Το Μεξικό χτίζει γήπεδα για το Mundial – Οι κάτοικοι τρέμουν για τις συνέπειες

Το εθνικό στάδιο Azteca του Μεξικού είναι το μεγαλύτερο στη Λατινική Αμερική και τον Ιούνιο του 2026 θα φιλοξενήσει τον εναρκτήριο αγώνα του Mundial 2026. Το Μεξικό διοργανώνει το Παγκόσμιο Κύπελλο μαζί με τις ΗΠΑ και τον Καναδά.

Το στάδιο Azteca, ένα ήδη μεγάλο αθλητικό κέντρο στην Πόλη του Μεξικού, θα επεκταθεί. Στο πλαίσιο της ανακαίνισής του, θα συμπεριλάβει στην περίμετρό του εμπορικά κέντρα και χώρους αναψυχής.

Και αν όλο αυτό ακούγεται καλό, από άποψη οικονομικής επένδυσης, για τους ιθαγενείς κατοίκους της περιοχής είναι πολύ ανησυχητικό.

Γύρω από το Azteca ζουν περίπου 200.000 άνθρωποι, πολλοί από τους οποίους ιθαγενείς, όπως και η κοινότητα «Σάντα Ούρσουλα Κοάπα». Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους ζουν σε συνθήκες φτώχειας και τα σχέδια για το Mundial 2026 τους επηρεάζουν. Αρνητικά.

Σύμφωνα με τον Ρούμπεν Ραμίρες, ηγέτη της κοινότητας, και ακτιβιστή, αυτά τα αναπτυξιακά σχέδια θα αυξήσουν την πίεση στις πηγές νερού και θα απειλήσουν τους ελεύθερους χώρους πρασίνου. Μιλώντας στον Guardian, εξηγεί γιατί αυτός ο αγώνας που κάνει είναι ο μεγαλύτερος μέχρι τώρα. Πρέπει να αμφισβητήσει την επέκταση του εθνικού σταδίου της Πόλης του Μεξικού, διότι παραμελεί τα αρχαία δικαιώματα της κοινότητας.

«Το στάδιο είναι μέρος της επικράτειας της κοινότητας», λέει ο Ραμίρες. «Αυτοί που θα επωφεληθούν από το Mundial είναι οι ιδιοκτήτες, οι επιχειρηματίες. Τι θα δει η κοινότητα; Τίποτα».

Κίνδυνος για το νερό

Αντίθετα, μάλλον θα απειληθεί. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η έλλειψη νερού, για μια κοινότητα που ήδη βρίσκεται αντιμέτωπη με τακτικές διακοπές.

«Πιστεύουμε ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο θα μεγεθύνει τα προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης νερού», λέει και η Ναταλία Λάρα, περιβαλλοντολόγος και δασκάλα.

Λόγω των παλαιών υποδομών, η παροχή νερού μειώνεται ήδη κατά 30-40% στην Πόλη του Μεξικού, ενώ η ταχεία αύξηση του πληθυσμού έχει προκαλέσει την υπέρβαση της ζήτησης των τοπικά διαθέσιμων ανανεώσιμων πόρων πόσιμου νερού. Ειδικά στις πιο φτωχές γειτονιές, συχνά οι κάτοικοι παίρνουν νερό με το δελτίο ή με βυτιοφόρα.

Πολλές γειτονιές αντιμετωπίζουν συστηματικά δελτία ή παραδόσεις με βυτιοφόρα νερού, ειδικά στις φτωχότερες περιοχές.

Παρανομίες και υπερεκμετάλλευση

Στην περιοχή Azteca, οι κάτοικοι λένε ότι η κατάσταση επιδεινώθηκε το 2018. Τότε, ένα γειτονικό πηγάδι ιδιωτικοποιήθηκε από την Televisa. Πρόκειται για εταιρεία τηλεπικοινωνιών, η οποία κατέχει επίσης εν μέρει το στάδιο Azteca. Η κοινότητα Σάντα Ούρσουλα Κοάπα λέει ότι αυτή η σύμβαση ήταν παράνομη και έχει συμβάλει στην υπερεκμετάλλευση.

Η δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού, Κλάρα Μπρουγκάδα, παραδέχεται ότι υπάρχει πρόβλημα, αλλά η κοινότητα λέει ότι οι συναντήσεις μαζί της δεν έχουν φέρει αποτέλεσμα. Οι ακτιβιστές στέλνουν επιστολές σε κυβερνητικούς αξιωματούχους, κατηγορώντας τους ότι βρίσκονται «μέσα στις τσέπες της FIFA».

Ζητούν να ανακληθεί η ιδιωτική παραχώρηση, η οποία αντλεί 450 εκατομμύρια λίτρα νερού ετησίως. Ένας εκπρόσωπος της θυγατρικής της Televisa, Grupo Ollamani, δήλωσε ότι «συνεργάζονται πολύ στενά με τις γύρω κοινότητες» και συνεργάζονται με «την τοπική αυτοδιοίκηση για να μετριάσουν τις ανάγκες τους».

