νάνο σε απόσταση μόνο 7,2 ετών φωτός από τη Γη.

Αστρονόμοι από διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων ένας Έλληνας επιστήμονας της διασποράς, εντόπισαν μια τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο ενός μακρινού γαλαξία, η οποία απορροφά ένα άστρο, ενώ την ίδια ώρα ένας πίδακας ύλης εκτοξεύεται από την «καρδιά» του γαλαξία.

Οι αστρονόμοι θα αρχίσουν σύντομα να τα βλέπουν όλα διπλά: η NASA ενέκρινε παράταση πέντε ετών για τη λειτουργία του Hubble, κάτι που σημαίνει ότι το ιστορικό διαστημικό τηλεσκόπιο θα βρίσκεται ακόμα σε τροχιά όταν εκτοξευτεί ο διάδοχός του, το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb.

Αστρονόμοι στις ΗΠΑ μελέτησαν με ραδιοτηλεσκόπιο την ατμόσφαιρα του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, του Δία, και δημιούργησαν τον πιο ολοκληρωμένο μέχρι σήμερα «ραδιο-χάρτη» της. Αυτό που, μεταξύ άλλων, αποκαλύπτεται για τον γίγαντα αερίου είναι ότι κάτω από τα -ορατά και με γυμνό μάτι- στροβιλιζόμενα πολύχρωμα νέφη, κηλίδες και λωρίδες, κρύβονται αόρατα συνεχώς μετακινούμενα αέρια αμμωνίας.

Μια έναστρη νύχτα πριν από δυόμισι χιλιάδες και πλέον χρόνια, μια ποιήτρια που έμελλε να μείνει στην ιστορία είδε τις Πλειάδες να δύουν και θυμήθηκε ξανά τη μοναξιά της. Πρέπει να ήταν τέλη χειμώνα ή αρχές άνοιξης όταν η Σαπφώ έγραψε το ποίημα, υπολογίζουν τώρα αμερικανοί ερευνητές, αν και δεν μπορούν ποτέ να είναι σίγουροι.

Ανήσυχοι για το ενδεχόμενο εξωγήινης εισβολής, αστρονόμοι στις ΗΠΑ σκαρφίστηκαν ένα σύστημα πομπών λέιζερ που θα μπορούσε να κρύψει τη γη από ιμπεριαλιστικούς πολιτισμούς.

Οι αστρονόμοι του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO), χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο ALMA, μπόρεσαν να παρατηρήσουν το πρόπλασμα ενός πλανήτη πολύ όμοιου με τη Γη, ο οποίος βρίσκεται στη φάση της δημιουργίας γύρω από το νεαρό άστρο του.

Αστρονόμοι ανακάλυψαν, με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble, ένα γαλαξία που βρίσκεται σε απόσταση 13,4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Φαίνεται ότι σχηματίστηκε περίπου 400 εκατ. έτη μετά τη γέννηση του Σύμπαντος και είναι ο αρχαιότερος και πιο μακρινός που έχει ποτέ εντοπισθεί μέχρι σήμερα.

Οι αστρονόμοι κατάφεραν για πρώτη φορά να εντοπίσουν την προέλευση μιας «γρήγορης εκπομπής (έκρηξης) ραδιοκυμάτων» (Fast Radio Burst-FRB). Οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν τις υποψίες τους ότι αυτές οι πολύ σύντομες, αλλά εντυπωσιακές «αναλαμπές» ραδιοκυμάτων προέρχονται από το μακρινό σύμπαν και η προέλευσή τους δεν είναι κάποια πηγή κοντά στη Γη.

Φανταστείτε να βλέπατε το ίδιο συμβάν να επαναλαμβάνεται μπροστά στα μάτια σας ξανά και ξανά, σαν να παίζει κανείς με τη ροή του χρόνου. Κι όμως, αυτό ακριβώς κατάφερε μια ομάδα αστρονόμων, η οποία προέβλεψε πού και πότε θα μπορούσε να ξαναδεί την έκρηξη του ίδιου σουπερνόβα στον ουρανό.

Στις 13 Νοεμβρίου, θυμηθείτε να απομακρυνθείτε από αυτήν την περιοχή του Ινδικού Ωκεανού, 65 χιλιόμετρα από το νότιο άκρο της Σρι Λάνκα: οι αστρονόμοι βρίσκονται υπ' ατμόν για την πτώση ενός σκουπιδιού από το Διάστημα.

Οι γίγαντες του ηλιακού μας συστήματος χτίστηκαν «πετραδάκι-πετραδάκι» σε βάθος 10 εκατ. ετών, εκτιμούν αμερικανοί αστρονόμοι από το Νοτιοδυτικό Ινστιτούτο Έρευνας στο Μπόλντερ, στο Κολοράντο.

