τηλεσκόπιο

Σε μια σπάνια συνεργασία ανάμεσα στους κατάσκοπους και τους αστρονόμους, μια από τις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ δωρίζει στη NASA δύο καθηλωμένα διαστημικά τηλεσκόπια, τα οποία φαίνεται ότι ξεπερνούν σε δυνατότητες ακόμα και το ιστορικό τηλεσκόπιο Hubble.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra της NASA φαίνεται ότι εντόπισε για πρώτη φορά μια μαύρη τρύπα που εκδιώκεται από το μητρικό γαλαξία της και πρόκειται να χαθεί στο διαγαλαξιακό κενό. Οι αστρονόμοι υποψιάζονται ότι η μαύρη τρύπα συγκρούστηκε και συγχωνεύτηκε με μια άλλη, με αποτέλεσμα να παρασυρθεί από «βαρυτικά κύματα» που την έβγαλαν από την πορεία της.

Η NASA προετοιμάζεται να εκτοξεύσει στα μέσα Ιουνίου το NuStar, ένα διαστημικό τηλεσκόπιο που θα μελετά μια σχετικά ανεξερεύνητη περιοχή στο φάσμα των ακτίνων Χ. Αποστολή του θα είναι να καταγράφει ορισμένα από τα πιο βίαια φαινόμενα του Σύμπαντος, όπως η εκρηκτική κατάρρευση άστρων και ο σχηματισμός μελανών οπών.

Ιστορικό επίτευγμα χαρακτηρίζουν οι αστρονόμοι της τελευταίες παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Spitzer της NASA, το οποίο κατάφερε για πρώτη φορά να συλλάβει άμεσα το φως ενός εξωπλανήτη στην ίδια κατηγορία μεγέθους με τη Γη.

Μία πεντακάθαρη και ανεμπόδιστη από την ανθρώπινη δραστηριότητα εικόνα του ουρανού και του διαστήματος θα έχουν οι επιστήμονες από το 2014 όταν εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί το αστεροσκοπείο του Όρλιακα στα Γρεβενά.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble μετέδωσε την εντυπωσιακότερη ως σήμερα εικόνα του Νεφελώματος του Αβγού, ενός φαντασμαγορικού σύννεφου από αέρια και σκόνη που περιβάλλει ένα ετοιμοθάνατο άστρο.

Το πρώτο διαστημικό τηλεσκόπιο που σχεδιάστηκε ειδικά για την ανακάλυψη ξένων πλανητικών συστημάτων θα συνεχίσει να λειτουργεί για ακόμα μια τετραετία, έπειτα από την παράταση της αποστολής που αποφάσισε η NASA.

To SKA, μια συστοιχία τριών χιλιάδων μεγάλων ραδιοτηλεσκοπίων, θα είναι το μεγαλύτερο διαστημικό παρατηρητήριο του κόσμου όταν τεθεί σε λειτουργία την επόμενη δεκαετία. Δεδομένου ότι η ποσότητα δεδομένων που θα παράγει σε καθημερινή βάση θα υπερβαίνει την ποσότητα των δεδομένων που διακινούνται σήμερα στο Διαδίκτυο, η επεξεργασία τους θα απαιτήσει την κατασκευή του ισχυρότερου υπολογιστή του κόσμου, την οποία ανέλαβε η IBM.

Ένας πλανήτης που ανακαλύφθηκε το 2009 να περιφέρεται γύρω από ένα μακρινό άστρο ανήκει όντως σε μια νέα κατηγορία πλανητών, επιβεβαιώνουν παρατηρήσεις με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble: είναι μια «Υπερ-Γαία» της οποίας η ατμόσφαιρα αποτελείται κυρίως από ζεματιστό ατμό.

Το ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο Planck, σχεδιασμένο να μελετήσει ένα από τα πρώτα στάδια στην εξέλιξη του Σύμπαντος, ανίχνευσε εκπομπές μικροκυμάτων κοντά στο κέντρο του Γαλαξία μας οι οποίες «αψηφούν σήμερα κάθε εξήγηση».

Η διασύνδεση τεσσάρων μεγάλων ευρωπαϊκών τηλεσκοπίων, τα οποία βρίσκονται στο εχθρικό οροπέδιο της ερήμου Ατακάμα στη Χιλή, επέτρεψε τη δημιουργία του μεγαλύτερου «εικονικού» οπτικού τηλεσκοπίου στον κόσμο, ανακοίνωσαν ερευνητές του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου (ESO).

Το Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο (ESO) έδωσε στη δημοσιότητα μια εντυπωσιακή φωτογραφία ενός νεφελώματος που μοιάζει με ανθρώπινο πρόσωπο -συγκεκριμένα, με το προφίλ της νομπελίστριας ποιήτριας Γκαμπριέλα Μιστράλ. Επτάμισι χιλιάδες έτη φωτός από τη Γη, στην κατεύθυνση του αστερισμού της Τρόπιδας, το ανθρωπόμορφο νεφέλωμα είναι ένα γιγάντιο μαιευτήριο άστρων.

Περισσότερες από 20.000 κεραίες, διάσπαρτες σε όλη την Ευρώπη, θα συνδεθούν σύντομα μέσω Διαδικτύου για να σχηματίσουν το μεγαλύτερο «εικονικό» ραδιοτηλεσκόπιο που έχει δημιουργηθεί ως σήμερα. Ένας από τους πρώτους στόχους του θα είναι τα πρώτα άστρα που έλαμψαν στο Σύμπαν πριν από σχεδόν 14 δισεκατομμύρια χρόνια.

Διεθνής ερευνητική πρωτοβουλία για τον εντοπισμό εξωπλανητών ζητά τη βοήθεια των χρηστών του Διαδικτύου, οι οποίοι καλούνται να αναλύσουν τον ωκεανό δεδομένων που μεταδίδει το εξειδικευμένο τηλεσκόπιο Kepler.

To Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο (ESO), ένας οργανισμός αστρονομικής έρευνας στον οποίο συμμετέχουν 15 ευρωπαϊκές χώρες, έδωσε το πράσινο φως για τα πρώτα στάδια κατασκευής του μεγαλύτερου οπτικού τηλεσκοπίου που έχει κατασκευαστεί ποτέ. Το «Εξαιρετικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο» (ELT), ένα θαύμα της μηχανικής, θα έχει κάτοπτρο διαμέτρου 39,2 μέτρων.

Κανένα άλλο όργανο δεν έχει βοηθήσει τόσο στην ιστορία της αστρονομίας: έπειτα από 21 χρόνια συνεχών παρατηρήσεων, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έφτασε το ορόσημο των 10.000 επιστημονικών δημοσιεύσεων, ανακοίνωσε η NASA. Το ιστορικό τηλεσκόπιο μεταξύ άλλων μέτρησε το ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος και έδωσε ενδείξεις για τη μυστηριώδη σκοτεινή ενέργεια.

Ο Kepler -22b, ένας εξωπλανήτης που βρίσκεται σε απόσταση 600 ετών φωτός, στην κατεύθυνση του αστερισμού του Κύκνου, είναι ο πρώτος επιβεβαιωμένος πλανήτης που βρίσκεται στη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη» γύρω από ένα άστρο παρόμοιο με τον Ήλιο.

Οι κοσμολόγοι γνωρίζουν πλέον ότι η ύλη που βλέπουμε στο Σύμπαν δεν είναι παρά το ένα πέμπτο της συνολικής ύλης -το υπόλοιπο αντιστοιχεί στη μυστηριώδη σκοτεινή ύλη, της οποίας η σύσταση παραμένει άγνωστη ως σήμερα. Ωστόσο οι επιδράσεις του μυστηριώδους αυτού υλικού είναι εμφανείς στις τελευταίες εικόνες από το Hubble: το διαστημικό τηλεσκόπιο εξέτασε το πώς το βαρυτικό πεδίο της σκοτεινής ύλης παραμορφώνει τα είδωλα μακρινών γαλαξιών.

Το πιο περίπλοκο τηλεσκόπιο που έχει κατασκευαστεί ως σήμερα, η συστοιχία ALMA στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, άρχισε να λειτουργεί και είδε το «πρώτο φως», όπως συνηθίζουν να λένε οι αστρονόμοι. Το νέο όργανο βλέπει σε μια περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που βρίσκεται ανάμεσα στα μικροκύματα και την υπέρυθρη ακτινοβολία και θα μπορέσει έτσι να κοιτάξει τα ψυχρότερα σώματα του Σύμπαντος.

Ο Ήλιος μπορεί να καίει, ορισμένα ξαδέλφια του όμως παγώνουν στο κρύο του Διαστήματος: τηλεσκόπιο της NASA ανακάλυψε έξι «νάνους Υ», παράξενα, αποτυχημένα άστρα με θερμοκρασία μικρότερη και από αυτή του ανθρώπινου σώματος.

Ο σκοτεινότερος πλανήτης που έχει ανακαλυφθεί ως σήμερα εκτός του Ηλιακού Συστήματος ανακλά λιγότερο από το 1% του φωτός που πέφτει πάνω του -αυτό σημαίνει ότι είναι πιο μαύρος κι από κάρβουνο, διαπιστώνουν έκπληκτοι Αμερικανοί αστρονόμοι.

Τα άτομα οξυγόνου αφθονούν στο εξώτερο Διάστημα, δεν φαινόταν όμως να ισχύει το ίδιο και για τα μόρια οξυγόνου, τα οποία παρέμεναν άφαντα εδώ και δύο αιώνες. Τελικά, το δυσεύρετο αέριο ανιχνεύθηκε στο νεφέλωμα του Ωρίωνα από το καινούργιο ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο Herschel.

Παρά τα τεχνικά προβλήματα στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, το διαστημικό ραδιοτηλεσκόπιo Spektr-R κατάφερε τελικά να ανοίξει τη γιγάντια κεραία του. Η ανακούφιση ήταν μεγάλη για το διαστημικό πρόγραμμα της Ρωσίας, η οποία μπορεί τώρα να υπερηφανεύεται για το μεγαλύτερο τροχιακό τηλεσκόπιο του κόσμου, το οποίο θα προσφέρει ανάλυση χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από του Hubble.

Τα μόνα τηλεσκόπια που είχαν σχεδιαστεί ειδικά για την ανίχνευση εξωγήινων σημάτων κλείνουν λόγω έλλειψης κονδυλίων, ανακοίνωσε το μη κερδοσκοπικό Ινστιτούτο SETI. Το πλήγμα δεν θα μπορούσε να έρθει σε χειρότερη στιγμή: το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler μόλις ανακάλυψε δεκάδες φιλόξενους πλανήτες, στους οποίους πολύ θα ήθελαν να στρέψουν τα αφτιά τους οι ερευνητές.

Η NASA δημοσιοποίησε στο Διαδίκτυο τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της αποστολής WISE, ενός υπέρυθρου διαστημικού τηλεσκοπίου που πραγματοποίησε μια πλήρη απογραφή του ουρανού και κατέγραψε εκατοντάδες εκατομμύρια γαλαξίες, άστρα, κομήτες και αστεροειδείς. Δείτε τις εικόνες.