«Θέλουμε το Mundial, αλλά…»

Ο κόσμος, ακόμη και ακτιβιστές όπως η Λάρα, θέλει να γιορτάσει το Παγκόσμιο Κύπελλο. Αυτό που ζητούν είναι οι αξιωματούχοι να δίνουν προτεραιότητα στους ανθρώπους. Άλλωστε, οι οπαδοί του ποδοσφαίρου έχουν ενθουσιαστεί από τη διοργάνωση του Mundial.

«Δεν είμαστε κατά του Παγκοσμίου Κυπέλλου», λέει η Λάρα. «Αυτό που ζητάμε είναι μια διαχείριση των δημόσιων χώρων που δεν θα αποσκοπεί μόνο στη δημιουργία κερδών για τις ιδιωτικές εταιρείες». Και τονίζει ότι το ζήτημα είναι «πώς αντιμετωπίζεται ο περιβαλλοντικός και κοινωνικός αντίκτυπος αυτών των εκδηλώσεων».

Η άνιση κατανομή των «μεγα-γεγονότων»

Σύμφωνα με τον Τζον Χορν, συνταξιούχο Βρετανό καθηγητή αθλητισμού και κοινωνιολογίας, θεάματα όπως το Mundial συνεπάγονται πάντα «βλάβη στους τοπικούς πληθυσμούς». Βασικός παράγοντας είναι η εκτροπή κρίσιμων αστικών πόρων.

Επιπλέον, τα οφέλη συνήθως κατανέμονται εξαιρετικά άνισα, εκτός του ότι σχεδόν ποτέ δεν είναι τα αναμενόμενα.

Η κυβέρνηση εκτιμά ότι το Mundial θα φέρει έως και 7 δισεκατομμύρια δολάρια στη χώρα, επενδύσεις σε υποδομές, θέσεις εργασίας και καλύτερες υπηρεσίες. Η οικονομική πρόοδος θα ήταν ευπρόσδεκτη για τις κοινότητες γύρω από το στάδιο. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι φτωχοί. Επίσης, αυξήθηκαν οι τιμές των ακινήτων.

Ωστόσο, η Λάρα υποψιάζεται ότι οι κάτοικοι θα δουν μικρό οικονομικό όφελος από το Mundial. Ίσως μικρά κέρδη από πώληση ποτών, σουβενίρ. Αλλά θα αυξηθούν τα ενοίκια. Και ο Ραμίρες θυμίζει τι έγινε τη δεκαετία του 1960, όταν χτίστηκε το Azteca. Έκτοτε, λέει στον Guardian, η ζωή για την κοινότητα έχει γίνει σχεδόν αφόρητη τις ημέρες των αγώνων: ακραία κυκλοφοριακή συμφόρηση, εξάντληση πόρων και ηχορύπανση.

Και ένα πάρκο… δεινοσαύρων

Για την κοινότητα Σάντα Ούρσουλα Κοάπα, ο αγώνας για να ακουστεί η φωνή της είναι βαθιά ριζωμένος στην ιστορία. Το σύνταγμα ορίζει ότι οι αρχές πρέπει νόμιμα να συμβουλεύονται τις τοπικές κοινότητες όταν κατασκευάζουν έργα σε γη ιθαγενών. Δεν έχουν καταφέρει να το κάνουν επαρκώς, υποστηρίζει.

«Έχουμε δικαίωμα σε διαβούλευση», λέει ο Ραμίρες. «Μας αγνοούν εντελώς. Δεν γνωρίζουμε τίποτα». Και προσθέτει ότι τα σχέδια ανακοινώθηκαν δημόσια χωρίς προηγούμενη διαβούλευση. Μεταξύ αυτών και ένα θεματικό πάρκο δεινοσαύρων, που θα χτιστεί σε δασική περιοχή 5.000 τετραγωνικών μέτρων μέσα στη Σάντα Ούρσουλα.

«Δεν μπορούν να μας το πάρουν, αυτοί είναι οι πνεύμονες της κοινότητας», λέει ο Ραμίρες. «Γιατί πρέπει να το χτίσουν εδώ; Να το πάνε κάπου αλλού». Εάν πραγματοποιηθεί ανάπλαση, οι οικογένειες θα χάσουν τα σπίτια τους για να ανοίξει ο δρόμος για τα φορτηγά. Η κοινότητα θα χάσει τον κύριο χώρο πρασίνου της.

Για τον Ραμίρες, όλα αυτά είναι υπενθύμιση των εγγενών εντάσεων με την ανάπτυξη και του πώς τα δικαιώματα των ιθαγενών παραμένουν στο περιθώριο.

«Δεν είμαι κατά της ανάπτυξης», λέει. «Απλώς υποστηρίζω ότι τα πράγματα πρέπει να γίνονται με τον σωστό τρόπο και όπως υπαγορεύει ο νόμος».

«Πώς είναι δυνατόν να έχουν ένα στάδιο πρώτης κατηγορίας και δίπλα του, μια πόλη που είναι νεκρή;» αναρωτιέται.