Οι αστρονόμοι παρατήρησαν για πρώτη φορά ένα σέλας εκτός του ηλιακού μας συστήματος και μάλιστα το φαινόμενο είναι πολύ πιο εντυπωσιακό, καθώς εκτιμάται ότι είναι δεκάδες χιλιάδες, ίσως κι ένα εκατομμύριο φορές πιο λαμπερό από ό,τι στη Γη. Το θεαματικό σέλας, που είναι περισσότερο κόκκινο παρά πράσινο-μπλε, όπως στον πλανήτη μας, εντοπίσθηκε όχι πάνω από έναν εξωπλανήτη, αλλά γύρω από ένα καφέ νάνο μεγάλο όσο ο Δίας, σε απόσταση 18 ετών φωτός, στον αστερισμό της Λύρας.

Χάρη στις καλύτερες εικόνες που έχουν ληφθεί ως σήμερα από το ισχυρότερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου, οι αστρονόμοι είδαν έναν μακρινό γαλαξία να παραμορφώνεται από τη βαρύτητα ενός δεύτερου γαλαξία και να εμφανίζεται με τη μορφή ενός κοσμικού δαχτυλιδιού.

Για τα άστρα όπως και για τους ανθρώπους, τα πρώτα χρόνια της ζωής είναι περίοδος ραγδαίων αλλαγών. Για πρώτη φορά, οι αστρονόμοι παρατηρούν δραματικές αλλαγές σε ένα νεογέννητο αστέρι εξετάζοντας διαδοχικές εικόνες που ελήφθησαν με διαφορά 18 ετών.

Πρώτη αφορά οι αστρονόμοι παρατήρησαν τέσσερα άστρα - έμβρυα να αναπτύσσονται ταυτόχρονα στην «μήτρα» ενός τεράστιου νέφους αερίων, στην περιοχή του αστερισμού του Περσέα. Η ανακάλυψη επιβεβαιώνει την θεωρία ότι τα περισσότερα άστρα στο σύμπαν δεν ξεκινούν τη ζωή τους ως «μοναχοπαίδια», αλλά ως «δίδυμα», «τρίδυμα» ή -όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση- ως «τετράδυμα».

Για αρκετές δεκαετίες, οι αστρονόμοι νόμιζαν ότι επρόκειτο για ένα μεγάλο, λαμπρό άστρο. Στην πραγματικότητα όμως είναι δύο γιγάντια άστρα στη διαδικασία της συγχώνευσης, αποκαλύπτουν νέες παρατηρήσεις. Και η ένωση των δύο γιγάντων θα μπορούσε να είναι εκρηκτική.

Την περασμένη άνοιξη, οι αστρονόμοι περίμεναν με αγωνία τη μαύρη τρύπα που κρύβεται στην καρδιά του Γαλαξία μας να καταπιεί μια μάζα αερίου και να προσφέρει υπερθέαμα. Το σόου όμως δεν ήρθε ποτέ, μάλλον επειδή ένα γιγάντιο άστρο χάλασε το πάρτι.

Οι αστρονόμοι κάθονταν σε αναμμένα κάρβουνα την περασμένη άνοιξη, περιμένοντας τη μαύρη τρύπα που βρίσκεται στην καρδιά του Γαλαξία μας να καταπιεί μια μάζα αερίου και να προκαλέσει υπερθέαμα. Τρεις νέες μελέτες δείχνουν τώρα να εξηγούν το γιατί.

Αν ονειρευόσαστε να έχετε λόγο στη «βάφτιση» ενός πλανήτη, τώρα έχετε την ευκαιρία να κάνετε το όνειρό σας πραγματικότητα. Για πρώτη φορά στα χρονικά η Διεθνής Αστρονομική Ενωση (IAU), ο φορέας που είναι αρμόδιος για την ονοματοδοσία των ουράνιων αντικειμένων, ανακοίνωσε τον διαγωνισμό NameExoWorlds μέσω του οποίου θα αποφασιστούν τα επίσημα ονόματα 20-30 εξωπλανητών βάσει των προτάσεων του κοινού.

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν για πρώτη φορά έναν στενό συγγενή του Ήλιου, έναν «αδελφό» από καιρό χαμένο στο… Διάστημα. Πρόκειται για το άστρο HD 162826, σε απόσταση 110 ετών φωτός, στον αστερισμό του Ηρακλή, το οποίο γεννήθηκε, όπως και το δικό μας άστρο, από το ίδιο νέφος αερίων και κοσμικής σκόνης.

Είναι λίγο μεγαλύτερος από τον πλανήτη μας και λίγο πιο κρύος, αλλά ο εξωπλανήτης που εντοπίστηκε 500 έτη φωτός μακριά, φαίνεται πως είναι ό,τι πιο κοντινό στη Γη έχουν ανακαλύψει οι αστρονόμοι. Ο εξωπλανήτης Kepler 186f είναι ο πρώτος που εντοπίζεται στο μέγεθος της Γης και στη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη».