Ένα καγιάκ Inuvialuit που βρίσκεται στη συλλογή του Μουσείου του Βατικανού από το 1925 θα επιστραφεί στο Καναδικό Μουσείο Ιστορίας του Γκατινό στο Κεμπέκ.

Το καγιάκ, ένα από τα πέντε που υπάρχουν, περιήλθε στην κατοχή του Βατικανού στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας έκθεσης που διοργάνωσε ο Πάπας Πίος ΙΑ’ (1857-1939), ο οποίος είχε δώσει εντολή στους καθολικούς ιεραπόστολους σε όλο τον κόσμο να προσκομίσουν απτά παραδείγματα της «ζωής των αυτοχθόνων» από τις περιφερειακές κοινότητες στις οποίες είχαν αποσπαστεί.

Με αυτόν τον τρόπο, πάνω από 100.000 αντικείμενα στάλθηκαν στη Ρώμη, πολλά από τα οποία εντάχθηκαν στη μόνιμη συλλογή του Βατικανού.

Ωστόσο, όπως αναφέρει η The Art Newspaper, η Γκλόρια Μπελ, ιστορικός τέχνης στο Πανεπιστήμιο McGill, δήλωσε στο CBC το 2022 ότι τα αντικείμενα πιθανότατα κατασχέθηκαν στο πλαίσιο της ομοσπονδιακής ποινικοποίησης των παραδοσιακών τελετών των αυτόχθόνων στον Καναδά μεταξύ 1885 και 1951, ένας ισχυρισμός που έρχεται σε αντίθεση με την αφήγηση του Βατικανού ότι τα αντικείμενα «στάλθηκαν ως δώρα» στην έδρα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Σε μια εποχή που σημαδεύτηκε από αναγκαστικούς προσηλυτισμούς και ένα δίκτυο οικοτροφείων για αυτόχθονες πληθυσμούς, το οποίο χρηματοδοτήθηκε το κράτος του Καναδά και το διοικούσαν διάφορες χριστιανικές εκκλησίες, το καγιάκ Inuvialuit χρησιμεύει ως υπενθύμιση της αποικιοκρατικής ανηθικότητας και της αντοχής των αυτοχθόνων.

«Δωρεά από εκκλησία σε εκκλησία»

Ένα μεγάλο ποσοστό της συλλογής του Βατικανού που αφορά τους αυτόχθονες πληθυσμούς παραμένει στο εθνολογικό τμήμα των Μουσείων του Βατικανού, γνωστό ως «Animus Mundi» ή «ψυχή του κόσμου».

Η Καθολική Εκκλησία του Καναδά και το Βατικανό συνεργάζονται για να επιστραφεί το καγιάκ και άλλα αντικείμενα μέχρι το τέλος του έτους, στο πλαίσιο της δράσης «δωρεά από εκκλησία σε εκκλησία» που διευκολύνεται από την Καναδική Διάσκεψη Καθολικών Επισκόπων, σύμφωνα με την CBC.

Το 2022, ο Πάπας Φραγκίσκος ζήτησε επίσημα συγγνώμη για τη συμμετοχή της Καθολικής Εκκλησίας στα οικοτροφεία κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στον Καναδά. Ένα χρόνο αργότερα, ο ίδιος και ο τότε πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό αναγνώρισαν δημοσίως τη σημασία της επιστροφής των αντικειμένων.

Όταν ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ εκλέχθηκε , οι προσπάθειες αναζωπυρώθηκαν.

Σε συνέντευξη που έδωσε τον Μάιο του 2025 στο CBC, ο επικεφαλής της Federation of Sovereign Indigenous Nations (FSIN), Μπόμπι Κάμερον, δήλωσε σχετικά με την επιστροφή: «Κάθε ένα από αυτά τα αντικείμενα είναι ιερό, ζωτικής σημασίας για την πορεία πολλών επιζώντων των οικοτροφείων».

Ωστόσο, κάποιοι έχουν εκφράσει την ανησυχία τους σχετικά με το πρόγραμμα «δωρεά από εκκλησία σε εκκλησία».

Η Cheyenne Lazore, διευθύντρια του Akwesasne Rights & Research Office, δήλωσε ότι «πρέπει [πρώτα] να προσδιορίσουμε τι ανήκει στο εκάστοτε έθνος».

Προς το παρόν, τα αντικείμενα θα επιστραφούν πρώτα στο Καναδικό Μουσείο Ιστορίας κοντά στην πρωτεύουσα Οτάβα, πριν αποφασιστεί ποιο θα είναι το τελικό «σπίτι» τους.

*Με πληροφορίες από: The Art Newspaper | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Karl MPhotography